Δημήτρης Παγαδάκης

Οσο και να ψάξει κανείς στα 245 χρόνια της σύγχρονης Αμερικανικής Ιστορίας δεν θα βρει ανάλογο περιστατικό. Πρωτοφανές και αδιανόητο στα χρονικά, θερμοκέφαλοι ταραξίες, που ενεργούσαν υπό την προτροπή του εμμονικά τοξικού προέδρου της χώρας, μπούκαραν στο «Σπίτι του Λαού», όπως ανεπίσημα ονομάζεται το εμβληματικό κτίριο του Καπιτωλίου στην Ουάσινγκτον. Υπό διαφορετικές συνθήκες, το τύπου πειρατικό ρεσάλτο τους θα έμοιαζε με ένα καρναβαλικό «ντου» κομπάρσων σε παρωδία της ταινίας «Ο Ολυμπος έπεσε». Αν φυσικά οι αλαλάζοντες επιδρομείς δεν επετίθεντο στην Αστυνομία, δεν έσπαγαν τα παράθυρα, δεν βανδάλιζαν το γραφείο της πρόεδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, δεν λεηλατούσαν αντικείμενα τέχνης.

Αν δεν καταλάμβαναν, ακόμη, την αίθουσα της Γερουσίας και δεν παρακώλυαν νταηλίδικα τη διαδικασία που το Σώμα της αποκαλεί «ιερή συνταγματική λειτουργία». Αν, τέλος, με τα βίαια επεισόδιά τους δεν έπεφταν πυροβολισμοί και δεν χυνόταν αίμα. Τέσσερις νεκροί είναι το αποτέλεσμα ενός δράματος, όχι η συνέπεια μιας απλής διάρρηξης σε ένα από τα θεωρούμενα ασφαλέστερα κτίρια των ΗΠΑ.

Σελίδα ντροπής
Στην πραγματικότητα, ο καταδρομικός όχλος ξεδίπλωσε μια τραυματική σελίδα ντροπής για τη δημοκρατία της χώρας. Με την ακραία στασιαστική πράξη του συμμετείχε σε μια απόπειρα πραξικοπήματος που ενορχήστρωσε και υποκίνησε, αποκλειστικά υπέρ της πάρτης του, ο απερχόμενος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Οι φανατικοί οπαδοί του παρακινήθηκαν από τον ίδιο να διακόψουν παράνομα τη συνεδρίαση που θα πιστοποιούσε τη νίκη του Τζο Μπάιντεν. Και αυτοί όρμησαν ουρλιάζοντας σαν εξαγριωμένοι Απάτσι σε απροστάτευτο καραβάνι με γυναικόπαιδα. Τα έκαναν μπάχαλο, πόζαραν σωριασμένοι στα έδρανα σαν σε μπαρ του Φαρ Ουέστ, άπλωσαν τις αρίδες τους πάνω στα γραφεία βουλευτών και γερουσιαστών, έβγαλαν selfie με καπελάκια «Make America Great Again» και κυμάτισαν σημαίες της Συνομοσπονδίας των Νοτίων διακινώντας και αναζωπυρώνοντας έναν παμπάλαιο εγχώριο διχασμό.

Το κτίριο εκκενώθηκε μετά από τέσσερις ώρες. Η ζημιά είχε κιόλας γίνει. Οταν οι μπουκαδόροι αποχώρησαν σαν τους ηττημένους φαντάρους του στρατηγού Ρόμπερτ Λι μετά τη μάχη του Γκέτισμπεργκ στον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, στα αυτιά τους αντηχούσαν ακόμη τα λόγια του 45ου προέδρου των ΗΠΑ. Εκείνες οι εμπρηστικές κορόνες με τις οποίες τους ενθάρρυνε σαν ξοφλημένος γαλονάς εξωτικής Μπανανίας σε δυναμική πορεία: «Θα βαδίσουμε προς το Κογκρέσο και θα είμαι εκεί μαζί σας». Σιγά μην ήταν. Ηχογράφησε ένα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαιωνίζοντας την επικίνδυνα ψευδή αφήγηση που μάζεψε όλο αυτό το συρφετό στην Ουάσινγκτον τονίζοντας: «Εμείς είμαστε το Κόμμα του Νόμου και Τάξης».

Αλλο ένα ψέμα, άλλη μια μάταιη υπόσχεση, άλλος ένας απατηλός ισχυρισμός και μια σκόπιμη παραπληροφόρηση του αδίστακτα κυνικού και παθολογικά ναρκισσιστή Τραμπ. Ικανά όμως για να μετατρέψουν ένα κορυφαίο σύμβολο της αμερικανικής δημοκρατίας σε ένα μοχθηρά γκροτέσκο σκηνικό προσωπικής ρεβάνς για τη συντριπτική ήττα του στις κάλπες. Πολύ θλιβερά φθηνό για έναν θεσμό που λίγο πριν πάρει πόδι από τον Λευκό Οίκο αφήνει πίσω του χαίνουσες πληγές στη δημοκρατία οι οποίες θα αργήσουν να επουλωθούν. Με το δίκιο του, ο εκλεγμένος πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι η πιο εύθραυστη από ποτέ δημοκρατία των ΗΠΑ δέχτηκε επίθεση  στην ακρόπολη της ελευθερίας, το ίδιο το Καπιτώλιο. Προφανώς, από τη σπορά της πόλωσης και του φανατισμού, του μίσους και του διχασμού που καλλιέργησε και εξέθρεψε κατά τη θητεία του ο ηττημένος πλέον Τραμπ.

Κάθε καρυδιάς καρύδι
Από έναν στοιχειωδώς αναξιοπρεπή τύπο όπως ο εμπρηστικός Τραμπ, που αψηφά τις διατάξεις του Συντάγματος και παραβαίνει τον όρκο του για προάσπιση της δημοκρατίας, οτιδήποτε πολιτικά παρακινδυνευμένο θα μπορούσε να περιμένει ένας πολίτης. Ακόμη και εκτροπή του πολιτεύματος. Τα διαπιστευτήρια, άλλωστε, της αλαζονικής συμπεριφοράς του είναι κατατιθέμενα εδώ και τέσσερα χρόνια. Γι’ αυτό και η πλειοψηφία τού αρνήθηκε να ξανακυβερνήσει. Οι τυφλά πιστοί οπαδοί του, όμως, τι μέρος του λόγου είναι; Από πού ξεπήδησαν για να προκαλέσουν χάος αυτές οι τσαμπουκαλεμένες φιγούρες με καπέλο από γούνα ρακούν και κέρατα αλά Βίκινγκ; Με αποκρυφιστικά τατουάζ, μπότες εκστρατείας και μακριά μούσια που παραπέμπουν σε κάτι ανάμεσα σε παρακμιακό Αγιο Βασίλη και παλιομοδίτικο «Αγγελο της Κόλασης»; Χώρια που ήταν άπαντες λευκοί, πιθανότατα θιασώτες της υποτιθέμενης απειλής περί λευκής γενοκτονίας. Ούτε για δείγμα ένας Αφροαμερικανός, ένας Μεξικανός, ένας Πορτορικανός, ένας Ασιάτης, ένας αυτόχθονας Αμερικανός για τα μάτια. Και μέσα στο ενδυματολογικό κομφούζιο, κανένας γραβατωμένος άνδρας, καμία κομψή γυναίκα με τακούνια αλά Μελάνια Τραμπ, χάριν γούστου. Ενδεχομένως, οι ψηφοφόροι του Τραμπ αυτής της κατηγορίας δεν είναι τόσο επιθετικοί και παράτολμα οργισμένοι.

Προφανώς, το τσούρμο των καμικάζι εισβολέων απέπνεε εξεγερσιακό, αν όχι λουμπενοποιημένο, περιθώριο. Γι’ αυτό και μερίδα των Τραμπικών ΜΜΕ -σύμφωνα με το δόγμα του Τραμπ, «η βία στις ΗΠΑ δεν είναι υπόθεση της Δεξιάς, αλλά της Αριστεράς»- έσπευσε να αποδώσει στους βίαιους εισβολείς την ταμπέλα των «αντίφα», των αριστερών οργανώσεων και των αναρχικών που, δήθεν, διείσδυσαν στις γραμμές των υποστηρικτών του προέδρου για να αμαυρώσουν! Τζάμπα ο κόπος περί διασυρμού από μια υποτιθέμενα υπονομευτική «πέμπτη φάλαγγα». Τη διασπορά ψευδαισθήσεων διέλυσε η φωτογραφική πιστοποίηση του Τζέικ Ανιέλι. Του ημίγυμνου ψηλού που πρωτοστάτησε σε πόζες κατά την επιδρομή, με το διακοσμημένο με κέρατα σκούφο από κογιότ σε στυλ του εθνομάρτυρα του οχυρού Αλαμο, Ντέιβιντ Κρόκετ, και το μακιγιάζ στο πρόσωπό του στα χρώματα της αμερικανικής σημαίας.

Ο κραυγαλέα καρικατουρίστικος αυτός τύπος είναι γνωστός και μη εξαιρετέος ως «Σαμάνος QAnon». Μέλος, δηλαδή, του αναξιόπιστου κινήματος QAnon, το οποίο πιστεύει ότι ο Τραμπ διεξάγει κρυφά πόλεμο ενάντια στο βαθύ κράτος για να καταργήσει έναν παγκόσμιο δάκτυλο σατανικής παιδοφιλίας που διευθύνεται από τους πολιτικούς εχθρούς του προέδρου. Τις παρεκκλίνουσες του ορθολογισμού απόψεις τους τις διακινούν στους αφελείς που ψαρεύουν μέσω μιας μεγάλης διαδικτυακής βάσης. Και καλά ο αυτός ο «ψεκασμένος» και οι, τρέχα γύρευε, συνωμοσιολόγοι ομοϊδεάτες του, οι άλλοι από πού ξετρύπωσαν; Εκείνες οι φάτσες που φορούσαν μαύρα T-shirts με σταμπωτές νεκροκεφαλές και σλόγκαν «Στρατόπεδο Αουσβιτς», τα οποία επιδείκνυαν ξεδιάντροπα λες και διαφήμιζαν πιτσαρία στη Μικρή Ιταλία του Κάτω Μανχάταν. Κάποιοι άλλοι με κράνη και αλεξίσφαιρα γιλέκα ενδυματολογικά και μόνο πιστοποιούσαν ότι η εισβολή ήταν προσχεδιασμένη. Το Διαδίκτυο βοούσε από μέρες για το επικείμενο γεγονός της επιδρομής, αλλά οι Αρχές το πέρασαν ντούκου. Η άνεση με την οποία οι εισβολείς μπήκαν στο Καπιτώλιο και μετέφεραν χαλαρά εκεί πυροκροτικούς σωλήνες δημιουργεί βάσιμες υπόνοιες για συνωμοσία που εξυφάνθηκε από συμβούλους του Λευκού Οίκου με τη σύμπραξη μερίδας των δυνάμεων καταστολής του Καπιτωλίου, οι οποίες σκόπιμα αδράνησαν.

Πρωταγωνιστές της επιδρομικής ενέργειας θεωρούνται τα μέλη των ένοπλων εξτρεμιστών της «λευκής υπεροχής», καρα-ρατσιστών με καταβολές Κου Κλουξ Κλαν και έφεση στα μοντέρνα λιντσαρίσματα, καθώς και τα ακροδεξιά παρακλάδια του. Με πρώτα ανάμεσα στις ποικίλες νεοφασιστικές συμμορίες τα μάτσο, βίαια, ξενοφοβικά και μισογυνικά «Proud Boys». Τα οπλισμένα «υπερήφανα αγόρια» που εγκωμίαζε ο Τραμπ ζητώντας τους προεκλογικά «να τελούν εν αναμονή και σε ετοιμότητα». Η ενεργή συμβολή μιας ένοπλης «μιλίτσια» στην περίπτωση «στραβής» -όπως κι έγινε- στις εκλογές είχε ήδη καβαντζωθεί προκειμένου να σαμποταριστεί το αποτέλεσμα της κάλπης από αυτούς τους «πολύ ξεχωριστούς» και «μεγάλους πατριώτες», όπως τους αποκάλεσε επαινετικά ολόκληρος πρόεδρος.

Από κοντά στη συγκέντρωση της Ουάσινγκτον καθώς και στην εφόρμηση στο Κογκρέσο και οι εναπομείναντες του αντιδραστικού κινήματος διαμαρτυρίας «Tea Party» που έδρασαν επί Ομπάμα, οι υπερασπιστές του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος στην οπλοφορία, οι σκληροπυρηνικοί αρνητές -αυτοί κι αν δεν έλειπαν- του κορωνοϊού. Με το αγανακτισμένο μπουλούκι συντάχτηκαν και κάποιοι θυμωμένοι καυλόστρατοι βετεράνοι του Αφγανιστάν και του Ιράκ, οι εθνικιστικές «ταξιαρχίες» του υπερσυντηρητικού Πατ Μπιουκάναν, μαζί και οι πιο εριστικοί προσκυνητές μερίδας ακραίων ευαγγελιστών παστόρων που καταριούνται από άμβωνες ή από τη μικρή οθόνη τα ακατέργαστα «λύματα» πορνογραφίας που μολύνουν την υγιή αμερικανική λαϊκή κουλτούρα. Και πάει λέγοντας από πρόθυμους «αντιστασιακούς» για έφοδο στο στέρεο σύστημα που έχει θεμελιώσει η δημοκρατία.

Ξεσαλωμένοι δεξιοί
Ολος αυτός ο ιδεολογικοπολιτικός πολτός σε κάθε περίπτωση δεν έχει καμία σχέση με τις αρχές και τις αξίες του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος του Αβραάμ Λίνκολν και του Θεόδωρου Ρούσβελτ. Στη θέα του παραλογισμού τέτοιων υποστηρικτών θα κατέρρεαν οι σκαλισμένες μορφές τους στη γρανιτένια πλαγιά του όρους Ράσμορ. Ωστόσο, όλο αυτό το άμορφο συνονθύλευμα αποτελεί την πρώτη ύλη και δίνει τον τόνο στο αποκλειστικά δικό του κόμμα του Τραμπ. Οι οπαδοί του δεν έχουν μια ενιαία, λίγο πολύ, πολιτική ταυτότητα. Δεν είναι εντελώς συντηρητικοί, ούτε πλήρως Ρεπουμπλικανοί. Αντίθετα, αποτελούν μια άμορφη ομάδα ξεσαλωμένων δεξιών, εθνικιστών και λαϊκιστών. Στην πλειονότητά τους αναδίνουν την αποφορά του πρώιμου μουσολινικού φασισμού. Ή, καλύτερα, τη δύσοσμη υστερία που προηγείται της πορείας απομάκρυνσης από τους δημοκρατικούς θεσμούς, φλερτάροντας με το φάντασμα του προσωπολατρικού ολοκληρωτισμού. Αυτή την εφιαλτική κακοσμία ήρθε να αρωματίσει με τη δημαγωγική ρητορεία του ο Τραμπ.

Ο διχασμός της Αμερικής
Η πικρή αλήθεια είναι ότι ο πυρήνας αυτής της συγκεχυμένης πανσπερμίας δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι συνέπεια των οικονομικών και κοινωνικών χασμάτων και ανισοτήτων της σημερινής Αμερικής. Συνιστά μια μερίδα της καταχωνιασμένης στη σκιά πτυχής της ίδιας μεγάλης δημοκρατίας των γνώσεων, των επιστημών, των πρωτοπόρων τεχνολογικών εξελίξεων, του πολιτισμού, του αθλητισμού και της αναπτυγμένης επιχειρηματικότητας. Από την άλλη, τμήματα των εργατικών και αγροτικών στρωμάτων θίχτηκαν βαριά από την οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας. Απογοητευμένα από την ανασφάλεια μιας ραγδαία μεταβαλλόμενης οικονομίας, έψαχναν να βρουν πολιτικό αποκούμπι στο κατακερματισμένο αμερικάνικο όνειρο. Λευκοί στην πλειονότητά τους άνδρες, με λειψή μόρφωση -που από μόνη της αποτελεί μια μορφή αναπηρίας στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο-, αποξενωμένοι από δεξιότητες, άρα με ελάχιστες πλέον ευκαιρίες εργασίας, δεν είχαν και πολλές επιλογές. Στριμωγμένοι, παραγκωνισμένοι και θυμωμένοι, βρήκαν παρηγοριά στη σαγηνευτική φούσκα των fake news. Και με ελάχιστο αυτοσεβασμό βούτηξαν ανακουφιστικά στο παλιρροϊκό κύμα της μαύρης προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης.

Να σου, λοιπόν, ο μισητός «μιγάς, μουσουλμάνος, μαρξιστής» Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο. Ο «νέγρος» του οποίου το δεύτερο μικρό όνομα είναι Χουσεΐν, που φροντίζει μετανάστες και πρόσφυγες -χωρίς θρησκευτικά πιστοποιητικά- οι οποίοι «συμμαχούν» με τους ντόπιους «έγχρωμους» και ευνοούνται κυβερνητικά για θέσεις εργασίας και υποτροφίες εις βάρος των γηγενών παιδιών. Να και ο αποτροπιασμός για τις προνομιούχες φιλελεύθερες ελίτ από την Καλιφόρνια, το Μανχάταν, τη Νέα Αγγλία που ευδοκιμούν με τα πληθωρικά τους χρηματιστηριακά χαρτοφυλάκια, ενώ το αγροτικό Μίντγουεστ και η «ζώνη της σκουριάς» της βορειοανατολικής βιομηχανικής παρακμής υποφέρουν. Να και η απέχθεια προς τους περιβαλλοντολόγους που ύπουλα σκορπίζουν τρωκτικά και έντομα στις καλαμποκοκαλλιέργειες της Αλαμπάμα και τα παντζαροχώραφα του Αρκάνσας καταστρέφοντας τις σοδειές. Να οι εκμεταλλεύτριες τράπεζες, το διεφθαρμένο κράτος, η αδιάφορη γραφειοκρατία, τα λόμπι της χειραγώγησης. Να το ένα, να το άλλο, με μπόλικη εσάνς συνωμοσιολογίας και άλλων αλλόκοτων θεωριών, ο χυλός ξεχείλωσε. Ο ρεαλισμός πήγε περίπατο και η απώλεια ορθολογισμού γέννησε εξαμβλωματικά πολιτικά τέρατα και έξαλλες ακροδεξιές παραστρατιωτικές πολιτοφυλακές πιστολάδων.

Αναζητώντας τον σωτήρα
Με διαβρωμένη την εμπιστοσύνη στους θεσμούς που πυροδοτεί βίαιη δράση, η παραδοσιακή συντηρητική χριστιανική Δεξιά του «God bless America» ονειρευόταν έναν πολιτικό Μεσσία. Εναν επιθετικό ηγέτη που θα εξέφραζε τον παραπονιάρικο θρήνο συνδυασμένο με το μίσος, που υποδαυλιζόταν από εγχώριους εξτρεμιστικούς εθνικιστές, σε στυλ «πρέπει να πάρουμε πίσω τις πόλεις μας, τον πολιτισμό μας και τη χώρα μας. Να ξανακάνουμε την Αμερική μεγάλη». Μετά τις προεδρικές ήττες των Ρεπουμπλικανών υποψηφίων Μιτ Ρόμνεϊ και Τζον ΜακΚέιν, πολύ πλαδαρών για τα γούστα των πάσης φύσεως λαϊκιστών, ανακάλυψαν τον φανταχτερά οργισμένο και μαξιμαλιστικά αυταρχικό Ντόναλντ Τραμπ. Ταίριαζαν ηθικοψυχικά και μοιράστηκαν τις δηλητηριώδεις προκαταλήψεις του που λίγο απείχαν από τις δικές τους. Και αφού συμφωνούσαν με την πρισματικά παρεκκλίνουσα «πατριωτική» εστίασή του στον πολιτισμικό πόλεμο, στα κλειστά σύνορα, στις διακρίσεις για τις μειονότητες κ.λπ., στα μάτια τους ξεπρόβαλε σαν ένας ξανθός -ή μάλλον πορτοκαλόχρους- εθνικός σωτήρας.

Το πώς τώρα όσοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους καταφρονεμένους, στο περιθώριο της κοινωνικής ανέλιξης, εμπιστεύτηκαν έναν ξιπασμένο μπερμπάντη δισεκατομμυριούχο για να τους εκπροσωπήσει, αυτή είναι μια άλλη παράξενα, αβαθής και χαριτωμένη ιστορία σε στυλ «Pretty Woman», από αυτές που γοητεύουν το αμερικανικό κοινό. Ετσι κι αλλιώς, ο Τραμπ έψαχνε την ευκαιρία να επικολλήσει την ετικέτα του ονόματός του σε όσο το δυνατόν περισσότερες σκευασίες, ανεξαρτήτως περιεχομένου, σαν σε ράφια σούπερ μάρκετ. Οπως και να έχει, πάντως, το γλυκό έδεσε. Και όπως σε όλες τις ασταθώς παχύρρευστες τούρτες στην κορυφή για τις εντυπώσεις τους τοποθετήθηκαν κολακευμένα τα πιο επιδεικτικά στοιχεία. Αυτά τα σκληροπυρηνικά ξινά κερασάκια, υπό την παρότρυνση του άτσαλου και σαν ζαχαροπλάστη Τραμπ, φοβισμένα από την οριστική και νόμιμη απώλεια των προνομίων που του χάριζε η εξουσία, μπούκαραν με αυθάδεια Ταλιμπάν στο Καπιτώλιο. Και θα παραμείνουν ενοχλητικά με τον παροξυσμικό πυρετό τους στην αμερικανική δημόσια ζωή ακόμη και μετά το πέρας της προεδρίας Τραμπ. Πρόλαβαν όμως στο ψυχορράγημα της θητείας του να σηματοδοτήσουν ένα από τα χειρότερα περιστατικά της δημοκρατίας στις ΗΠΑ. Μια στιγμή όμως... Αν δεν καθαιρεθεί ο Τραμπ, δυστυχώς θα έχει ακόμη δέκα ημέρες στο Οβάλ Γραφείο.