Sayfo (ή Seyfo): Η άγνωστη γενοκτονία των Ασσυρίων από τους Τούρκους (1915-1918)

Το νεότερο τουρκικό κράτος στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό στην ομογενοποίηση των μουσουλμανικών πληθυσμών που ζούσαν σ’ αυτό. Αυτό έγινε εφικτό χάρη στις γενοκτονίες των Ελλήνων, ειδικά βέβαια των Ποντίων (και πριν τα γεγονότα της Μικράς Ασίας), των Αρμενίων, των Ασσυρίων και άλλων λαών.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε το 1914, πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο δηλαδή, περίπου 18 εκατομμύρια κατοίκους. Ανάμεσά τους όμως υπήρχαν εκατομμύρια Χριστιανοί. Μόνο οι Έλληνες που ζούσαν εκεί τότε υπολογίζονται σε 2,2 – 2,7 εκατομμύρια. Και ενώ τόσο η γενοκτονία σε βάρος των Ποντίων, όσο και αυτή σε βάρος των Αρμενίων κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι γνωστές και έχουν αναγνωριστεί από πολλά κράτη δεν συμβαίνει το ίδιο με τη γενοκτονία των Ασσυρίων.

Ίσως κάποιοι εκπλήσσονται στο άκουσμα αυτού του θλιβερού γεγονότος, όμως η αλήθεια είναι αμείλικτη. 275.000-500.000 Χριστιανοί Ασσύριοι της Τουρκίας έχασαν τη ζωή τους μεταξύ 1915 και 1918, από τουρκικούς διωγμούς. Και δυστυχώς, χιλιάδες γυναίκες βιάστηκαν, ασσυριακά χωριά καταστράφηκαν, εκτεταμένες λεηλασίες και βαρβαρότητες, «ειδικότητα» των Τούρκων, ανάγκασαν πολλούς Ασσύριους να εγκαταλείψουν την Τουρκία. Ας δούμε όμως περισσότερα για τους Ασσύριους και τη ζωή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ποιοι είναι οι Ασσύριοι;

 Οι Ασσύριοι, όρος που έχει επικρατήσει μετά το τέλος του Α’ ΠΠ είναι σημιτικός λαός, που θεωρούν ότι κατάγονται από τον Αράμ, γιο του Σημ, ενός από τους τρεις γιους του Νώε (οι άλλοι δύο ήταν ο Χαμ και ο Ιάφεθ). Η απώτερη καταγωγή τους από τον Αράμ έχει σαν αποτέλεσμα ορισμένοι να αυτοαποκαλούνται Αραμαίοι. Πρόγονοι των Ασσυρίων (θα χρησιμοποιούμε αυτό τον όρο στη συνέχεια) ήταν ο Αβραάμ, η Ρεβέκκα, η Λεία και η Ραχήλ. Αρχικά οι Ασσύριοι ζούσαν στην σημερινή νοτιοανατολική Τουρκία. Οι πρόγονοι των Ασσυρίων δέχτηκαν πολύ νωρίς τον Χριστιανισμό, καθώς μητρική γλώσσα του Ιησού ήταν τα Αραμαϊκά, η γλώσσα που μιλούσαν δηλαδή και αυτοί. Με την πάροδο του χρόνου οι Ασσύριοι χωρίστηκαν σε διάφορα δόγματα: Μαρωνίτες, Σύροι, Ασσύριοι (ονομασία που επικράτησε για όλους πλέον), Χαλδαίοι κ.ά. Έχουν τα δικά τους έθιμα και τη δική τους σημαία. Σήμερα, λόγω του κατακερματισμού των Ασσυρίων οι εκτιμήσεις για τον συνολικό πληθυσμό τους διαφέρουν: από 3 ως 5 εκατομμύρια. Οι Ασσύριοι ζουν σε περιοχές του Ιράκ, της Συρίας και της Τουρκίας, ενώ υπάρχουν και εκατοντάδες χιλιάδες Ασσύριοι της διασποράς που ζουν στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία.

Οι διωγμοί των Ασσυρίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

 Διωγμοί των Ασσυρίων έγιναν και τον 19ο αιώνα, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ωστόσο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «γενοκτονία» σε αντίθεση με ό,τι έγινε από τους Τούρκους μεταξύ 1915-1918. Οι Οθωμανοί είχαν μεγάλο φόβο για τις χριστιανικές μειονότητες που ζούσαν στην αυτοκρατορία τους. Έτσι, με διάφορα προσχήματα προέβαιναν σε διωγμούς των αλλοθρήσκων (των μη Μουσουλμάνων).

Οι μεγαλύτερες σφαγές των Ασσυρίων τον 19ο αιώνα έγιναν στο Χακάρι (περιοχή της νοτιοανατολικής Τουρκίας), το 1843, το 1860 στη Δαμασκό και τον Λίβανο, που τότε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και το 1895-1896 στην Ανατολική Τουρκία. Αυτές όμως που έγιναν μεταξύ 1915-1918 ήταν μεθοδευμένες και οργανωμένες από ανώτατους αξιωματούχους, σε συνεργασία και συνεννόηση με τον Υπουργό των Εσωτερικών Ταλαάτ Πασά. Ένα σοβαρό πρόβλημα που υπάρχει με τη γενοκτονία των Ασσυρίων είναι ότι σε κάποιες περιοχές κατοικούσαν μαζί με Αρμένιους ή ακόμα και Ελληνορθόδοξους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια σύγχυση για τον αριθμό των θυμάτων.

Ιστορικό της γενοκτονίας

 H Sayfo (ή Seyfo), «ξίφος» στα Αραμαϊκά είναι η μαζική σφαγή και η απέλαση Ασσυρίων που έγιναν στη νοτιοανατολική Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν από τις οθωμανικές Αρχές και μερικές κουρδικές φυλές, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Ασσύριοι ήταν χωρισμένοι σε διαφορετικές Εκκλησίες: τη Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία, τη Χαλδαϊκή Καθολική Εκκλησία, την Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής κ.ά. Οι Ασσύριοι ζούσαν διάσπαρτοι σε διάφορα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όταν όμως οι Τούρκοι άρχισαν να εφαρμόζουν πολιτική συγκεντρωτισμού των Ασσυρίων ήταν φανερό ότι προετοίμαζαν διωγμούς εναντίον τους. Οι μαζικές δολοφονίες ξεκίνησαν κατά την οθωμανική κατοχή του Αζερμπαϊτζάν μεταξύ Ιανουαρίου – Μαΐου 1915. Οι Ασσύριοι στην περιοχή Χακάρι είχαν ταχθεί στο πλευρό των Ρώσων το 1916. Όταν όμως ξέσπασε η Οκτωβριανή Επανάσταση, το 1917 εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους. Αρχικά, εκδιώχθηκαν από τους Οθωμανούς στην Ουρμία, στο ΒΔ Ιράν. Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Ουρμία έσφαξαν τους Ασσύριους…

Τα θύματα για όλες τις ασσυριακές κοινότητες ήταν πάρα πολλά. Οκτώ από τις είκοσι Ορθόδοξες Ασσυριακές Επισκοπές, σχεδόν εξαφανίστηκαν. Περιοχές με σημαντική ασσυριακή παρουσία, όπως η Μπσερίγιε και το Χακάρι, είχαν τεράστιες απώλειες.
Δυστυχώς, ακριβή στοιχεία δεν έχει γίνει εφικτό να βρεθούν μέχρι σήμερα, ωστόσο στην ανατολική Τουρκία οι Ασσύριοι εξοντώθηκαν σε ποσοστό 50%-90%. Όσοι γλίτωσαν από τις σφαγές κατέφυγαν στη Συρία, την περιοχή της Παλαιστίνης, το Ιράν και τον βόρειο Καύκασο. Η μετανάστευση Ασσυρίων στην Αμερική που είχε ξεκινήσει μετά τις σφαγές του 1895-96 έλαβε μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μαζική μορφή.

Στη διάρκεια της Διάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων μετά τον πόλεμο, η Ασσυροχαλδαϊκή αντιπροσωπεία ανέφερε ότι τα θύματα των Τούρκων ήταν 250.000. Στη Διάσκεψη της Λωζάνης το 1923, ο αριθμός ανέβηκε σε 275.000. Αν σκεφτούμε ότι πριν τον Α’ ΠΠ ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία γύρω στους 600.000-700.000 Ασσύριοι, οι μισοί περίπου από αυτούς έχασαν τη ζωή τους από τους Τούρκους.

Οι γείτονές μας, δεν αρκούνταν σε σφαγές, αλλά και σε πορείες θανάτου. Συχνά πετούσαν τις σορούς των δολοφονηθέντων στα πηγάδια των χωριών καθιστώντας το νερό τους ακατάλληλο για πόση. Ο David Gaunt, στο βιβλίο του «Massacres, Resistance, Protectors» γράφει:  «Οι δολοφονίες γίνονταν χωρίς διακρίσεις και (…) τα πτώματα στοιβάζονταν το ένα πάνω στο άλλο. Πεινασμένα παιδιά τριγυρνούσαν στους δρόμους, κάποια από αυτά αναζητούσαν το στήθος της πεθαμένης μητέρας τους (για να θηλάσουν)… Στις έγκυες γυναίκες έσκιζαν τις κοιλιές τους και έβγαζαν τα μωρά για να τα συνθλίψουν σαν σταφύλια κάτω από τα πόδια των στρατιωτών (…) στρατιώτες βίαζαν τα όμορφα κορίτσια και τις γυναίκες μπροστά στις οικογένειές τους».

Η σεξουαλική βία ήταν ένα από τα βασικότερα στοιχεία των εγκλημάτων των Τούρκων. Αφού βιάστηκαν, οι Ασσύριες πουλήθηκαν σαν σκλάβες. Οι Benny Morris και Dror Ze’evi στο βιβλίο τους «Η ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΕΤΗΣ ΓΕΝΟΚΟΚΤΟΝΙΑ» (2019) αναφέρουν ότι οι Τούρκοι βίαζαν ακόμα και μικρά κορίτσια, ηλικίας 6-7 ετών... Πολλές Ασσύριες για να αποφύγουν τα χειρότερα αναγκάστηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ. Πρόκειται βέβαια για γνωστή πρακτική των Τούρκων που τη βίωσαν στο πετσί τους και οι πρόγονοί μας...

Η εφημερίδα «The New York Times» κάλυπτε τις σφαγές των Αρμενίων και των Ασσυρίων στην ανατολική Τουρκία, από την έναρξή τους, το 1915. Τον Νοέμβριο του 1916 δημοσίευσε το ακόλουθο άρθρο για να δείξει ότι και οι Ασσύριοι ήταν θύματα των Τούρκων:

«Οι Αρμένιοι δεν ήταν οι μόνοι δυστυχείς, οι Σύροι έχουν επίσης αποδεκατιστεί. Υπάρχουν πολλά είδη Σύρων Χριστιανών. Κάποιοι ζούσαν κοντά στα σύνορα με την Περσία και στην αρχαία Ασσυρία και είναι γνωστοί ως Νεστόριοι ή Ασσύριοι Χριστιανοί. Κάποιοι από αυτούς που ζουν βόρεια της Μοσούλης έχουν σφαγιαστεί. Οι ορεσίβιοι Νεστόριοι, οι οποίοι σύμφωνα με τα στοιχεία που σας μεταφέρω από ένα φυλλάδιο που κυκλοφορεί τώρα, ισχυρίζονταν ότι ήταν 90.000 πριν από τον πόλεμο, έφτασαν μετά κόπων και βασάνων στην Περσία, το φθινόπωρο του 1915. Κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου του 1915, η Επιτροπή μας εξασφάλισε τη σίτιση για όχι λιγότερους από 30.000 από αυτούς τους πρόσφυγες από την Τουρκία, μαζί με ισάριθμους δύσμοιρους Χριστιανούς, των οποίων τα χωριά βρίσκονταν στην περσική πλευρά των συνόρων. Παρόλο που το ποσοστό θνησιμότητας υπήρξε υψηλό, οι θάνατοι ίσως να μην ξεπερνούν τους μισούς ή το ένα τρίτο, όπως πληροφορούμαστε από τα εσωτερικά κανάλια τους. Πριν από τον πόλεμο, υπήρχαν 160.000 έως 200.000 Σύροι Χριστιανοί συμπεριλαμβανομένων  Νεστόριων, των Ρωμαιοκαθολικών Ουνιτών, των Προτεσταντών και μερικών διασκορπισμένων κοινοτήτων Ιακωβιτών - που ζούσαν στην περιοχή του Τίγρη, εκτός από το Ντιγιαρμπακίρ, στα υψίπεδα του Κουρδιστάν και στη βορειοδυτική Περσία (Αζερμπαϊτζάν). Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχει εξοντωθεί, αλλά κανείς δεν γνωρίζει πόσοι. Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής της Urmia, από 2 Ιανουαρίου έως 20 Μαΐου του 1915, 4.000 πέθαναν από τις στερήσεις και τις επιδημίες στην πόλη αυτή, ενώ θανατώθηκαν ακόμη 1.000 στα γύρω χωριά, Αυτό είναι το σημαντικό στοιχείο στον μακρύ κατάλογο των θανάτων στην Περσία»!. (The New York Times, Current History Magazine, Νέα Υόρκη, Νοέμβριος 1916)

Ήταν γενοκτονία η εξόντωση των Ασσυρίων;

Ο όρος «γενοκτονία» (genocide, από την ελληνική λέξη genos, γένος δηλαδή και τη λατινική κατάληξη - caedo =πράξη θανάτωσης) επινοήθηκε από τον Πολωνοεβραίο δικηγόρο Ραφαέλ Λέμκιν, μεταξύ 1941-1943. Ο ορισμός που εγκρίθηκε από τον Ο.Η.Ε. το 1948 είναι μακροσκελής. Σε γενικές γραμμές, γενοκτονία είναι η βία η οποία στοχοποιεί άτομα λόγω της συμμετοχής τους σε μια (εθνοτική) ομάδα και στοχεύει στην καταστροφή ενός λαού.

Οι επαρχίες Βαν και Ντιγιαρμπαγκίρ είχαν 80.000 και 63.000 νεκρούς αντίστοιχα, τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων. Η Συριακή Ορθόδοξη Εκκλησία προσδιόρισε τη δολοφονία 90.313 πιστών, ανάμεσά τους 154 ιερέων και 7 επισκόπων και την καταστροφή 156 εκκλησιαστικών κτιρίων. Οι Χαλδαίοι ανέφεραν την απώλεια 6 επισκόπων, 50 ιερέων και 50.000 πιστών. Οι Νεστοριανοί αποδεκατίστηκαν και διασκορπίστηκαν σε τέτοιο βαθμό, που δεν κατάφεραν ποτέ να παρουσιάσουν λεπτομερή στοιχεία.

Στις 16 Δεκεμβρίου 2007 η «International Association for Genocide Scholars (IAGS) (Διεθνής Ένωση Μελετητών για τις Γενοκτονίες)  ανακοίνωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα των μελών της υπερψήφισε την πρόταση των Thea Halo και Adam Jones, για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ασσυρίων και των Ποντίων και όλων των Ελλήνων της Ανατολίας μεταξύ 1913-1923, ως ποιοτικά συγκρίσιμες με τη γενοκτονία των Αρμενίων. Η Σουηδία(2010), η Ολλανδία, η Αυστρία, η Αρμενία και η Νέα Νότια Ουαλία το 2015, οι Η.Π.Α. το 2019 και η Αυστραλία (2021) εξέδωσαν ιστορικά ψηφίσματα που αναγνωρίζουν την εξόντωση των τριών γηγενών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Ελλήνων, Ασσυρίων και Αρμενίων, ως γενοκτονίας.

Φυσικά, η Τουρκία, μια χώρα που έχει ως θεμέλιο λίθο της τις γενοκτονίες αρνείται να δεχτεί κάτι τέτοιο. Ένα ακόμα ισχυρό διπλωματικό «χαρτί» για τη χώρα μας που δυστυχώς δεν έχει αξιοποιηθεί. Και όχι μόνον αυτό, αλλά η Ελλάδα βρίσκεται κατηγορούμενη για διακρίσεις κ.λπ. σε βάρος της Μουσουλμανικής (και όχι τουρκικής) μειονότητας της Θράκης και, εσχάτως και αυτής των Δωδεκανήσων, η οποία δεν αναφέρεται σε καμία Συνθήκη...

Στοιχεία από το βιβλίο της THEA HALO «ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ: Ο ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΛΙΘΟΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ»,ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ, 2025 και από άρθρα του SEYFO CENTER: Assyrian Genocide Research Center.