Πόλεμος νεύρων με τα λιμενικά τέλη μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ

Ο Οκτώβριος του 2025 σηματοδοτεί μια νέα φάση στις ναυτιλιακές σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας. Σύμφωνα με την εβδομαδιαία έκθεση της Allied Shipbroking (Allied QuantumSea Research), οι δύο κυβερνήσεις έχουν ανακοινώσει αμοιβαία καθεστώτα επιβολής ειδικών λιμενικών τελών, τα οποία τέθηκαν σε ισχύ στις 14 Οκτωβρίου 2025. Παρότι παρουσιάζονται ως «διοικητικές χρεώσεις λιμένων» και όχι ως περιορισμοί εμπορίου, οι ρυθμίσεις αυτές συνιστούν σαφή κλιμάκωση στη θαλάσσια πολιτική αντιπαράθεση των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη.

Στις 10 Οκτωβρίου 2025, το Υπουργείο Μεταφορών της Κίνας ανακοίνωσε την επιβολή ειδικών τελών λιμένων σε πλοία με ουσιαστικούς δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το μέτρο αποτελεί ανταποδοτική ενέργεια απέναντι στις χρεώσεις λιμενικών υπηρεσιών που επέβαλε η Ουάσιγκτον σε πλοία κινεζικών συμφερόντων.

Η ρύθμιση καλύπτει πλοία:

-που ανήκουν ή διαχειρίζονται από αμερικανικές επιχειρήσεις ή φυσικά πρόσωπα,

-στα οποία αμερικανικοί φορείς κατέχουν τουλάχιστον 25% των μετοχών ή δικαιωμάτων ψήφου,

-που φέρουν την αμερικανική σημαία,

-ή έχουν ναυπηγηθεί σε αμερικανικά ναυπηγεία.

Τα τέλη επιβάλλονται ανά ταξίδι και μόνο στο πρώτο κινεζικό λιμάνι προσέγγισης, με ανώτατο όριο πέντε χρεώσεων ανά πλοίο ετησίως.

Η εφαρμογή θα γίνει σταδιακά:

Ημερομηνία Εφαρμογής Τέλος (RMB/Net Ton)

14 Οκτωβρίου 2025 400
17 Απριλίου 2026 640
17 Απριλίου 2027 880
17 Απριλίου 2028 1.120

Η είσπραξη θα πραγματοποιείται από τη ναυτιλιακή διοίκηση του λιμένα προσέγγισης, ενώ το Υπουργείο Μεταφορών αναμένεται να εκδώσει λεπτομερείς οδηγίες εφαρμογής το προσεχές διάστημα.

Όμως χθες το υπουργείο Μεταφορών της Κίνας δημοσίευσε νέες λεπτομέρειες σχετικά με τα προγραμματισμένα λιμενικά τέλη για πλοία που συνδέονται με τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων εξαιρέσεων για αμερικανικές επιχειρήσεις, οργανισμούς και ιδιώτες, υπό την προϋπόθεση ότι τα πλοία που χρησιμοποιούν είναι κατασκευασμένα στην Κίνα. Το ίδιο ισχύει και για πλοία με αμερικανική σημαία που έχουν κατασκευαστεί στην Κίνα.

Επιπλέον, τα πλοία χρειάζεται να πληρώνουν λιμενικά τέλη μόνο στο πρώτο λιμάνι προσέγγισης, ειδικά αν σκοπεύουν να δέσουν σε περισσότερα κινεζικά λιμάνια στο ίδιο ταξίδι.

Επτά ημέρες πριν από την άφιξη, οι πλοιοκτήτες ή οι πράκτορές τους πρέπει να ενημερώνουν «με ακρίβεια» τις κινεζικές λιμενικές αρχές για τη χώρα κατασκευής του πλοίου, τη σημαία, τον ιδιοκτήτη, τον χειριστή, το καθεστώς ναύλωσης και το προβλεπόμενο λιμάνι προσέγγισης για το ταξίδι.

Το υπουργείο πρόσθεσε ότι τα τέλη θα «προσαρμόζονται δυναμικά ανάλογα με την κατάσταση».

Αν και η ανακοίνωση του υπουργείου Μεταφορών δεν παρείχε νέα σαφήνεια σχετικά με τον ορισμό του 25% ελέγχου από αμερικανική πλευρά σε μια εταιρεία — ποσοστό που ενεργοποιεί την επιβολή των τελών — οι εξαιρέσεις για τα πλοία που έχουν κατασκευαστεί στην Κίνα αναμένεται να απαλλάξουν ένα σημαντικό τμήμα της ναυτιλιακής βιομηχανίας.

Τροποποιήσεις των μέτρων  από ΗΠΑ 

Στο μεταξύ, χθες, το Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών (USTR) αποφάσισε να προχωρήσει σε τροποποιήσεις των μέτρων που αφορούν ορισμένους τύπους πλοίων ξένης ναυπήγησης.

Βάσει ανακοίνωσης, το USTR θα πραγματοποιήσει τροποποιήσεις σε τέλη και ποινές που εφαρμόζονται στα vehicle carriers, στα LNG carriers και στα LPG carriers ξένης κατασκευής που προσεγγίζουν αμερικανικά λιμάνια. Ειδικότερα, αρχής γενομένης από χθες, τις 14 Οκτωβρίου, τα τέλη για τα ξένης κατασκευής vehicle carriers θα ανέρχονται στα $46 ανά καθαρό τόνο χωρητικότητας, έναντι τέλους $150 ανά καθαρό τόνο χωρητικότητας που προτάθηκε αρχικά τον περασμένο Απρίλιο.

Παράλληλα, το USTR προέβη στην κατάργηση, αναδρομικά από τις 17 Απριλίου, διάταξης που προβλέπει την αναστολή των αδειών εξαγωγής LNG εάν δεν πληρούνται ορισμένοι περιορισμοί στη χρήση πλοίων ξένης κατασκευής. Επιπλέον, πρόσθεσε μια εξαίρεση από τα τέλη για ορισμένα LPG carriers, τα οποία δεσμεύονται με μακροπρόθεσμες συμβάσεις χρονοναύλωσης.

Όπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, οι εν λόγω κινήσεις συνιστούν ένα «βήμα προς τα πίσω» από τις αρχικές προτάσεις του USTR για τα λιμενικά τέλη. Σε μεγάλο βαθμό, οι προτάσεις του USTR έχουν αποδυναμωθεί, εν μέσω πιέσεων και ανησυχιών ότι τα λιμενικά τέλη θα υπονομεύσουν την αναβίωση της ναυπηγικής βιομηχανίας των ΗΠΑ.

Πάντως, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εμπορίου των ΗΠΑ (USTR) επιβεβαίωσε την έναρξη ισχύος των δικών της χρεώσεων την ίδια ημερομηνία, 14 Οκτωβρίου 2025. Οι ρυθμίσεις αυτές αποτελούν συνέχεια της έρευνας που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2024 για τις κρατικές ενισχύσεις της Κίνας στη ναυπηγική και ναυτιλιακή βιομηχανία.

Η τελική ρύθμιση διαφοροποιείται ως εξής:

-Για πλοία κινεζικής ιδιοκτησίας ή διαχείρισης (Annex I): η κλιμάκωση των τελών παραμένει $50 → $80 → $110 → $140/NT έως το 2028.

-Για πλοία κινεζικής ναυπήγησης (Annex II): διατηρείται το μικτό σύστημα υπολογισμού, ανά net ton ή ανά container, με το υψηλότερο ποσό να υπερισχύει.

-Ειδικά για οχηματαγωγά πλοία (vehicle carriers), εισάγεται νέα μετρική βάσει καθαρής χωρητικότητας (net tonnage), με αρχικό τέλος $46/NT.

Η πληρωμή των τελών θα γίνεται μέσω Pay.gov, κατά προτίμηση πριν την άφιξη στο λιμάνι, σύμφωνα με τις οδηγίες της U.S. Customs and Border Protection (CBP).

Η Allied Shipbroking σημειώνει πως τα μέτρα των ΗΠΑ αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής ανασυγκρότησης της εγχώριας ναυπηγικής βάσης. Μεταξύ άλλων, το 2024 η Hanwha απέκτησε τη Philly Shipyard, ενώ η HII και η HD Hyundai Heavy Industries υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για κοινή παραγωγή πλοίων στις ΗΠΑ.

Παράλληλα, οι εξελίξεις έχουν αρχίσει να επηρεάζουν το παγκόσμιο εμπόριο. Σύμφωνα με στοιχεία του Descartes Global Shipping Report, οι αμερικανικές εισαγωγές container μειώθηκαν κατά 8,4% τον Σεπτέμβριο 2025, ενώ οι κινεζικής προέλευσης αποστολές υποχώρησαν κατά 22,9% σε ετήσια βάση.

Αναλυτές της Alphaliner εκτιμούν ότι το αμερικανικό καθεστώς λιμενικών τελών θα μπορούσε να επιφέρει επιπλέον κόστος ύψους 3,2 δισ. δολαρίων ετησίως στους κορυφαίους μεταφορείς container. Ήδη, μεγάλες εταιρείες όπως οι COSCO, OOCL και CMA CGM προχωρούν σε ανακατανομή στόλων και αναπροσαρμογή δρομολογίων στον Ειρηνικό.

Η μάχη των λιμενικών τελών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας φαίνεται να αποτελεί μόνο την αρχή μιας ευρύτερης επαναχάραξης της παγκόσμιας ναυτιλιακής ισορροπίας. Η κινεζική ρύθμιση, η οποία καλύπτει εταιρείες με έστω και 25% αμερικανική συμμετοχή, θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικούς παίκτες της αγοράς δεξαμενόπλοιων όπως οι Scorpio, Ardmore, Teekay και Torm.

Αν η Κίνα διατηρήσει την αυστηρή ερμηνεία του όρου «αμερικανική ιδιοκτησία», ο αντίκτυπος θα είναι εκτεταμένος, επηρεάζοντας δρομολόγια, στόλους και ναύλους. Αντίθετα, μια πιο στοχευμένη εφαρμογή ενδέχεται να περιορίσει τις αναταράξεις.

Προς το παρόν, η διεθνής ναυτιλιακή κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία αλλά και προσαρμοστική διάθεση, καθώς οι εξελίξεις αυτές ενδέχεται να αναδιαμορφώσουν τον χάρτη των θαλάσσιων μεταφορών τους προσεχείς μήνες.