Νίκος Αλιάγας

'Ενας άνθρωπος που έχει καταδικαστεί εις θάνατον μου αφιέρωσε μία ώρα από τη ζωή του. Συναντηθήκαμε έπειτα από πολλαπλές συνομιλίες με τον εκδοτικό οίκο του, γιατί είναι συγγραφέας, σε ένα διακριτικό ξενοδοχείο στο Παρίσι. Για λόγους ασφαλείας το ραντεβού καθορίστηκε μία ώρα πριν, όπως επίσης η πόρτα του δωματίου παρέμεινε μισάνοιχτη κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, με τους σιωπηλούς «μπράβους» σε ετοιμότητα να φυλάνε τσίλιες μ’ ένα μάτι. Ο Ρομπέρτο Σαβιάνο είναι ο άνθρωπος που δημιούργησε τον μεγαλύτερο σάλο στην ιστορία της μαφίας όταν το 2006 αποφάσισε να δημοσιεύσει το βιβλίο «Γόμορρα», στο οποίο αποκάλυπτε όλο τον μηχανισμό των εγκληματικών δραστηριοτήτων της Καμόρα. Πούλησε 10 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, μεταφράστηκε σε 50 γλώσσες και έγινε ακόμη και ταινία με πολλά βραβεία, εκ των οποίων το μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών.

Με αυτή του την πράξη σημάδεψε ολοκληρωτικά τη ζωή του, καθώς οι μεγάλες «οικογένειες» και οι «νονοί» της μαφίας τού κήρυξαν πόλεμο και τον καταδίκασαν εις θάνατον. Σήμερα ο 32χρονος Ρομπέρτο ζει μια μοναχική ζωή, με τεράστιο ωστόσο αριθμό ατόμων στη φρουρά του επί 24 ώρες το 24ωρο, ενώ αποφεύγει να μένει στο ίδιο σπίτι πάνω από τρεις ημέρες. Βλέπει σπάνια την οικογένειά του, η οποία είναι και αυτή στο στόχαστρο, αδυνατώντας βέβαια να επενδύσει συναισθηματικά σε οποιαδήποτε σχέση, κοινωνική ή προσωπική, για την προστασία των ανθρώπων γύρω του. Δεν κοιμάται σχεδόν καθόλου, ενώ έχει χάσει και την ψυχική ισορροπία του. Η αποφασιστικότητά του, όμως, όσον αφορά στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος παραμένει ίδια. «Η μαφία είναι παρούσα παντού και πάντα. Διακινεί 500 δισ. ευρώ σε ρευστό μέσω χιλιάδων συναλλαγών, τις οποίες ο κόσμος δεν θεωρεί ύποπτες γιατί απλούστατα δεν γνωρίζει ή δεν θέλει να ξέρει. Η μαφία έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη, σε κάθε γειτονιά». Ο Ρομπέρτο δεν χρησιμοποιεί ξύλινη γλώσσα και όταν σου μιλά σε κοιτάζει κατάματα. Αν και τόσο νέος, δείχνει σαν να έχει ζήσει ήδη πολλές ζωές. Σου μιλάει αργά και σταθερά, όχι επειδή θέλει να σε πείσει για κάτι, αλλά γιατί θέλει να σε κάνει να ξέρεις. Στο πρόσωπό του είναι εμφανές ότι τα τελευταία χρόνια το φως της ημέρας τον έχει εγκαταλείψει, όπως και η προηγούμενη ανέμελη ζωή του.

-Ποιος ήταν ο αληθινός λόγος που σας κίνησε να τα βάλετε με τη μαφία; «Προέρχομαι από έναν τόπο της Ιταλίας (Νάπολη) όπου η μαφία κυβερνάει το 44% του πληθυσμού. Είχα θυμό μέσα μου και φιλοδοξούσα να αγγίξω το μεγαλύτερο ακροατήριο που θα μπορούσα, γράφοντας βιβλία - και νομίζω, το κατάφερα. Δεν φοβήθηκα και ούτε φοβάμαι την εκδίκησή τους. Η δική μου εκδίκηση είναι να ασχολούμαι με δαύτους ασταμάτητα».
-Η μαφία όμως δεν ξεχνά… Μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια χωρίς να αρθεί η «καταδίκη» σας; «Ναι, δεν ξεχνάει, είναι αλήθεια. Είναι στο DNA της. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι είναι πάντοτε ικανή να σε χτυπήσει. Μέχρι στιγμής η δική μου προστασία είναι η δημοσιότητα: εργάζομαι στην τηλεόραση, δίνω συνεντεύξεις, κάνω εξώφυλλα περιοδικών. Δεν σημαίνει, όμως, ότι είμαι και εκτός κινδύνου».

-Αλήθεια, άξιζε όλο αυτό; Το να ζείτε έτσι ελεύθερος πολιορκημένος; «Οχι, δεν άξιζε. Ισως να ακουστεί δειλό, αλλά αν με ρωτήσετε αν θα το έκανα ξανά, η απάντηση είναι "όχι". Βρέθηκα σε αυτή την κατάσταση και τώρα δεν μπορώ, και δεν θέλω, να κάνω πίσω. Ετσι θα πάει ως το τέρμα. Αλλά είναι πραγματικά δύσκολο για την οικογένειά μου. Γιατί αυτή δεν έχει καμία σχέση με όλα αυτά. Δεν έγραψε κανένα βιβλίο και βρίσκεται στο στόχαστρο και αυτή».
Ο Σαβιάνο δεν ενόχλησε μόνο τους μαφιόζους, αλλά ταρακούνησε και όλο το πολιτικό σύστημα της Ιταλίας, ξύπνησε συνειδήσεις και έσπασε ταμπού, μέχρι που ανάγκασε τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι να τον αποκαλέσει «προδότη που αμαυρίζει την εικόνα της χώρας». Γιατί απλούστατα είπε δημοσίως αυτό που πολλοί ίσως ήθελαν να πουν αλλά έκρυβαν κάτω απ’ το τραπέζι. Ο Ρομπέρτο Σαβιάνο δεν λειτούργησε σαν «καρφί», αλλά σαν ελεύθερος πολίτης της γενιάς του. Ελεύθερη συνείδηση, ίσως και αφελής ως έναν βαθμό, δεν δίστασε ποτέ να θυσιάσει τη δική του ελευθερία και το μέλλον το δικό του, αλλά και της οικογένειάς του. Αναγνωρίστηκε, χειροκροτήθηκε από όλο τον κόσμο για το έργο του, στην ουσία, όμως, ζει σε μια φυλακή. Οταν τον χαιρέτησα και τον ρώτησα πού θα βρίσκεται την επόμενη εβδομάδα, μου απάντησε: «Δεν ξέρω, μακάρι να ήξερα. Πολύ θα ήθελα να μάθω πού θα είμαι την άλλη εβδομάδα… Θα δείξει…».