Ανδρέας Ρουμελιώτης

Δηλαδή, μια καινοτόμα μορφή ηθικής - κοινωνικής τράπεζας, για την πράσινη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Οικονομικά είναι τόσο sui generis αυτή η πρόταση; Όχι βέβαια!

Υπάρχουν πολλές «ηθικές τράπεζες» στην Ευρώπη οι οποίες άντεξαν στην κρίση επειδή δεν είχαν γυάλινα πόδια.

Ήρθε η ώρα και για την Ελλάδα, στο πλαίσιο της Αλληλέγγυας Κοινωνικής και Συνεργατικής Οικονομίας, να δημιουργηθούν Ηθικές Τράπεζες των κινημάτων σαν την Ιταλική Banca Etica , την Βραζιλιάνικη Banco Palmas που το 2008 πήρε το βραβείο Αναπτυξιακών Στόχων της χιλιετίας απ’ τον ΟΗΕ και την Grameen Bank στο Μπανγκλαντές ή «Τράπεζα των Φτωχών», η οποία ιδρύθηκε το 1983 από τον Muhammed Yunus και τιμήθηκε με Νομπέλ Ειρήνης το 2006.

Η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια του Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας 2015, την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA), ως πρώτο μέλος από την Ελλάδα, γεγονός που την καθιστά και την πρώτη Ηθική Τράπεζα στην χώρα μας.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA), ο ρόλος μιας Ηθικής Τράπεζας είναι να εργάζεται για το κοινό καλό.

Μέσω των δραστηριοτήτων της προωθεί την κοινωνική ενσωμάτωση, τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας και της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας.

Οι Ηθικές Τράπεζες είναι τράπεζες που αντιλαμβάνονται την τραπεζική ως μια συνεχή και συνειδητή διαδικασία κατεύθυνσης του χρήματος εκεί που πραγματικά χρειάζεται.

Η συμβολή τους στον δημόσιο διάλογο για την σημασία και το ρόλο του χρήματος, όπως και των αδυναμιών της οικονομίας, είναι καίρια.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Ηθικών και Εναλλακτικών Τραπεζών (FEBEA) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ενώνει κάτω από την ομπρέλα του χρηματοοικονομικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που έχουν ως στόχο την χρηματοδότηση της κοινωνικής και αλληλεγγυο-κεντρικής οικονομίας.

Επίσης, η FEBEA στοχεύει στην δημιουργία χρηματοοικονομικών εργαλείων που θα στηρίξουν τις Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και θα ενδυναμώσουν την ανάπτυξη νέων πρωτοβουλιών στον τομέα της Εναλλακτικής Χρηματοοικονομικής.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής της πορείας για την ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας και των επιχειρήσεων της, έχει αποδείξει με τον ενεργό ρόλο της, στο Δίκτυο Στήριξης Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας (Social Entrepreneurhsip Supporting Network - SES Net), ένα από τα 22 Ευρωπαϊκά πιλοτικά προγράμματα για ανάπτυξη εργαλείων Κοινωνικής Χρηματοοικονομικής (Social Finance), ότι η ένταξη στην FEBEA δείχνει το δρόμο προς ένα μοντέλο τραπεζικής και υπηρεσιών πιο κοντά στην κοινωνία.

Oι Χρονοτράπεζες και οι Ηθικοί τραπεζίτες...

Οι τράπεζες χρόνου είναι δίκτυα ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών που στηρίζεται από το δικό του εσωτερικό "νόμισμα-χρόνο" ή "νόμισμα-εργασία".

Κάθε μέλος της χρονοτράπεζας μπαίνει στο ηλεκτρονικό δίκτυο και δηλώνει το είδος της υπηρεσίας που έχει τη δυνατότητα να προσφέρει και το χρόνο που μπορεί να απασχοληθεί.

Κάθε ώρα εργασίας «αμείβεται» το ίδιο. Η νταντά αμείβεται όσο και ο γιατρός. Μία ώρα μαθήματος Ισπανικών εξισώνεται με μία ώρα φροντίδας των παιδιών. Θες να χωρίσεις με τον άντρα σου αλλά δεν μπορείς να πληρώσεις τον δικηγόρο; Κανένα πρόβλημα! Αυτός σου βγάζει το διαζύγιο και εσύ του καθαρίζεις για ένα μήνα το σπίτι. Δηλαδή, στους λογαριασμούς του κάθε μέλους καταγράφονται οι ώρες που εργάστηκε και επομένως οι ώρες που του αναλογούν προκειμένου να λάβει κάποιο προϊόν ή υπηρεσία από ένα άλλο μέλος.

Οι τράπεζες χρόνου αξιοποιούν τους εθελοντές και βοηθάνε να στηριχθούν οικογένειες με οικονομικά προβλήματα.

Ενεργές τράπεζες χρόνου λειτουργούν σήμερα σε περισσότερες από 26 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Μεγάλη Βρετανία, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, η Ιταλία αλλά και η Ελλάδα.

H Ιταλική Banca Etica

H Ιταλική Banca Etica με 27.000 μετόχους (εκ των οποίων οι 4.000 είναι νομικά πρόσωπα) παρέχει όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των γνωστών εμπορικών τραπεζών.

Με τη διαφορά ότι το μοντέλο λειτουργίας της δεν στοχεύει στη μεγιστοποίηση του δικού της κέρδους, αλλά στην ανάπτυξη υγιών επενδύσεων με γνώμονα την κοινωνική ευθύνη, την αλληλεγγύη, την προστασία του περιβάλλοντος.

Εξ ου και συμπληρωματικά αποκαλείται και "Πράσινη Τράπεζα".

Η Triodos

Από τις πιο γνωστές αυτού του χώρου είναι η Triodos η οποία ιδρύθηκε το 1980 στην Ολλανδία και κέρδισε τον τίτλο που απένειμαν οι Financial Times «the most sustainable bank of the year». Εχει υποκαταστήματα στην Αγγλία, την Ισπανία και το Βέλγιο.

Μεταξύ των δανειοληπτών είναι και η Αγροπεριβαλλοντική Ομάδα Βιοκαλλιεργητών Δυτικής Ελλάδος, τα προϊόντα της οποίας προωθεί σε αγορές της Κεντρικής Ευρώπης.

Η Triodos στηρίζει τους πελάτες που παίρνουν πρωτοβουλίες για τον πολιτισμό, το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Στους στόχους της αναφέρεται η προσπάθεια διασφάλισης της ποιότητας ζωής, γι' αυτό χρηματοδοτεί μόνο όσους κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

Μεγάλη ηθική τράπεζα είναι και η GLS η οποία υποστηρίζει πολιτισμικές, κοινωνικές και οικολογικές πρωτοβουλίες και δίνει χαμηλότοκα δάνεια σε αυτοδιοικούμενα σχολεία, θεραπευτήρια, βιολογικές καλλιέργειες, σε κοινόβια και ανέργους.

Από την άλλη υπάρχει και η Charity Bank, η οποία χρηματοδοτεί κι εκείνους που οι συμβατικές τράπεζες δεν τολμούν, λόγω υψηλού ρίσκου.

Δεκάδες είναι τα παραδείγματα των εναλλακτικών, ηθικών ή συνεταιριστικών τραπεζών που λειτουργούν στην Ευρώπη, οι οποίες χορηγούν μικροπιστώσεις, χωρίς όμως, όπως δηλώνουν, να κάνουν φιλανθρωπία.

Αυτές οι "περίεργες" τράπεζες όχι μόνο δεν έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση, αλλά τα τελευταία χρόνια πολλαπλασίασαν τον τζίρο τους!

ΑSΝ - Ολλανδία. Ιδρύθηκε το 1961 από το μεγαλύτερο συνδικάτο στην Ολλανδία. Προτεραιότητές της, η κοινωνική και πολιτική δικαιοσύνη. Ο αριθμός των πελατών συνεχώς αυξάνεται: 2005 - 264.000, 2008 - 420.000.

ABS (Alternativ Bank Swiss) - Ελβετία. Ιδρύθηκε το 1990 ως απάντηση στο σκάνδαλο με καταθέσεις δικτατορικών καθεστώτων σε ελβετικές τράπεζες. Δανειοδοτεί κυρίως βιοκαλλιεργητές, επενδυτές, ΑΠΕ και οργανώσεις κοινωνικού, οικολογικού ή πολιτιστικού χαρακτήρα.

Νef (Nouvelle economie fratenelle) - Γαλλία. Λειτουργεί από το 1988. Δίνει πίστωση κυρίως σε συνεταιρισμούς και ΜΚΟ.

Η Λαϊκή Εργατική Τράπεζα (Caza Laboral Popular- CLP) στην Χώρα των Βάσκων απο το 1946 με 132 υποκαταστήματα

Η χώρα των Βάσκων λειτουργεί το μεγαλύτερο σύστημα συνεταιρισμών. Μοναδικό σε μέγεθος, δυναμικότητα αλλά και σε κοινωνικό αντίκτυπο στη συνολική οικονομία της περιοχής. Το σύστημα αυτό ονομάζεται Μοντραγκόν και πήρε το όνομά του από την πόλη που εφαρμόστηκε πρώτα, η οποία βρίσκεται κοντά στο Μπιλμπάο.

Σήμερα καλύπτει όλη την χώρα των Βάσκων, ενώ έχει κερδίσει τη διεθνή φήμη και πλέον λειτουργεί ως πρότυπο για την ανάπτυξη παρόμοιων συστημάτων στην Αγγλία, την Ουαλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

 Ο δημοσιογράφος Ανδρέας Ρουμελιώτης είναι υποψήφιος με το ΜέΡΑ25 στη Β2 Αθήνας (Δήμοι Περιστερίου, Ιλίου, Αιγάλεω, Αγίων Αναργύρων - Καματερού, Πετρούπολης, Χαϊδαρίου και Αγίας Βαρβάρας)