Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ειδικά στην οικονομία, όσοι ελπίζουν ότι ύστερα από ένα δύσκολο τρίμηνο ή εξάμηνο η κατάσταση θα επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς μάλλον εθελοτυφλούν και μετατρέπουν την ελπίδα τους σε πρόβλεψη. Είναι δεδομένο ότι το πλήγμα θα είναι μεγάλο και εκτεταμένο.

Ηδη οι εκτιμήσεις των ανθρώπων που ζουν τον σφυγμό της αγοράς μέσα από τα λογιστικά και φοροτεχνικά γραφεία συγκλίνουν στο ότι ένα σημαντικό ποσοστό μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων δεν θα καταφέρει να επιβιώσει και να ανοίξει πάλι, ακόμα και όταν η πανδημία θα έχει τεθεί υπό έλεγχο. Κάποιοι προβλέπουν ότι ένα 20% δεν θα τα καταφέρει, ενώ άλλοι μιλούν για μία στις τρεις επιχειρήσεις που δεν θα είναι σε θέση να ξανανοίξει.

Ο μεγάλος φόβος αφορά στο τι θα συμβεί όταν λήξουν οι αναστολές πληρωμών και αποσυρθούν τα μέτρα στήριξης, οι εκπτώσεις στα ενοίκια και οι επιδοτήσεις των εργαζομένων.

Ορισμένοι επιμένουν να προβλέπουν απότομη ανάκαμψη, «τύπου V», προεξοφλώντας ότι εάν ο κόσμος μπορεί να κινηθεί με ασφάλεια, τότε όλοι θα σπεύσουν να διασκεδάσουν, να καταναλώσουν, να ταξιδέψουν, με λίγα λόγια να κάνουν όσα στερήθηκαν τον καιρό της καραντίνας.
Η πρόβλεψη δεν είναι αβάσιμη, αφού στηρίζεται στην ανθρώπινη φύση, ενώ κάτι ανάλογο είχε συμβεί και μετά τους Παγκόσμιους Πολέμους του προηγούμενου αιώνα.

Αυτή τη φορά, μάλιστα, στο τραπέζι θα υπάρχουν και πολλά χρήματα διαθέσιμα, μέσα από τη ρευστότητα που διοχετεύεται από τις κεντρικές τράπεζες αλλά και τις χρηματοδοτήσεις από τους εθνικούς προϋπολογισμούς και το Ταμείο Ανάκαμψης για την Ευρώπη.

Ποιοι θα είναι σε θέση, όμως, να επωφεληθούν από την εκρηκτική ανάκαμψη εάν και όταν παρουσιαστεί;

Πολλοί οικονομολόγοι καταλήγουν στην εκτίμηση ότι η ανάκαμψη θα είναι «Κ», υπό την έννοια ότι κάποιοι θα ανακάμψουν, αλλά κάποιοι άλλοι θα βουτήξουν στο ναδίρ. Η νέα «κανονικότητα», μετά τον κορωνοϊό, πιθανότατα θα είναι πολύ διαφορετική, πιο σκληρή και με μεγαλύτερες ανισότητες.

Ειδικά στην Ελλάδα οι επιπτώσεις θα είναι βαθιές και μακροχρόνιες. Τα ταξίδια και ο τουρισμός θα είναι οι τελευταίοι τομείς που θα «ανοίξουν», ενώ τίποτα δεν προοιωνίζεται ότι θα αλλάξει το στρεβλό μοντέλο της υπερεξάρτησης από τον τουρισμό και της παραγωγικής απραξίας.

Οι εξαγγελίες για το περίφημο Σχέδιο Ανάκαμψης σε γενικές γραμμές παραπέμπουν σε επενδύσεις και δράσεις που βασίζονται κατά κύριο λόγο σε ανανέωση εξοπλισμού και υποδομών με εισαγόμενα προϊόντα.

Πού είναι ο σχεδιασμός για υποκατάσταση των εισαγωγών σε μια χώρα που αγοράζει από το εξωτερικό ακόμα και τα βουτυράκια που τρώνε οι τουρίστες το καλοκαίρι;

Πού είναι ο προγραμματισμός για να παράγεται στην Ελλάδα έστω και μία βίδα από τον εξοπλισμό που θα παράγει πράσινη ενέργεια και θα εξασφαλίζει ηλεκτροκίνηση; Μια ελληνική συμμετοχή στις νέες παγκόσμιες αλυσίδες αξίας;

Εάν δεν γίνουν κρίσιμες αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί η οικονομία και η παραγωγή, τα 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης θα περάσουν αλλά δεν θα αλλάξουν και πολλά.

Ασφαλώς κάποιοι θα κερδίσουν από το αλισβερίσι, πιθανόν να αναδειχθούν νέοι πρωταγωνιστές στον χώρο των επιχειρήσεων, αλλά συνολικά η οικονομία πιθανόν να παραμείνει εξαρτημένη από τις εισαγωγές, με υπηρεσίες έντασης εργασίας και διαρκή πίεση στα εισοδήματα.