Μπάμπης Κούτρας

Στις ΗΠΑ ο πρώην γερουσιαστής των Δημοκρατικών Μπομπ Μενέντεζ, 71 ετών, παρουσιάστηκε σε φυλακή της Πενσιλβάνια για να εκτίσει ποινή 11 χρόνων που του επιβλήθηκε για τη γνωστή υπόθεση διαφθοράς. Είχε ζητήσει χάρη ή μείωση της ποινής του και από τον Τζο Μπάιντεν και από τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά το αίτημά του απορρίφθηκε και από τους δύο. Στη Γαλλία ο πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν καταδικάστηκε σε φυλάκιση 4 ετών με αναστολή, πρόστιμο 375.000 ευρώ και 5ετή στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, για την εικονική πρόσληψη της γυναίκας του ως κοινοβουλευτικής βοηθού. Και στις δύο περιπτώσεις απονεμήθηκε δικαιοσύνη χωρίς να προηγηθεί κομματικός πόλεμος και χωρίς να... πέσουν κυβερνήσεις. Οι δίκες διεξήχθησαν αδιάβλητα, χωρίς κυβερνητικές παρεμβάσεις ή λαϊκά «πογκρόμ» εναντίον των δικαστών. Το μήνυμα προς κάθε πολιτικό ήταν απλό: κανείς δεν βρίσκεται πάνω από τον νόμο.

Την ίδια εβδομάδα, στην Ελλάδα η υπόθεση των ευθυνών για το δυστύχημα στα Τέμπη μπήκε σε νέα φάση με τη συγκρότηση από τη Βουλή προανακριτικής επιτροπής, ενώ αμέσως μετά ξεκίνησε η υπόθεση του κοινοτικών ενισχύσεων μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αντί να αναδείξουν ως μοναδική προτεραιότητα την απόδοση δικαιοσύνης και την τιμωρία των υπευθύνων, θεωρούν χρήσιμο να επαναλάβουν τον εαυτό τους. Εργαλειοποίηση της Δικαιοσύνης και γενικευμένη κομματική αντιπαράθεση μέχρι να «πέσει ο Μητσοτάκης» και να αλλάξει η κυβέρνηση. Τα ίδια λάθη που έκανε και η Νέα Δημοκρατία όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Η προσπάθεια πολιτικής εκμετάλλευσης των κατηγοριών που διατυπώθηκαν δικαίως ή αδίκως σε βάρος υπουργού ή πρωθυπουργού απέτυχε ξανά και ξανά. Το 1993 ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε στην εξουσία και το 1995 ο ίδιος αναγκάστηκε να αποσύρει τις κατηγορίες που είχε διατυπώσει σε βάρος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Το 2018 ο Πολάκης πρότεινε για την υπόθεση Novartis να «βάλουμε 5-6 πολιτικούς αντιπάλους στη φυλακή για να κερδίσουμε στις εκλογές», με τα γνωστά αποτελέσματα. Κάθε κομματική αντιπαράθεση στην οποία οι πολιτικοί ενέπλεξαν τη Δικαιοσύνη για να εξυπηρετήσουν τους στόχους τους εξελίχθηκε ή σε «σκευωρία» ή σε «συγκάλυψη», ανάλογα με την οπτική του καθενός. Οσο εργαλειοποιείται η Δικαιοσύνη από το πολιτικό σύστημα, τόσο δεν θα γνωρίζουμε αν αθωώθηκαν ένοχοι ή αν τιμωρηθήκαν αθώοι, γιατί στόχος δεν είναι η απονομή δικαίου, αλλά η εξόντωση του αντιπάλου κόμματος.
Σε κάθε ώριμη δημοκρατία, ο διαχωρισμός των εξουσιών δεν είναι απλώς συνταγματική επιταγή, αλλά η προϋπόθεση για την παροχή αμερόληπτης Δικαιοσύνης και την πολιτική σταθερότητα. Οταν πολιτικοί με δημόσια αξιώματα διαπράττουν παρανομίες, ο νόμος οφείλει να επιβληθεί αυστηρά - χωρίς όμως η λειτουργία της Δικαιοσύνης να μετατρέπεται σε εργαλείο κομματικής αντιπαράθεσης. Κάθε φορά που η δικαστική διαδικασία παρουσιάζεται ως μοχλός πίεσης για την πτώση της κυβέρνησης ή την ενίσχυση της αντιπολίτευσης, οι πολίτες αποστρέφονται τα θεσμικά όργανα που μοιραία, όπως δείχνουν και όλες οι δημοσκοπήσεις, απαξιώνονται. Η αίσθηση ότι «οι ισχυροί σώζονται» οδηγεί σε γενικευμένη υπονόμευση των θεσμών, με θεαματική πτώση της συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία και της εμπιστοσύνης στο κράτος δικαίου.

Η «γραμμή» που υιοθέτησε πρόσφατα η κυβέρνηση να κρίνονται οι πολιτικοί από τον φυσικό δικαστή, όπως και κάθε άλλος πολίτης, είναι απολύτως προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα κόμματα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Ή συνεχίζουν στο παλαιό μοτίβο των κομματικών συγκρούσεων, ή επιλέγουν τον διακριτό δρόμο της γρήγορης, αμερόληπτης Δικαιοσύνης. Το νομοθετικό εγχείρημα αναθεώρησης του άρθρου 86 για την άσκηση ποινικών διώξεων κατά μελών μιας κυβέρνησης ανοίγει τον δρόμο για ένα σύστημα όπου οι πολιτικοί θα αποφασίζουν με όρους διαφάνειας, οι δικαστές θα δικάζουν χωρίς πολιτικές παρεμβολές και οι πολίτες θα τους εμπιστεύονται.

Είναι καιρός να υιοθετήσουμε τη διεθνή πρακτική για γρήγορες δίκες και αυστηρούς ελέγχους χωρίς κομματική στόχευση. Τις ποινικές ευθύνες ενός υπουργού τις κρίνουν οι δικαστές και τις πολιτικές ο λαός στις κάλπες. Οποιος προσπάθησε να αλλάξει το δόγμα αυτό, έπεσε ο ίδιος στην παγίδα που ετοίμαζε για τους αντιπάλους του.