Τι καταφέρνει ο Τραμπ με τους υπαινιγμούς του για τρίτη θητεία

Ακόμη και ο πιο πιστός του σύμμαχος του Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump) ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής Μάικ Τζόνσον, το λέει ανοιχτά: δεν υπάρχει τρόπος να «ξεγελαστεί» το Σύνταγμα. Τα όρια των δύο θητειών είναι αδιαπραγμάτευτα – όσο κι αν «πολλοί Αμερικανοί το μετανιώνουν».

Κι όμως, ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να παίζει με την ιδέα της τρίτης θητείας. Όταν ρωτήθηκε πρόσφατα, απάντησε χαμογελώντας: «Θα μου άρεσε πολύ». Και συμπλήρωσε: «Έχω τα καλύτερα ποσοστά που είχα ποτέ». Μόνο που τα δεδομένα δείχνουν κάτι άλλο – η δημοτικότητά του παραμένει σταθερά κάτω από 50%.

Στο πλευρό του, ο Στιβ Μπάνον –ο αιώνιος ιδεολογικός του πυρήνας– επιμένει πως «υπάρχει σχέδιο» για να μείνει ο Τραμπ στην εξουσία μέχρι το 2028. Δεν λέει πώς, δεν χρειάζεται άλλωστε. Το μήνυμα αρκεί: ο «Τραμπισμός» δεν σταματά στην κάλπη, μετατρέπεται σε πολιτική πίεση πάνω στην ίδια τη δημοκρατία.

Οι θεσμοί απέναντι στο ένστικτο

Η 22η Τροπολογία είναι απόλυτη. Κανείς δεν μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος περισσότερες από δύο φορές. Ούτε ο Τραμπ, ούτε κανείς. Ούτε ως αντιπρόεδρος μπορεί να επιστρέψει, γιατί το απαγορεύει η 12η Τροπολογία.

Η ιδέα θυμίζει περισσότερο το ρωσικό μοντέλο Πούτιν-Μεντβέντεφ παρά αμερικανική πολιτική σκηνή. Για να αλλάξει το Σύνταγμα, χρειάζεται η έγκριση των τριών τετάρτων των πολιτειών – κάτι αδιανόητο με το σημερινό πολιτικό κλίμα των ΗΠΑ.

Κι όμως, ο Τραμπ δείχνει να το απολαμβάνει. Φορά καπέλα με το «2028», αφήνει υπονοούμενα, παίζει με την ιδέα. Όταν δημοσιογράφος τον ρώτησε αν αποκλείει τρίτη θητεία, απάντησε με εκείνο το γνώριμο χαμόγελο: «Δεν την αποκλείω… εσείς τι λέτε;».

Το σύνδρομο του «lame duck»

Ο Τραμπ ξέρει ότι κάθε πρόεδρος στο τέλος της δεύτερης θητείας του κινδυνεύει να γίνει «lame duck» – ένας ηγέτης χωρίς πολιτική πυγμή. Οι Ρεπουμπλικανοί ήδη κοιτούν τη «μετά Τραμπ» εποχή και εκείνος το αισθάνεται. Η ρητορική της τρίτης θητείας είναι η άμυνά του απέναντι στη λήθη ή στο αναπόφευκτο της αλλαγής που ο χρόνος φέρνει για όλους ανεξαρτήτως μεγέθους και ισχύος.

Με κάθε υπαινιγμό, προκαλεί τους αντιπάλους του και σφυγμομετρεί τη βάση του. Κρατά τον εαυτό του στο επίκεντρο. Όσο μιλούν για την τρίτη θητεία, κανείς δεν μιλά για τη διαδοχή. Αυτό, για τον Τραμπ, είναι ήδη νίκη.

Η ψυχολογία της εξουσίας

Η επιμονή του Τραμπ δεν είναι θεσμικό σχέδιο – είναι πολιτικό ένστικτο. Είναι το ίδιο που τον έκανε να αμφισβητήσει την ήττα του το 2020: το ένστικτο του επιζώντα. Ο Στιβ Μπάνον, εκτός θεσμικού ρόλου πλέον, συνεχίζει να διακινεί την ιδέα ότι «ο Τραμπ θα είναι πρόεδρος και το 2028». Είναι προπαγάνδα, αλλά λειτουργεί. Δημιουργεί αίσθηση αναπόφευκτου.

Η αμερικανική δημοκρατία έχει ξαναζήσει τέτοιους πειρασμούς. Η 22η Τροπολογία ψηφίστηκε μετά τον Φραγκλίνο Ρούζβελτ, που εκλέχθηκε τέσσερις φορές. Από τότε, το «δύο και τέλος» έγινε ιερό όριο. Και παραμένει τέτοιο – όσο κι αν ο Τραμπ το χρησιμοποιεί ως σκηνικό.

Η παράμετρος της ηλικίας

Όταν λήξει η δεύτερη θητεία του, το 2029, ο Τραμπ θα είναι 82 ετών. Δηλώνει «σε εξαιρετική κατάσταση», επικαλούμενος εξετάσεις στο Γουόλτερ Ριντ, όμως τα ερωτήματα για την αντοχή και τη διάθεση παραμονής του θα πληθαίνουν. Στην Αμερική που αλλάζει, το θέμα της ηλικίας θα γίνει πολιτικό όσο ποτέ. Είναι ο ίδιος άλλωστε που το μετέτρεψε σε όπλο προεκλογικά όσο αντίπαλός του ήταν για τις εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου ο Τζο Μπάιντεν.

Η κρίση των θεσμών

Αν ποτέ ο Τραμπ προσπαθούσε πράγματι να μείνει στην εξουσία, η υπόθεση θα κατέληγε στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εκεί, ακόμη και η Έιμι Κόνι Μπάρετ –η δική του επιλογή– έχει ήδη ξεκαθαρίσει: «Η 22η Τροπολογία είναι σαφής. Δύο θητείες και τέλος». Οι Ρεπουμπλικανοί γνωρίζουν ότι κάθε απόπειρα παράκαμψης του Συντάγματος θα κατέρρεε θεσμικά.

Η πραγματική δύναμη

Η ειρωνεία είναι ότι ο Τραμπ δεν χρειάζεται να αλλάξει το Σύνταγμα για να παραμείνει κυρίαρχος. Του αρκεί να κρατά την αμερικανική πολιτική όμηρο της ρητορικής του. Κάθε φορά που μιλά για τρίτη θητεία, ξαναγίνεται το επίκεντρο. Κι αν το Σύνταγμα τον εμποδίζει να κυβερνήσει για τρίτη φορά, η πολιτική του σκιά το κάνει ήδη.