Φώφη Γιωτάκη

Πρόκειται για μια νομοθετική ρύθμιση που έπρεπε να έχει ψηφιστεί …χθες, λύνοντας προβλήματα που ήδη θεωρούνται παρελθόν σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στο Βέλγιο και σε αρκετές άλλες χώρες της Ευρώπης, οι βουλευτές τους σήμερα, δεν χρειάζεται να κάνουν συζήτηση για ένα θέμα λυμένο εδώ και χρόνια- ούτε χρειάζεται να κάνουν ταχύρρυθμα επιμορφωτικά σεμινάρια από τα κόμματά τους για να σταματήσουν να βάζουν εμπόδια στα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχουν ανακαλύψει την …πυρίτιδα και ως εκ τούτου έχουν επιτρέψει και θεσμοθετήσει το γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια.

Είναι τουλάχιστον παρήγορο και εδώ πάντως ότι οι περισσότεροι βουλευτές κάνουν λόγο για την ισότητα στο γάμο και αντιλαμβάνονται – έστω- τις διάφορες πρακτικές δυσκολίες που δεν έχουν ακόμη απαντηθεί. Ένα απλό παράδειγμα: έρχεται στην Ελλάδα ένα ομόφυλο ζευγάρι, ένας Έλληνας και ένας Γάλλος, δυο μπαμπάδες οι οποίοι δεν μπορούν να γράψουν το παιδί τους (και οι δύο γονείς) στο δημοτολόγιο. Μπορεί να το κάνει μόνο ο ένας πατέρας. Αν βέβαια ο ένας πατέρας, ο δηλωμένος, πάθει κάτι τότε το παιδί θα καταλήξει σε ίδρυμα- αν δεν είναι και βιολογικός ο Έλληνας πατέρας, τότε το παιδί δεν μπορεί να πάρει την ελληνική ιθαγένεια. Αυτό το παιδί δεν έχει ίσα δικαιώματα με ένα άλλο- δεν προβληματίζει αυτή η συνθήκη, όσους και όσες αντιδρούν σχετικά με το γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια το 2024;

Και όμως από το 1946 προβλέπεται η απόκτηση θετού τέκνου από μεμονωμένο θετό γονέα. Και όμως, 22 χρόνια πριν, η σχετική συζήτηση είχε και εδώ στη χώρα μας, πάει … παρακάτω- ήταν το 2002 που το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφιζε ομόφωνα το νόμο για την παρένθετη μητέρα σε ετερόφυλα ζευγάρια. Ο νόμος ψηφίστηκε μετά την αποχώρηση από την ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης του Μιχάλη Σταθόπουλου, ο οποίος και είχε εισηγηθεί και στηρίξει τη σχετική ρύθμιση. Το πρώτο κόμμα είχε και τότε 158 βουλευτές (το ΠΑΣΟΚ υπό τον Κώστα Σημίτη) αλλά στήριξαν οι βουλευτές και των άλλων τριών κοινοβουλευτικών κομμάτων, της ΝΔ, του ΚΚΕ και του Συνασπισμού.

Με το νόμο του 2002 και με τον εφαρμοστικό νόμο που ακολούθησε το 2005 η χώρα μας, σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες, θεσμοθέτησε ένα από τα πλέον φιλελεύθερα δίκαια όσον αφορά στην ανθρώπινη αναπαραγωγή, αφού επιτράπηκε μεταξύ άλλων η απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας σε ετερόφυλα ζευγάρια και μόνες γυναίκες. Συγκεκριμένα οι νόμοι 3089/2002 και 3305/2005 διαμόρφωσαν το πλάνο για την ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και ειδικά για την παρένθετη μητρότητα, που αφορά στη μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, συχνά της βιολογικής μητέρας, στο σώμα άλλης γυναίκας που κυοφορεί και γεννά το παιδί.

Είναι προφανές ότι ο νόμος του 2002 ήταν μια μεγάλη τομή στο χώρο του οικογενειακού δικαίου, ενσωμάτωσε εξελίξεις της βιοτεχνολογίας, αντιμετώπισε θέματα, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση ή η παρένθετη μητρότητα- ρύθμισε για πρώτη φορά ζητήματα που σχετίζονται με την ηλικία των ατόμων τα οποία επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις μεθόδους της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, έβαλε επιπλέον φίλτρα. Αξίζει να σημειωθεί βέβαια ότι άλλα ευρωπαϊκά κράτη είχαν αποκτήσει σχετική νομοθεσία αρκετά χρόνια πριν. Ειδικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ωστόσο ότι η καθυστέρηση έδωσε τότε τη δυνατότητα να αξιολογηθούν όλες οι διαφορετικές ευρωπαϊκές νομοθεσίες και να γίνουν επιλογές προς την ενδεδειγμένη κατεύθυνση. Τι στάθμισαν τότε και τι έπαιξε ρόλο για τη νομοθετική ρύθμιση; Στάθμισαν το συμφέρον του παιδιού που θα γεννηθεί και τα «εμπόδια» που θα αντιμετώπιζε με μια «αυστηρή» έως «απαγορευτική» ρύθμιση και έπαιξε ρόλο η ανάλυση της εικόνας της ελληνικής κοινωνίας.

Τώρα, η κυβέρνηση που φέρνει το νόμο για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών δηλώνει ότι δεν πρόκειται να συμπεριλάβει την παρένθετη μητέρα για τα ζευγάρια αυτά ή τους μόνους άνδρες. Τι ισχύει στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε, όπου ο γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών έχει ήδη κατοχυρωθεί νομικά; Στις περισσότερες χώρες η παρένθετη μητρότητα απαγορεύεται σε όλους τους πολίτες- όπως στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ισπανία. Τα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών έχουν την επιλογή να υιοθετήσουν παιδί.

Ανοίγει λοιπόν μια ατζέντα θεμάτων κι ένας διάλογος που ευθύνη των κομμάτων είναι να συνεχίσουν με νηφάλιο τρόπο, χωρίς τρικ για τον περιορισμό του πολιτικού κόστους, αλλά με διάθεση ανάλυσης όλων των δεδομένων που θα εδραιώσουν την ισότητα στο γάμο. Να γίνει ένα ακόμη βήμα που συνδέεται με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που έχει ως προτεραιότητα τον σεβασμό στο παιδί και για το οποίο θα έχει προηγηθεί ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει με υποκριτική διάθεση και «κομματικές πειθαρχίες», αλλά με σοβαρό διάλογο για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, στη βάση συγκεκριμένων προτάσεων. Και στη βάση ενός συγκεκριμένου σχεδίου νόμου, που ως γνωστόν, δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί, παρά τις εξαγγελίες.