Βίβιεν Γουέστγουντ: Η ζωή της δεν ήταν σαν παραμύθι, ήταν ακόμα πιο συναρπαστική

Είναι σχεδόν αδύνατο να είσαι διάσημος, να πεθάνεις και η υστεροφημία σου να μη σκυλευτεί στα κοινωνικά δίκτυα. Από ποιους; Από τον κάθε πικραμένο που θέλει να κοινωνήσει το buzz, να σχετιστεί με έναν τρόπο με αυτό που συμβαίνει και βέβαια να γράψει το μακρύ του και το κοντό του. Κάτι που επιβεβαιώθηκε μέχρι κεραίας στην περίπτωση του θανάτου της Βίβιεν Γουέστγουντ, ο οποίος τη βρήκε δύο μέρες πριν από την Πρωτοχρονιά του 2023 στο σπίτι της στο Κλάπαμ του Λονδίνου. Η οικουμενικά διάσημη και επιδραστική πριν από τους επιδραστικούς προσωπικότητα -θα ήταν μάλλον κοντόφθαλμο και περιοριστικό να τη χωρέσεις απλώς στο καλούπι της σχεδιάστριας μόδας- πέθανε σε ηλικία 81 ετών. Και φυσικά η αναχώρησή της από τον μάταιο τούτο κόσμο σήκωσε ένα κύμα μοιρολογιού στα κοινωνικά δίκτυα. Ολοι -celebrities μα και κοινοί θνητοί- είχαν κάτι να πουν για τη «νονά του punk», την «επαναστάστρια της μόδας», το «αγρίμι από τη βόρεια Αγγλία».



Ελάχιστοι γνώριζαν ότι η Γουέστγουντ, όπως η ίδια είχε επισημάνει σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις στο περιοδικό «GQ» το φθινόπωρο του 2021, είχε απεκδυθεί τον μανδύα της γκουρού του fashion design και είχε εστιάσει την προσοχή, την καθημερινότητα, την πραγματικότητα και την τελευταία ικμάδα της στη σωτηρία του πλανήτη. Μάλιστα, όχι απλώς εκφωνώντας πύρινους λόγους, όπως συνηθίζουν οι ταγοί του ακτιβιστικού κινήματος, αλλά διατρανώνοντας ακράδαντα πως η ίδια ήταν ο μοναδικός ανάμεσα στους 7 δισεκατομμύρια πολίτες του πλανήτη που γνώριζε τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθεί το αναπόφευκτο, δηλαδή η ολοκληρωτική και μη αναστρέψιμη παράλυση του οικοσυστήματος της Γης. Οχι γιατί μπορούσε, αλλά διότι, όπως έλεγε, ενδιαφερόταν γνήσια για το περιβάλλον, κατακλυζόταν από ένα βαθύ -και για πολλούς ρετρό- ανθρωπιστικό κίνητρο. Οσο για τον κολοσσό της μόδας που ξεκίνησε να χτίζει από τη δεκαετία του ’70, αυτός ήδη από το 2016 είχε περάσει στην αποκλειστική διαχείριση του Αυστριακού συζύγου της Αντρέα Κροντχάλερ. Ο άνδρας που γνώρισε στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν εκείνη δίδασκε στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης κι εκείνος κρεμόταν από τα χείλη της ήδη τοτεμικών διαστάσεων καθηγήτριάς του ως φοιτητής. Σε αυτόν έλαχε ο κλήρος να διαφυλάξει την κληρονομιά της όχι ως μουσειακό έκθεμα, αλλά ως εκείνο που ήταν πάντα: ένας ζωντανός οργανισμός που παλλόταν, ο τέλειος καθρέφτης μιας εικονοκλαστικής γυναίκας.



Μπορεί και μόνο στο άκουσμα του ονόματος της Γουέστγουντ να καταβάλλεται κανείς από αίσθημα δέους, ωστόσο ό,τι η ίδια κατάφερε να δημιουργήσει δεν υπήρξε προϊόν στρατηγικού σχεδιασμού, μεθοδικής προσπάθειας, πολύ περισσότερο παιδικού ονείρου. Η ίδια απέδιδε την αυτοκρατορία ή, καλύτερα, τη σχολή που δημιούργησε στην τυχαιότητα. «Αν οι γονείς μου δεν είχαν μετακομίσει στα τέλη της δεκαετίας του ’50 από τη γενέτειρά μου το Τσεσάιρ της βόρειας Αγγλίας στο Χάροου του Λονδίνου», έλεγε, «μπορεί σήμερα να ήμουν απλώς μια δασκάλα δημοτικού σχολείου». Για να είμαστε ακριβείς, η Γουέστγουντ στην πρώτη νεότητά της εργάστηκε ως δασκάλα. Τουλάχιστον τις καθημερινές. Γιατί τα Σαββατοκύριακα την έβρισκαν στην αγορά του Πορτομπέλο να πουλά τα χειροποίητα κοσμήματα που σχεδίαζε και κατασκεύαζε - ήταν η προίκα της από τη σχολή αργυροχοΐας στην οποία είχε αποπειραθεί να σπουδάσει. Η δεκαετία του ’60 σημαδεύτηκε για εκείνην από τον γάμο της με τον Ντέρεκ Γουέστγουντ, έναν εργάτη στο εργοστάσιο της Hoover, από την απόκτηση του γιου της Μπέντζαμιν, μα κυρίως από το διαζύγιό της. Η γνωριμία της με τον Μάλκολμ Μακλάρεν λειτούργησε ως γομολάστιχα, σβήνοντας οτιδήποτε υπήρχε μέχρι πρότινος στη ζωή της.



Ή ίσως κάνοντας χώρο για να γραφτεί το επόμενο κεφάλαιο της ζωής της. Μαζί με τον θρυλικό μάνατζερ των Sex Pistols η Γουέστγουντ, της οποίας τα χέρια έπιαναν και με το παραπάνω αν θυμηθεί κανείς πως έραψε η ίδια το νυφικό της για τον πρώτο της γάμο, δημιούργησε ένα σημείο αναφοράς για το Λονδίνο, την punk σκηνή και βέβαια τη μόδα: το εμβληματικό κατάστημα «SEX» στην Κινγκς Ρόουντ της βρετανικής πρωτεύουσας.

Η επαναστατική φύση, η αντισυμβατική σκέψη, η ροπή της στην αποδόμηση και η πίστη της στην αμφισβήτηση αποκρυσταλλώθηκαν στα ρούχα που ξεκίνησε να δημιουργεί μαζί με τον σύντροφο της ζωής της και καλλιτεχνικό alter ego της. Μαζί απέκτησαν ένα ακόμα γιο το 1967, τον Τζόζεφ Κορέ, κατοπινό δημιουργό του περιλάλητου brand Agent Provocateur. Η Γουέστγουντ και ο Μακλάρεν συμπορεύτηκαν στη ζωή και στη δουλειά μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ο χωρισμός τους σήμανε την αλλαγή πλεύσης της Γουέστγουντ. Από θυρεός της πανκ σκηνής τα ρούχα της εξελίχθηκαν σε ένα σχόλιο για τις κοινωνικές τάξεις, τις ανισότητες, την υποκρισία και τον στρουθοκαμηλισμό. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ανάγλυφη μαρτυρία γι’ αυτή την περίοδό της από το μίνι κρινολίνο, μια δημιουργία που έγινε σήμα κατατεθέν της σχεδιάστριας και περιέπαιξε τα πατριαρχικά ιερά και όσια, before it was cool. Παράλληλα οι ήρωες του πανκ έδωσαν τη θέση τους στα διασημότερα μοντέλα, που λειτούργησαν ως Δούρειος Ιππος για να εφορμήσει στις Εβδομάδες Μόδας και οι δημιουργίες της να βρουν μια θέση στις πιο προβεβλημένες πασαρέλες, όπου διαχρονικά ξεχώριζαν όπως η μύγα μες στο γάλα. Ακόμα και τη δεκαετία του ’90 όταν άλλοι ομότεχνοί της όπως ο Κάλβιν Κλάιν ή η Ντόνα Κάραν επιχειρούσαν ξεκάθαρη στροφή στον μινιμαλισμό, η Γουέστγουντ παρέμεινε πιστή στο μαξιμαλιστικό όραμά της. Επραξε ορθά, όπως απέδειξε η Ιστορία, αλλά και η απήχηση των δημιουργιών της. Ο κολλητός της Ιαν ΜακΚέλεν έχει ακόμα να λέει για τα κιλτ που σχεδίασε για εκείνον, ενώ παρεμπιπτόντως αναρωτιόταν πώς ήταν δυνατόν εκείνος να χάνει διαρκώς τα ακουστικά βαρηκοΐας του ενώ η Γουέστγουντ ποτέ.



Η τελευταία 15ετία της ζωής της ταυτίστηκε περισσότερο με την ακτιβιστική δράση και τα κηρύγματά της κατά του καταναλωτισμού. «Οποιος μπορεί να αντεπεξέλθει οικονομικά, ας αγοράσει τα ρούχα μου. Αλλά ας αγοράζει λίγα», συνήθιζε να απαντά στους τιμητές της που της καταλόγιζαν περίσσευμα υποκρισίας. Υπήρξε φίλη και θιασώτρια του Τζούλιαν Ασάνζ, τον οποίο επισκεπτόταν ανελλιπώς όσο βρισκόταν υπό το καθεστώς πολιτικού ασύλου στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο, αλλά και κατόπιν στη φυλακή. Το 2012 μάλιστα έστειλε μήνυμα υποστήριξής του από το catwalk της Εβδομάδας Μόδας του Λονδίνου, όπου παρουσίασε Τ-shirts με το σλόγκαν «I am Julian Asange». Ενθουσιάστηκε για να απογοητευτεί το ίδιο σφοδρά από τον πρώην ηγέτη των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν, ενώ την πιο στενή της σχέση με την πολιτική την ανέπτυξε στα τέλη των 00s με το κόμμα των Πράσινων, οι οποίοι όμως τελικά την αποκήρυξαν εξαιτίας των offshore εταιρειών της μέσω των οποίων απέφευγε τη φορολόγηση στη Μεγάλη Βρετανία. Η Γουέστγουντ περιέγραψε τη στάση τους ως μια μεγάλη ευκαιρία που πήγε στράφι. Υπήρξε βέβαια και μία ακόμα φορά που η αείμνηστη σχεδιάστρια είχε πάρε-δώσε με την πολιτική. Συγκεκριμένα, μπήκε σε ένα από τα ταγέρ της Μάργκαρετ Θάτσερ για να φωτογραφηθεί για το εξώφυλλο του Απριλίου του 1989 του περιοδικού «Tatler». Το καλύτερο απ’ όλα; Το εν λόγω ταγέρ είχε παραγγελθεί αλλά δεν είχε παραδοθεί ακόμα στην τότε μόνιμη κάτοικο του αριθμού 10 της Ντάουνινγκ Στριτ. Ο τίτλος εκείνου του εξωφύλλου θα μπορούσε να ταιριάξει περίφημα στη ζωή της ίδιας: «Αυτή η γυναίκα υπήρξε κάποτε πανκ» ◆



GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE, AFP / VISUALHELLAS.GR