Δημήτρης Παγαδάκης

Τι τα θέλετε; Φλύαρες κρίσεις, δηλητηριώδη κουτσομπολιά, κακόβουλη αμετροέπεια σαρώνουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. ¨Όλοι, ανεξαιρέτως, τοποθετούνται. Αραδιάζουν επιχειρήματα, προσχωρούν σε διαγνώσεις, δρομολογούν παρεμβάσεις, εκθέτουν γνώμη ενίοτε με ισχυρογνωμοσύνη που αγγίζει τα όρια του φανατισμού. Και, φυσικά, εκδίδουν ετυμηγορίες Όπως πάντα αντικειμενικές και απροκατάληπτες. Σωστό ή λάθος, δίκαιο ή άδικο, ειλικρινές ή υποκριτικό, θεμιτό ή αθέμιτο. Ευτυχώς, δεν επιβάλλουν παρά τα τεντωμένα τους νεύρα , ποινές.

Από μια άποψη πρόκειται για μια αναβάθμιση του διαδικτυακού «διαλόγου». Δεδομένου ότι τέτοιο καιρό πέρυσι ο καβγάς αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά το χριστουγεννιάτικος στολισμό της Αθήνας. Φέτος η αυτάρεσκη αυθάδεια του κάθε, επί παντός επιστητού, γκουρού - χρήστη έχει ανεβεί πίστα. Και μάλλον δεν προέρχεται μόνο από τη πλήξη της καραντίνας το κίνητρο για να λύσουν εμπεριστατωμένα όλα τα αινίγματα της εποχής. Το χούι της αυτοαναφορικότητας είναι αυτό που τους παρακινεί.

Όσοι ,άλλωστε, θεωρούν τον εαυτό τους παντογνώστη και τον έχουν ορίσει ως θεματοφύλακα της ιστορικής μνήμης και ταυτότητας αισθάνονται υποχρεωμένοι να εκφέρουν σχολιαστική άποψη. Ενδεχομένως εκπορευόμενη από το σημείο με το οποίο παρομοίασε την κάθε άποψη ο Κλιντ Ίστγουντ.

Προφανώς καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει διαφορετική στάση, θέση, στοχασμό ή πρακτική. Να αντιπαρατίθεται ήπια ή λυσσαλέα, να παρεκκλίνει ή να προκαλεί. Στο πνεύμα της φράσης που αποδίδεται στο Βολταίρο «διαφωνώ με ότι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες», επικυρώνεται ο σεβασμός ακόμη και στη συγχυσμένη ρητορεία των «ψεκασμένων». Με τη συμπεριφορά των τελευταίων, πάντως, όσο να’ ναι υπάρχει προβληματάκι.

Πρώτα απ όλα γιατί τα καμώματα τους έχουν κάποια απήχηση σε μια αφελώς παρασυρμένη μερίδα της δημόσιας σφαίρας. Δεύτερον, η λεγόμενη κοινή γνώμη παραμένει αόριστη, ασαφής, ευεπηρέαστη και πολύχρωμη. Παρότι θεωρείται ισχυρή πηγή κρίσης σχετικά με την χρησιμότητα μιας κοινωνικής συμπεριφοράς δεν σκιαγραφεί ένα συνεκτικό, συμπεριληπτικό και στέρεο σύμβολο στο οποία οφείλουν να αναφέρονται όλοι.
Τρίτον , η κοινή λογική δεν είναι καθόλου κοινή. Πόσο μάλλον αυτή σκορπίζεται κατακερματισμένη όταν πλήττεται βάναυσα από τυφλό λαϊκισμό, μνησίκακη εχθροπάθεια, υστερική μικροκομματική εκμετάλλευση;. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι ο αποκλεισμός ή ο εξοστρακισμούς, των πάσης φύσεως κανιβαλιστικών αναθεμάτων, υπνωτικών βεγγαλικών, απίθανων φημών και εξοργιστικών fake news.

Στα απέραντη ψηφιακή έρημο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κάθε δεοντολογικός περιορισμός τους μοιάζει με αναζήτηση ψύλλου στα άχυρα. Τρέχα γύρευε , δηλαδή. Χώρια που τα κλισέ της πολιτικής ορθοφροσύνης  προβλέπουν ανεκτικότητα σε κάθε φραστική, συγκρουσιακή ή μη, ανοησία. Το ζητούμενο, επομένως είναι η σφυρηλάτηση μιας ασπίδας κριτικής σκέψης για τη συλλογική προστασία της κοινωνίας.

Προσεχώς εξάλλου δεν θα τίθεται θέμα υπολογισμού αν τα «χειρόγραφα» του Χριστού που πλάσαρε ο Βελόπουλος είναι πιο αυθεντικά από το «τσιπάκι» του Μπιλ Γκέιτς. Ούτε φυσικά θα κρίνεται αν η αλληλεγγύη και το ήθος των γιατρών βουλευτών, που τέθηκαν εθελοντικά στη μάχη κατά της πανδημίας, φοράνε νεοφιλελέ φερετζέ. Η βλακεία μπορεί να θεωρείται αήττητη αλλά γίνεται γρήγορα ντεμοντέ. Όσο κι αν επαναλαμβάνει τη κακόγουστη πασαρέλα της ενθαρρυμένη από γελοία πληκτρολόγια.

Στο επόμενο τόνο , όμως, θα προκύψει το ξεσάλωμα της σέχτας αντιεμεβολιαστών. Αναμένεται ότι πάνω στο ηθικό ανάστημα του ορθολογισμού θα χτιστεί η αυτοπεποίθηση και η εμπιστοσύνη της κοινωνίας που θα δράσει ως αντίδοτο στις ακρότητες των νοητικά «πυροβολημένων» . Σε εκείνα τα «σούργελα » που θα θελήσουν να πάρουν κόσμο στο λαιμό τους ρίχνοντας τον στα θυσιαστήριο των κομπογιαννίτικων αμφιβολιών τους. Πράγμα που ήδη επιζήμια κάνουν ως αμετάπειστοι αρνητές του κορονοϊού και ως αδούλωτες στρουθοκάμηλοι της πραγματικότητας.

Ωστόσο σε μια εποχή αβεβαιότητας και η απόλυτη αδιαφορία καθώς και η ανεπιφύλακτη περιφρόνηση στις έξαλλες μυθοποιημένες βεβαιότητες του κάθε αντιεπιστημονικού «ψώνιου», προσφέρει επίσης κάποια ανακουφιστική ανάσα υπεροχής στους σκεπτόμενους πολίτες . Απέναντι σε καχύποπτους συνομωσιολόγους και παρακμιακούς τσαρλατάνους « το χασμουρητό μπορεί να μην είναι ευγενικό, αλλά είναι σίγουρα μια ειλικρινής γνώμη», όπως έγραφε ο Βολταίρος.