Ο «πατέρας» της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στο ΘΕΜΑ: Ζητούσαν τείχος στα βόρεια της Ελλάδας

Στην Γερμανία, η συμφωνία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, ονομάζεται «Σχέδιο Μέρκελ». Στην Ολλανδία, «Σχέδιο Ντίντερικ Σάμσομ», του ηγέτη των Εργατικών της χώρας. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, «Σχέδιο Μέρκελ -Ρούτε- Νταβούτογλου». 

Στην πραγματικότητα, ο πνευματικός πατέρας αυτής της συμφωνίας, είναι ο κύριος Γκέραλντ Κνάους. Πολιτικός επιστήμονας από την Αυστρία και Πρόεδρος του think-tank Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Σταθερότητας (ESI) με τεράστια επιρροή σε ζητήματα προσφυγικής και μεταναστευτικής πολιτικής στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. 

Μιλώντας στο protothema.gr. ο κ. Κνάους εξηγεί οτι η εφαρμογή της συμφωνίας, παρόλο που είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω του πρωτοφανούς αριθμού προσφύγων και μεταναστών, είναι εθνικής σημασίας για την Ελλάδα και υπογραμμίζει πως η εναλλακτική πολιτική που ζητούσαν πολλές χώρες της Ε.Ε. ήταν η πλήρης απομόνωση της Ελλάδας, που θα είχε ως συνέπεια την κατάρρευση του κράτους δικαίου.

Η συμφωνία ανάμεσα σε Ε.Ε και Τουρκία υπεγράφη πριν τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες και ήδη η πρωθυπουργός της Πολωνίας δήλωσε πως η χώρα δεν πρόκειται να δεχθεί κανέναν πρόσφυγα από την Τουρκία στο πλαίσιο της εθελοντικής μετεγκατάστασης. Πόσο δυσκολεύει η εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας μετά τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες;

Δεν βλέπω καμιά σύνδεση ανάμεσα στις επιθέσεις στις Βρυξέλλες και στην εφαρμογή της συμφωνίας. Δεν μπορώ να καταλάβω τι μπορεί να κάνει η Πολωνία. Η Πολωνία δεν έχει δεχθεί κανέναν πρόσφυγα μέχρι τώρα και δεύτερον, αυτό που συνέβη στο Βέλγιο, έγινε από Βέλγους πολίτες. Αν η Πολωνία θέλει να φύγει από τη Σένγκεν για να ελέγχει τα σύνορά της από την είσοδο Βέλγων πολιτών, αυτό θα είχε κάποιο νόημα. Το να μην δεχθεί πρόσφυγες από τη Συρία δεν έχει κανένα νόημα.

Δεν βλέπετε συνεπώς προβλήματα στην εφαρμογή της συμφωνίας μετά τις επιθέσεις στις Βρυξέλλες;

Αυτό που βλέπω είναι πως μετά τις επιθέσεις, η εφαρμογή της συμφωνίας γίνεται ποιο σημαντική. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη θέλει να δει να επανέρχεται ο έλεγχος στο Αιγαίο και μόνος τρόπος για να συμβεί – και είναι κάτι που η Ελλάδα το γνωρίζει καλά – είναι να υπάρξει συνεργασία με την Τουρκία. Ειδικά για την Ελλάδα η εφαρμογή της συμφωνίας είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι η εναλλακτική την οποία ζητούσαν αρκετά κράτη – μέλη της Ε.Ε., ήταν να χτιστεί τείχος στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Κάτι που θα αποτελούσε μια πολύ κυνική αντιμετώπιση, καθώς θα αφήναμε το πρόβλημα σε ένα μόνο κράτος -μέλος της Ε.Ε. Την Ελλάδα. Αλλά η εφαρμογή της συμφωνίας είναι πολύ σημαντική και για την Ε.Ε.

Κάποια κράτη – μέλη, κυρίως της ομάδας του Visegrad, κατηγόρησαν την ελληνική κυβέρνηση πως όξυνε το πρόβλημα με σκοπό να συνδέσει την προσφυγική κρίση με την πορεία του τρίτου Μνημονίου. Ποια είναι η άποψή σας;

Δεν νομίζω πως συνέβη κάτι τέτοιο. Από τον Δεκέμβριο ως τον Φεβρουάριο, 230.000 άνθρωποι έφθασαν στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας, όχι επειδή απέτυχε η Ελλάδα, αλλά επειδή πολλά ευρωπαϊκά κράτη έκλεισαν τα σύνορά τους. Αν βρισκόταν στη θέση της Ελλάδας η Σλοβενία για παράδειγμα, θα αντιμετώπιζε το ίδιο πρόβλημα. Δεν προκαλεί έκπληξη πως τόσο οι ελληνικές αρχές και οι αρχές χορήγησης ασύλου δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν αυτό το πρόβλημα. Για αυτό η εφαρμογή αυτής της συμφωνίας είναι προς το συμφέρον τόσο της ελληνικής κυβέρνησης , όσο και της αντιπολίτευσης. Είναι εθνικό συμφέρον. Είναι σημαντικό η Ελλάδα να μην αφεθεί μόνη της και η Ε.Ε. να ανταποκριθεί. Είναι ευρωπαϊκό και όχι ελληνικό ζήτημα. Η Ελλάδα πρέπει να ζητήσει κάθε διαθέσιμη βοήθεια από την Ε. Ε., αλλιώς οι ελληνικές αρχές θα καταρρεύσουν από τις διαρκείς προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές.

Θεωρείτε δηλαδή πως το ελληνικό κράτος διαχειρίστηκε με ορθόν τρόπο την κατάσταση μέχρι τώρα;

Κοιτάξτε, βρίσκομαι τώρα στο Παρίσι. Μερικά χιλιόμετρα μακριά βρίσκεται το Καλέ. Αν πάτε εκεί θα δείτε παρόμοια προβλήματα με αυτά στην Ειδομένη και οι Γάλλοι και οι Βρετανοί προσπαθούν για χρόνια να αντιμετωπίσουν αυτήν την κατάσταση. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα με τη διαχείριση των προσφυγικών ροών, είναι διαφορετικό από άλλα προβλήματα του ελληνικού κράτους. Υπάρχουν πολλά που μπορεί να πει κάποιος για το ελληνικό κράτος, αλλά ας είμαστε σοβαροί, κάθε κράτος και κάθε νησί του κόσμου, όπου και να βρισκόταν δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί εύκολα έναν τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων. Για αυτό είναι σημαντικό και για την Ελλάδα και για την Ε.Ε. να εφαρμοστεί η συμφωνία. Αυτό που με ανησυχεί είναι πως οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να περιμένουν τη συνδρομή χιλιάδων Ευρωπαίων συναδέλφων τους και αυτό είναι κάτι που δεν είναι πολύ ελπιδοφόρο για την Ελλάδα, λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας εφαρμογής της συμφωνίας

Διεθνείς οργανισμοί, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και η ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες αλλά και πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν δηλώσει πως η συμφωνία παραβιάζει τόσο το Δίκαιο της Ε.Ε.,όσο και το διεθνές Δίκαιο. Ποια είναι η άποψή σας;

Εξαρτάται από το πως θα εφαρμοστεί η συμφωνία. Αυτό που συμβαίνει τώρα στα ελληνικά σύνορα παραβιάζει επίσης το Δίκαιο της Ε.Ε. Κράτη μέλη της Ε.Ε., υποστηρίζουν τρίτες χώρες, εμποδίζοντας ανθρώπους να φύγουν από ένα κράτος μέλος του χώρου Σένγκεν. Αν επιστρέψουμε μαζικά όσους ζητούν άσυλο στην Τουρκία, τότε ναι, θα παραβιάσουμε το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν όμως δώσουμε την ευκαιρία σε κάθε έναν να ζητήσει άσυλο και να εξεταστεί το αίτημά του, ακόμα και αν επιστραφεί σε μια χώρα, την Τουρκία με τους περισσότερους πρόσφυγες στον κόσμο, η οποία θα θεωρείται ασφαλής χώρα, τότε δεν είναι παράνομη. Δεν είναι θεωρητικό το ζήτημα ,αλλά πρακτικό. Αν δηλαδή η Ε.Ε. και οι ελληνικές αρχές μπορούν να δημιουργήσουν τους θεσμούς και τους διοικητικούς μηχανισμούς ώστε να εγγυώνται αυτή τη διαδικασία. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, δεν υπάρχει συμφωνία. Φανταστείτε 100.000 ανθρώπους που δεν θα επιστρέφουν στην Τουρκία και δεν θα μπορούν να φύγουν από την Ελλάδα. Η ελληνική μεταναστευτική πολιτική και η πολιτική ασύλου της χώρας θα καταρρεύσουν. Και μαζί τους θα καταρρεύσει και το κράτος δικαίου και θα ακυρωθούν στην πράξη τα δικαιώματα των προσφύγων. Χρειάζεται να φτιάξουμε τους μηχανισμούς για να εξασφαλίσουμε το κράτος δικαίου στην Ελλάδα.

Μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου έχει ασκήσει σκληρή κριτική στην Καγκελάριο Μέρκελ, υποστηρίζοντας πως ουσιαστικά επέβαλε στην Ε.Ε. μια συμφωνία που συνέταξε μόνο με την Ολλανδία και την Τουρκία. Συμμερίζεστε αυτήν την κριτική;

Η Ε.Ε. χρειάζεται την Τουρκία για να εφαρμόσει δύο πολύ δύσκολα πράγματα. Πρώτον, να πάρει πίσω όσους μετανάστες και πρόσφυγες έρθουν στην Ελλάδα και δεύτερον για να ενσωματώσει έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων που διαβούν ήδη στην Τουρκία. Αυτό όμως σημαίνει πως και η Τουρκία θα ζητήσει ανταλλάγματα. Ζήτησε τρία συν τρία ακόμα δισ. ευρώ μέχρι το 2018 και φυσικά την απελευθέρωση της βίζα για τους Τούρκους πολίτες μέχρι το καλοκαίρι. Κάτι που η Ε.Ε. το εξέταζε για τον Οκτώβριο. Ζήτησε επίσης και το άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων, αλλά αυτό φυσικά συνάντησε μεγάλες διαφωνίες σε πολιτικό επίπεδο και τελικά έλαβε μόλις ένα κεφάλαιο. Συνεπώς η συμφωνία δεν είναι κάτι τελείως διαφορετικό από ότι ήδη διαπραγματευόταν η Ε.Ε. με την Τουρκία τους τελευταίους μήνες. Η πραγματική ιστορία είναι πως αρκετά κράτη – μέλη της Ε.Ε. ζητούσαν να θέσουν σε εφαρμογή μια πολιτική κατά ενός άλλου κράτους -μέλους. Της Ελλάδας. Ζητούσαν να κατασκευαστεί ένα τείχος στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, ώστε να κρατήσουν όλους τους πρόσφυγες στην χώρα. Η ιδέα πίσω από αυτήν την πολιτική ήταν οι συνθήκες για τους πρόσφυγες να γίνονταν τόσο δύσκολες, ώστε να αποθάρρυναν νέες προσφυγικές ροές. Θα ήταν μια κυνική πολιτική. Ήταν πολύ σημαντικό που η Καγκελάριος Μέρκελ ήταν από τους ελάχιστους πολιτικούς που είπε ευθέως πως αυτή θα ήταν μια κάκιστη αντιμετώπιση και πιστεύω πως είχε δίκιο. Για την Ελλάδα, περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, η εφαρμογή της συμφωνίας είναι εξαιρετικά σημαντική, τόσο για τα βόρεια σύνορά της, όσο και για το Αιγαίο, με τη συνεργασία της Τουρκίας. Είναι ζήτημα εθνικής σημασίας.

Είσαστε όντως ο πνευματικός πατέρας αυτής της συμφωνίας;

Από την πρώτη στιγμή, είπαμε πως δεν γίνεται να υπάρξει έλεγχος των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στο Αιγαίο χωρίς τη συνεργασία της Τουρκίας. Και ο μόνος τρόπος για να δεχθεί η Τουρκία να πάρει πίσω αυτούς τους ανθρώπους, είναι πρώτον να λάβει την απελευθέρωση της βίζα και δεύτερο η Ε.Ε. να δεχθεί την μετεγκατάσταση προσφύγων απευθείας από την Τουρκία. Αυτή η συμφωνία μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο ανάμεσα στην Τουρκία και στις χώρες της Ε.Ε, με πρώτη τη Γερμανία, οι οποίες είναι πρόθυμες να δεχθούν πρόσφυγες. Τις λεπτομέρειες αυτής της συμφωνίας τις παρουσιάσαμε εμείς εδώ και καιρό, κυρίως στο Βερολίνο, αλλά και στην Χάγη και στην Άγκυρα. Πολλά από αυτά που περιλαμβάνονται στη συμφωνία, ήταν δικές μας προτάσεις. Όπως και ότι χωρίς την εθελοντική μετεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία, η συμφωνία δεν πρόκειται να εφαρμοστεί.