Ηρακλής Ρούπας

Οι ερμηνείες της εξέλιξης αυτής καθώς οι αναγνώσεις του φαινομένου αυτού μπορεί να είναι αρκετές και διιστάμενες . Η πραγματικότητα βρίσκεται στα «μικρά γράμματα». Το «πονηρό» αυτό απόθεμα ρευστότητας για τις τράπεζες δεν μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική βάση στήριξης των λειτουργιών των τραπεζών. Αποτελεί εξέλιξη συγκυριακή. Κρύβει δε περισσότερα προβλήματα, παρά εξέλιξη με μακροπρόθεσμες και σταθερές θετικές προεκτάσεις.

Οι ελληνικές τράπεζες μόλις τελειώσουν τα μορατόρια που έχουν επιβληθεί για τα δάνεια, είναι δεδομένο πως θα αντιμετωπίζουν ένα δύσκολο 21, σύμφωνα με αναλυτές της S&P. Άλλωστε, δεν είναι οι μόνες. Όπως πολλές τράπεζες στην Ευρώπη, τα πιστωτικά μας ιδρύματα είχαν «παγωμένες» αποπληρωμές δανείων εκτιμόμενα σε 30δις τον Ιανουάριο του 21 σε μία προσπάθεια να βοηθηθούν οι πληττόμενοι από την πανδημία.

Μόνον τυχαία δεν ήταν η πρόσφατη παρέμβαση του πρώην διοικητή της ΕΚΤ και νέου Πρωθυπουργού της Ιταλίας Μ. Ντράγκι που σε πρόσφατο άρθρο του υποστήριξε το κούρεμα των ιδιωτικών δανείων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Την ίδια στιγμή που ο διοικητής της τράπεζας της Ελλάδας κος Στουρνάρας ορθώς επιμένει για την δημιουργία εγχώριας “bad bank” και η πολιτική των «εμβολίων» βαίνει προς ριζοσπαστικοποίηση, δεν είναι δυνατόν η πολιτική της κυβέρνηση στο θέμα ουσιαστικής και αποδοτικής λειτουργίας των τραπεζών να είναι «by the book”. Εν αναμονή της θέσης της Επιτροπής Ανταγωνισμού επί των πρακτικών των τραπεζών.

Βασική παράμετρος της ανάλυσης αποτελεί το γεγονός ότι από τα 21 δις νέες καταθέσεις την περίοδο της πανδημίας, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων αυξήθηκαν σύμφωνα με δημοσιευμένες αναλύσεις κατά 45%, ενώ των νοικοκυριών μόλις κατά 8,6%. Η αύξηση από τις επιχειρήσεις προκύπτει σχεδόν με βεβαιότητα εξαιτίας των κρατικών ενισχύσεων, της μείωσης κόστους μισθοδοσίας και της αναβολής πληρωμών φόρων και εισφορών. Για δε τα νοικοκυριά, ο περιορισμός εξόδων αλλά και πληρωμών από τα πληττόμενα δημιούργησε μία εικονική αύξηση ρευστότητας.

Παρά το γεγονός ότι δεν προβλέπονται αρνητικές εκπλήξεις από τα «τεστ αντοχής», οι τράπεζες ακόμα αδυνατούν να λειτουργήσουν με μία σφαιρική προσέγγιση ως προς τις απαιτήσεις τις οικονομίας και της κοινωνίας στην παρούσα περίοδο. Για παράδειγμα, επιλέγονται να συμμετάσχουν την έκδοση 30ετούς ομολογιακού από τη Κυβέρνηση, με σημαντικά κέρδη για τις ίδιες, την ίδια στιγμή που – σύμφωνα με πληροφορίες – φαίνεται να επέμεναν στην έναρξη των πλειστηριασμών άμεσα. Εκμεταλλεύονται τα κονδύλια από τα ΤΕΠΙΧ Ι&ΙΙ, όταν το αποτέλεσμα του προγράμματος ανέδειξε το γεγονός ότι επέλεξαν την εύκολη αντί της ουσιαστικά ενισχυτικής οδού χρηματοδότησης. Ενώ η τεράστια ρευστότητα του Ταμείου Ανάπτυξης αναμένεται να διοχετευθεί μέσα από τις τράπεζες, εκείνες δεν έχουν προχωρήσει σε έναν ευρύτερο χρηματοδοτικό σχεδιασμό στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η νέα καταθετική βάση που αναπτύχθηκε εν μέσω της νέας κρίσης, δεν αναμένεται να λειτουργήσει ως μαξιλάρι ουσιαστικής ανάπτυξης. Θα χαθεί κατ΄επέκταση αναγκαίος χρόνος βραχυπρόθεσμης υποστήριξης ενός ευρύτερου και ουσιαστικού πλαισίου μετασχηματισμού της οικονομίας μετά την λήξη της πανδημίας. Δυστυχώς, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου το πλεονάζον χρήμα μετατρέπεται σε μετοχές, στην Ελλάδα τίθεται σε αδράνεια ως κατάθεση. Εκείνοι όμως που εκ της θέσεώς τους θα έπρεπε να πιέζουν προς την κατεύθυνση αυτή, δυστυχώς φαίνεται να βολεύονται από την υβριδική απραξία με πρόσχημα τον κορονοιό.

Εφόσον όμως μιλάμε για την αναγκαιότητα επενδύσεων και τον ρόλο του χρηματιστηρίου, ίσως θα πρέπει να τεθεί υπό σοβαρή σκέψη η ολική αποεπένδυση των τραπεζών από την ΕΧΑΕ, καθώς κάποια στιγμή είναι σκόπιμο να αναδειχθεί το γεγονός ότι έστω και άτυπα υφίσταται μία κεκαλυμμένη «σύγκρουση συμφερόντων». Η προώθηση μίας πολιτικής άμεση ενίσχυσης του Χρηματιστηρίου, θα αποστερούσε από τις τράπεζες από το «φθηνό» χρήμα των νέων καταθέσεων. Εξέλιξη που στην παρούσα φάση ανασυγκρότησής των δεν αποτελεί προτιμητέα επιλογή. Κατά συνέπεια, είναι καιρός η κυβέρνηση να λάβει σοβαρά υπόψη την αναγκαιότητα ενός σταδιακού «απογαλακτισμού» και «απελευθέρωσης» της υπαρκτής αλλά μη αναδεικνυόμενης εδώ και χρόνια δυναμικής του ΧΑΑ.

Είναι καιρός, από την στιγμή που η Κυβέρνηση δεν έχει την δυνατότητα να πιέσει προς την κατεύθυνση της ανάδειξης πραγματικών αναπτυξιακών αντανακλαστικών και «κοινωνικής ενσυναίσθησης» από τις τράπεζες - το δε χρηματιστήριο υπάρχει μόνον ως λειτουργία - στην χώρα μας να αρχίσει να αναπτύσσεται ο σοβαρός «μετοχικός ακτιβισμός». Ως μέσο πίεσης, για την υποχρεωτική ανάδειξη της ανάγκης αλλαγής της φιλοσοφίας λειτουργίας των εισηγμένων και κατ΄επέκταση των τραπεζών. Ως μέσο ελέγχου του κατά πόσο η φιλοσοφία αυτή ενισχύει την «συνολική αξία» για τους μετόχους και το μέγεθος της αμεσότητας αντίκτυπου στην οικονομία (purpose driven).

Σε μία ευρύτερη διάσταση μίας ελεγκτικής οικονομικής προσέγγισης του πως διοικούνται οι οργανισμοί και οι εισηγμένες επιχειρήσεις και που διοχετεύονται τα κέρδη τους (impact economy). Όχι μόνον στις τράπεζες, αλλά συνολικά, με σκοπό να αρχίσει μία ουσιαστική ευαισθητοποίηση όσων εμπλέκονται με το χρηματιστήριο και τις κεφαλαιαγορές. Δεν αρκεί μία νομοθετική ρύθμιση για την «Εταιρική διακυβέρνηση» ή τα δικαιώματα «μειοψηφίας» για να περιχαρακώσουμε την αξιοπιστία του χρηματιστηρίου με την ευρύτερη διάστασή της, όπως αυτή αρχίζει να αναδεικνύεται διεθνώς.

Όταν θα φθάσει η εποχή που τράπεζες και άλλες εταιρίες θα αναζητούν κεφάλαια μέσα από δημόσιες εγγραφές, οι μικροί μέτοχοι αλλά και εν γένει «παίκτες» της μικρής μας αγοράς θα πρέπει να αισθάνονται ότι έχουν ληφθεί όλα εκείνα τα μέτρα που θα τους διασφαλίζουν μία δίκαιη προστασία. Μπορεί στην χώρα μας οι μικροί επενδυτές - όπως εκείνοι που «κτύπησαν» την «Game Stop” μέσω της πλατφόρμας Reddit - να είναι λίγοι και σχετικά αδύναμοι ακόμα. Όμως, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής των ιθυνόντων, πως στις διεθνείς αγορές οι μικροί εύκολα συσπειρώνονται με σχετική ταχύτητα. Αρκεί κάποιοι να δείξουν την κατεύθυνση.