Χρ. Ι. Στεφανάδης

....Τα παγκόσμια δεδομένα υγείας φυλάσσονται σε Παγκόσμια Τράπεζα και η Ιατρική είναι πλέον προσωποποιημένη. Τα μυστικά της ζωής αλώθηκαν από την Τεχνολογία. Ο κάθε ασθενής λαμβάνει τα φάρμακα που του ταιριάζουν ανάλογα με τα γενετικά χαρακτηριστικά του. Η πλήρης ανάλυση του γονιδιώματος και του πρωτώματος έχει αποδείξει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αυτά τα δεδομένα θα μπορούν να κατατάξουν τους ανθρώπους σε διάφορες κατηγορίες όσον αφορά τις εγκεφαλικές λειτουργίες (ευφυία κτλ) και τις σωματικές δυνατότητες...

Τι επιφυλάσσουν όμως αυτές οι αλλαγές και ποιες είναι οι προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα;

Πως θα διαχειριστεί η κοινωνία μία τέτοια αλλαγή και ποια είναι εκείνα τα ερωτήματα Δικαίου και Ηθικής που θα κλιθούμε να απαντήσουμε;

Η Ιστορία έχει δείξει, γράφοντας μαύρες σελίδες, ότι η τεχνολογία με τα άλματα που επιφέρει στο ιατρικό πεδίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί λανθασμένα ακολουθώντας κακές πρακτικές. Ειδεχθή πειράματα από επιστήμονες των Ναζί έγιναν κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Στην διατύπωση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1948 ορίστηκαν οι πρώτοι ηθικοί κανόνες, ενώ με αφορμή την κλωνοποίηση τέθηκαν όρια στις εφαρμογές της Γενετικής Μηχανικής.
Παρότι η πρόοδος της Επιστήμης έφερε σημαντικές αλλαγές στην ποιότητα ζωής και στην παγκόσμια υγεία, δημιουργήθηκαν μεγάλα ηθικά ερωτήματα, τα οποία καλείται να απαντήσει η Βιοηθική. Ο όρος Βιοηθική πρωτοεμφανίστηκε το 1971 στο σύγγραμα “Bioethics. Bridge to the Future” του βιοχημικού dr. Potter van Rensselaer.

Σήμερα, η Βιοηθική, έχει ένα διεπιστημονικό πεδίο αρμοδιοτήτων, αφού προσπαθεί να συμβιβάσει τις πληροφορίες που έρχονται, αυξανόμενες με γεωμετρική πρόοδο από τη Γενετική, με το νομικό, κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Δηλαδή να συμβιβάσει το δεδομένο της μοναδικότητας κάθε ανθρώπου που βασίζεται στο γενετικό του υλικό, με την παραδοχή, που αποτελεί θεμέλιο των δημοκρατικών κοινωνιών, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι με ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Παράλληλα, οι αλματώδεις εξελίξεις των Βιοεπιστημών και της Βιοτεχνολογίας δίνουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν βιοιατρικά δεδομένα από άλλους φορείς, με πάντα το φόβο να επιχειρηθούν στοχευμένες γενετικές παρεμβάσεις με σκοπό τη δημιουργία ομάδος ανθρώπων με τα ίδια γενετικά χαρακτηριστικά που θα προκύπτουν από επεξεργασμένο γενετικό υλικό. Σε ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο, θα μπορούσε η ανθρωπότητα να βρεθεί μπροστά σε μία αναβίωση του σατανικού σχεδίου της Ναζιστικής γερμανίας για τη δημιουργία μίας “ανώτερης” φυλής...

Αυτά τα δεδομένα επιβάλλουν στην παγκοσμιότητα να θεσπίσει ένα ισχυρότατο νομικό πλαίσιο που αφορά στον τομέα της Βιοηθικής. Δηλαδή, να κατοχυρωθούν αυτά που το ανθρώπινο είδος κατέκτησε τους αιώνες που πέρασαν με πόνο και αίμα, και που αποτελούν τον πυρήνα της Δημοκρατίας, της Θρησκείας, και γενικότερα της κοινωνικής παραδοχής ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι.

....Πίσω στο μέλλον...

....Θα είμαστε σε θέση να προβλέψουμε από τι θα νοσήσει ένας άνθρωπος, όμως ηθικά είναι σωστό να γνωρίζει ο καθένας μας εκ των προτέρων το μέλλον του, ιδιαίτερα αν αυτό προβλέπεται δυσοίωνο; Πως θα διαχειριστούμε την πρόβλεψη ότι κάποιος κατά τη διάρκεια της ζωής του θα νοσήσει από ανίατο νόσημα; Σε αυτό το στάδιο, θα έχει προχωρήσει η Ιατρική τόσο ώστε να θεραπεύει τα πάντα;

Στη Νομική επιστήμη, όταν η τεχνολογία του μέλλοντος μπορέσει εκ του ασφαλούς να διακρίνει το μάρτυρα που λέει την αλήθεια από αυτόν που ψεύδεται, είτε είναι κουκουλοφόρος είτε όχι (!), πως θα γινει αποδεκτό από τις κοινωνίες αυτό το γεγονός που θα ανατρέψει όλο το οικοδόμημα που στηρίζεται ο Ποινικός και Αστικός Κώδικας;

Τέλος, η ασφαλής επιστημονική ανίχνευση του πολιτικού προσωπικού της κεντρικής πολιτικής σκηνής, που ψεύδεται, θα γίνει αποδεκτή από τους κυβερνώντες και το λαό, ή θα θεσπιστεί πάλι ένα απαράδεκτο νομικό πλαίσιο που θα τους προστατεύει από τον επιστημονικό έλεγχο. Έλεγχο, που θα αποδεικνύει με αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία ποιος λεέι αλήθεια και ποιος όχι, είτε προεκλογικά είτε μετεκλογικά.
...Πίσω στο Παρόν...

Σαφώς, τα άλματα της Επιστήμης είναι θαυμαστά και αναγκαία γιατί βελτιώνουν τη ζωή του ανθρώπου και αυξάνουν τη διάρκεια της.
Χρειάζεται όμως ένα ισχυρό, διεθνές νομικό πλαίσιο που θα θωρακίσει τη Βιοηθική και θα εποπτεύει την εφαρμογη των νέων δεδομένων, ιδιαίτερα της Γενετικής, επ’αγαθώ της ανθρωπότητας...

*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας