Νεφέλη Λυγερού

«Ιs set in stone» (είναι χαραγμένο στην πέτρα), απάντησε ένας Ρεπουμπλικάνος βουλευτής όταν κλήθηκε να σχολιάσει το ζήτημα αναβολής των αμερικανικών εκλογών του Νοεμβρίου που έθεσε ο πρόεδρος Τραμπ. Η φράση αυτή χρησιμοποιείται για κάτι που είναι αποφασισμένο, δεσμευτικό, και δεν μπορεί να αλλάξει. Δεν είναι ο μόνος. Το ένα μετά το άλλο στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος διαφοροποιήθηκαν από την πρόταση Τραμπ. Ακόμα και στενοί του συνεργάτες αιφνιδιάστηκαν, ενώ αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου επιχείρησαν να υποβαθμίσουν την παρέμβαση αυτή, σχολιάζοντας ότι ο πρόεδρος «απλώς έθεσε ένα ερώτημα».

Το 1845, όταν το Κογκρέσο απεφάνθη ότι οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές θα διεξάγονται την πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου, δεν χάραξε την απόφαση αυτή σε πέτρα. Παρ’ όλα αυτά, η ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών δεν έχει μετατεθεί έκτοτε. Ο καθορισμός της ημερομηνίας των ομοσπονδιακών εκλογών για την Προεδρία, τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ καθορίζεται βάσει τριών νόμων από το Κογκρέσο.

Λόγω της διάκρισης των εξουσιών που χαρακτηρίζει το πολιτικό σύστημα, μόνο το Κογκρέσο μπορεί να τροποποιήσει, να καταργήσει ή να αντικαταστήσει αυτούς τους νόμους. Ακόμα και σε περίπτωση που η σχετική νομοθετική πράξη πέρναγε από το Κογκρέσο (αδύνατον, δεδομένου ότι οι Δημοκρατικοί έχουν την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων), στη συνέχεια υπογραφόταν από τον πρόεδρο και δεν έκανε κανένας προσφυγή στα δικαστήρια, και πάλι δεν θα λυνόταν ένα βασικό πρόβλημα. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ, με την 20ή Τροπολογία, θέτει ένα όριο στη θητεία του εκάστοτε προέδρου που αναλαμβάνει τα καθήκοντά του την 20ή Ιανουαρίου. «Οι θητείες του προέδρου και του αντιπροέδρου λήγουν το μεσημέρι της 20ής ημέρας του Ιανουαρίου», γράφει ξεκάθαρα. Υστερα από την ολοκλήρωση της θητείας, αναθέτει την ευθύνη για την εκλογή του νέου προέδρου στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων, το οποίο αποτελείται από τους εκλέκτορες των Πολιτειών. Αυτό δεν αλλάζει με τίποτα και από κανέναν. Ποτέ στην ιστορία της χώρας, ούτε όταν βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο, ούτε στους Παγκόσμιους Πολέμους, ούτε στο κραχ του 1929, δεν αναβλήθηκαν οι προγραμματισμένες ομοσπονδιακές εκλογές.

Αιχμές περί νοθείας

Το επιχείρημα που πρόβαλε ο Τραμπ είναι ότι οι εκλογές δεν θα διέπονται από διαφάνεια, αφήνοντας αιχμές περί νοθείας εξαιτίας της επιστολικής ψήφου: «Αναβολή των εκλογών μέχρι οι άνθρωποι να μπορούν σωστά και με ασφάλεια να ψηφίσουν;». Η επιστολική ψήφος σε μια χώρα 219 εκατομμυρίων ψηφοφόρων σίγουρα δεν είναι εύκολο εγχείρημα, αν και ορισμένες ομοσπονδιακές πολιτείες, όπως το Ορεγκον, η Χαβάη ή το Κολοράντο, ψηφίζουν εδώ και χρόνια με αυτό τον τρόπο. Οι Αρχές έχουν καταρτίσει ήδη λεπτομερειακούς καταλόγους με ονόματα και διευθύνσεις ψηφοφόρων. «Οι επιστολικές ψήφοι θα αποσταλούν μεν σε όλους τους ψηφοφόρους, αλλά όποιος θέλει, μπορεί να ρίξει την ψήφο του προσωπικά στην κάλπη», έχει δηλωθεί επισήμως. Ο Αμερικανός υπουργός Δικαιοσύνης Ουίλιαμ Μπαρ επίσης είχε εκφράσει τις επιφυλάξεις του, δηλώνοντας ότι η επιστολική ψήφος πιθανόν να ανοίξει τις στρόφιγγες της νοθείας.

Βουτιά στην οικονομία

Η ανάρτησή του ήρθε μετά από την προαναγγελθείσα βουτιά της αμερικανικής οικονομίας. Ετσι, όμως, ο Τραμπ έσπειρε πανικό και στις χρηματαγορές, μεγαλώνοντας τη ζημιά. Οι ΗΠΑ λόγω της πανδημίας αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση από το 1929, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση του τελευταίου αιώνα. Κάποιοι συγκρίνουν τη σημερινή ύφεση με το μεγάλο κραχ. Η οικονομία έχει συρρικνωθεί 33% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη υποχώρηση στη Μεταπολεμική Ιστορία. Η πανδημία έβαλε λουκέτο σε χιλιάδες επιχειρήσεις, δεκάδες εκατομμύρια εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους, με την ανεργία να ανέρχεται στο 14,7%. Ο αριθμός των αιτήσεων για τα επιδόματα ανεργίας έφτασε αυτή την εβδομάδα το 1,4 εκατομμύριο, αριθμός που ξεπέρασε και τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις των αναλυτών. Την προηγούμενη εβδομάδα στάλθηκαν 1,3 εκατομμύριο νέες αιτήσεις.

Βασική αιτία, η μείωση της κατανάλωσης που αντιστοιχεί στο 70% της οικονομικής δραστηριότητας. Στην κρίση συνέβαλαν και οι περιορισμοί που επέβαλε η αμερικανική κυβέρνηση στη χορήγηση βίζας. Πολλές εταιρείες ανακοινώνουν αυτή την περίοδο μαζικές απολύσεις. Ενδεικτικά, η United Airlines ανακοίνωσε ότι 36.000 υπάλληλοί της ενδέχεται να απολυθούν, καθώς ο αερομεταφορέας προσπαθεί να επιβιώσει από την κρίση. Η Wells Fargo, που απασχολεί τους περισσότερους εργαζομένους σε σχέση με τις υπόλοιπες αμερικανικές τράπεζες, ετοιμάζεται να περικόψει χιλιάδες θέσεις εργασίας μέχρι το τέλος του έτους.

Η βουτιά της αμερικανικής οικονομίας είναι αποτέλεσμα και της κατά πολλούς αποτυχημένης διαχείρισης της πανδημίας. Οι ΗΠΑ πληρώνουν βαρύ τίμημα. Η εξάπλωση του κορωνοϊού μάλιστα συνεχίζεται ακάθεκτη, με τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων να αυξάνεται. Την κατάσταση επιδείνωσε και η πρωτοφανής κοινωνική ένταση που επικρατεί τους τελευταίους μήνες στη χώρα. Οπως είναι γνωστό, η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ πυροδότησε ένα κύμα αντιρατσιστικών εκρήξεων, που σε αρκετές περιπτώσεις προκάλεσαν χάος στην αμερικανική κοινωνία. Σύμφωνα με μεγάλο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας, ο Τραμπ δεν μπόρεσε να δώσει μια ισχυρή κυβερνητική λύση σε κανένα από τα δύο προβλήματα: ούτε στον κλιμακούμενο θυμό των πολιτών, ούτε στην πανδημία. Αντ’ αυτού, η πλειονότητα των Αμερικανών πιστεύει ότι ο Τραμπ διχάζει παρά ενώνει. Αναφορικά με την πανδημία, μάλιστα, ήρθε σε σύγκρουση με την επιστημονική κοινότητα, προκαλώντας σύγχυση στην κοινωνία, αντί να συστήνει την τήρηση των οδηγιών που δίνουν οι γιατροί. Επιπλέον, εν μέσω μιας πρωτόγνωρης κρίσης συνεχίζει να μην εστιάζει στα σημαντικά.

Ενδεικτική είναι η ανάρτηση που έκανε υπέρ μιας τοπικής πιτσαρίας, η οποία έγινε γνωστή επειδή αντιμετώπιζε αισθητή μείωση πελατείας εξαιτίας της δημόσιας στήριξης του ιδιοκτήτη της στον Τραμπ. «Υποστηρίξτε την Patio Pizza και τον υπέροχο ιδιοκτήτη της Γκάι Καλιγκιούρι στο Λονγκ Αϊλαντ. Υπέροχη πίτσα!!!», έγραψε ο πρόεδρος στο Twitter. Την ίδια ώρα, απουσίαζε από κυβερνητικές συσκέψεις για τα νέα πακέτα οικονομικής ανακούφισης, ακόμα και όταν ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, Τζερόμ Πάουελ, προειδοποιούσε δημόσια ότι η ανάκαμψη της οικονομίας καθυστερεί ανησυχητικά.

Ως συνέπεια των παραπάνω, η δημοτικότητα του Τραμπ έχει μειωθεί στο 44%. Σχεδόν 6 στους 10 Αμερικανούς (58%) δεν εγκρίνουν τους χειρισμούς του προέδρου για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι δημοσκοπήσεις τον εμφανίζουν επίσης να βρίσκεται δεύτερος και καταϊδρωμένος, πολύ πιο πίσω από τον Δημοκρατικό αντίπαλό του στις επικείμενες προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.

Ο Τζο Μπάιντεν από τα τέλη Απριλίου είχε προβλέψει ότι ο Τραμπ θα κάνει ό,τι μπορεί για να αναβάλει τις εκλογές. «Θυμηθείτε αυτό που σας λέω, πιστεύω ότι θα προσπαθήσει να αναβάλει τις εκλογές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα βρει λόγους για τους οποίους δεν θα πρέπει να γίνουν», είχε πει τότε. Οταν μάλιστα ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε ερωτηθεί από δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο σχετικά με τον ισχυρισμό του Μπάιντεν, το διέψευσε κατηγορηματικά λέγοντας: «Ποτέ δεν σκέφτηκα να αλλάξω την ημερομηνία… Γιατί να το κάνω;». Πλέον, όμως, έχει καταστεί σαφές ότι βρίσκεται σε δυσχερή θέση και φοβάται μια ταπεινωτική ήττα, η οποία θα του προσέδιδε μια αρνητική πρωτιά: θα είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος εδώ και 25 χρόνια που δεν επανεκλέγεται για δεύτερη θητεία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι δηλώσεις του μειώνουν την αξιοπιστία των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου. Τόσο αυτός όσο και οι υποστηρικτές του ενδέχεται να μη δεχτούν τα αποτελέσματα.

Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ουσιαστικά προτρέπει τους οπαδούς του να αμφισβητήσουν προκαταβολικά τη νομιμότητα του εκλογικού αποτελέσματος. Κάποιοι έσπευσαν να παρατηρήσουν ότι με την κίνηση αυτή ο Τραμπ προσφέρει άθελά του πόντους στην Κίνα στο πλαίσιο του εν εξελίξει εμπορικού τους πολέμου. Οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονται σε χαμηλό δεκαετιών και στην πραγματικότητα οι δύο υπερδυνάμεις ανταγωνίζονται για την πρωτοκαθεδρία στο Διεθνές Σύστημα.