Νικόλας Βαγιονάκης: Το θέατρο σου δίνει τα κλειδιά για να ξεκλειδώσεις τα μυστικά σου

Ο Νικόλας Βαγιονάκης δεν είναι τυχαία περίπτωση δημιουργού αφού έχει δώσει άλλη διάσταση στην έννοια του solo artist και κάθε του δουλειά είναι μια νέα πρόταση, μια προσέγγιση ενός ολόκληρου κόσμου. Έχοντας ζήσει και ανεβάσει θεατρικά έργα σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη, επιστρέφει στην Αθήνα για να ανεβάσει παραστάσεις εμπνευσμένες από τον Πόου, τον Κάφκα, τον Ουάιλντ. Αυτή τη φορά η ρηξικέλευθη παράσταση του εμπνέεται από το κορυφαίο κείμενο του Κλάους Μαν “Μεφίστο” το οποίο διασκευάζει και σκηνοθετεί με τον δικό του τρόπο στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Ξεκινώντας από τη σχολή του Τριβιζά ο Βαγιονάκης ξεχώρισε παίζοντας μαθητής ακόμα ένα μικρό ρόλο στην “Ζούγκλα των πόλεων” ενώ στη συνέχεια συνεργάστηκε με κορυφαίους δημιουργούς όπως ο Δημήτρης Ποταμίτης. Εκτός, όμως, από τις συνεργασίες φροντίζει να μένει πιστός σε έργα εμβληματικά έργα τα οποία προσαρμόζει στο πνεύμα της εποχής μας όπως τους “Άγγελους στην Αμερική" του Τονυ Κούσνερ, τη "Μπέρντυ" της Ναόμι Γουάλας, -την τελευταία ημέρα ενός κατάδικου" του Βίκτορος Ουγκώ, το "Πόλεμος στα ουράνια" του Σαμ Σέπαρντ αλλά και το "Kafkas Freaks", εμπνευσμένο από έργα του καθ'ομολογίαν αγαπημένου του Κάφκα ή το "Wilson & Wilson" του Έντγκαρ Άλαν Πόε.

Στο  «protothema.gr» μιλάει για το “Μεφίστο” που ανεβαίνει αυτές τις μέρες στο Μιχάλης Κακογιάννης, ένα έργο που αφορμάται από τις περιπέτειες του πρωταγωνιστή του έργου, ηθοποιού Χέντρικ Χέφγκεν ο οποίος ξεκινά την καριέρα του στο θέατρο τέχνης του Αμβούργου του 1926 για να μεταβεί στη συνέχεια στο Βερολίνο, μια διαδρομή την οποία ακολουθεί ο Βαγιονάκης ώστε να φτιάξει μια παράσταση εμπνευσμένη από το καμπαρέ και το Βερολίνο του Μεσοπολέμου-και όχι μόνο.

-Παρακολουθώντας το “Μεφίστο”, βλέπουμε ότι επιμένετε σε διαχρονικά κλασικά έργα που κατά κάποιο τρόπο μιλούν για τη δική μας εποχή.

Η αλήθεια είναι ότι οι συγγραφείς που ανεβάζω έχουν προφητεύσει όλες τις εποχές, δεν μένουν σε έναν δικό τους περίκλειστο κόσμο αφού έχουν προσεγγίσει τα θέματα τους από διαφορετικές πλευρές, όπως άλλωστε και εγώ με τη δουλειά μου, δηλαδή μέσα από το πολιτικό, κοινωνικό στίγμα που διαγράφεται στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον. Αυτή, βέβαια, είναι η ειρωνεία: ότι τελικά στην ιστορία της ανθρωπότητας επανέρχονται τα ίδια ζητήματα είτε με θετικό, είτε με αρνητικό τρόπο. Απλώς είναι λίγοι αυτοί που τελικά γράφουν ιστορία.

-Γιατί, όμως, το “Μεφίστο”;

Γιατί είναι ένα καταπληκτικό έργο που καυτηριάζει διαχρονικά τη φύση του ανθρώπου αλλά παράλληλα είναι και ένα κοινωνικό δρώμενο. Ο γιος του συγγραφέα Τόμαν Μαν, επίσης συγγραφέας Κλάους Μαν, ήταν ένας πολύ σημαντικός και ευαίσθητος άνθρωπος ο οποίος επίσης δεν μπόρεσε, όπως συμβαίνει με όλες τις μεγάλες προσωπικότητες, να ενταχθεί στην υφιστάμενη πραγματικότητα. Και όπως τόσοι άλλοι σπουδαίοι-βλέπε Κάφκα, Πόου ή τον δικό μας Καρυωτάκη-προτίμησε να βάλει τέλος στη ζωή τουμ από να συμβιβαστεί με το υπάρχον. Αλλά πώς, όμως, να αντισταθούν τέτοιες προσωπικότητες και να μην μαραζώσουν; Ο Κλάους Μαν είναι ένας αντιφασίστας που κατακρίνει την εποχή του και τα κυρίαρχα ήθη, μια εποχή θλιβερή για τη Γερμανία. Διαβλέποντας την κατάπτωση, την άνοδο του φασισμού αλλά και τον ολοκληρωτισμό και έχοντας μια βαθιά ευαισθησία δεν αντέχει αυτό που συμβαίνει και ως ένας σκεπτόμενος άνθρωπος και ένας ομοφυλόφιλος σε μια άγρια εποχή, αρχίζει να μαραζώνει, δεν αντέχει. Παίρνει ναρκωτικά και τελικά πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη. Βέβαια προλαβαίνει να αφήσει πίσω του ένα καταπληκτικό λογοτεχνικό έργο, όπως είναι το “Μεφίστο”, το οποίο μελετάμε ακόμα και σήμερα από διαφορετικές σκοπιές και, μεταξύ άλλων, καταδεικνύει την αρνητική ψυχολογία και την ιταμή διάθεση του ανθρώπινου είδους και γένους. Πρόκειται για την ιστορία ενός φιλόδοξου ηθοποιού, ο οποίος ξεκινάει από το Αμβούργο με στόχο να διαμορφώσει ένα δυναμικό και επαναστατικό θέατρο διακηρύσσοντας ότι το θέατρο είναι πάνω από όλα μια επαναστατική πράξη. Στην πορεία όμως συμβιβάζεται και η υπέρμετρη φιλοδοξία του τον κάνει να ξεπουλιέται, να πουλάει την αλήθεια του και τα δεδομένα καταλήγοντας τελικά, προκειμένου να επιβιώσει, να γίνει διασκεδαστής των δυνάμει δολοφόνων του.

-Έχω την αίσθηση ότι το έργο περιγράφει τις ψεύτικες δημόσιες σχέσεις, τον εγωισμό αλλά και τον φανατισμό. Πιστεύεις ότι υπάρχουν αναλογίες με το σήμερα;

Φυσικά. Έχω αρχίσει να πιστεύω ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και μόνο οι συνθήκες αλλάζουν. Τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά όμως ο εγωισμός, η αγνωμοσύνη, η φαυλοκρατία παραμένουν ίδια. Υπάρχουν πολλά σημεία που συγκλίνουν ότι η φύση του ανθρώπου είναι πάντοτε η ίδια και ότι ενέχει την αρρώστια, την τρέλα και την καταστροφή. Βέβαια όλα αυτά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο Κλάους Μαν τα δείχνει μέσα από την τέχνη αφού σκοπός του θεάτρου δεν είναι να κάνει διάλεξη αλλά να ενεργοποιήσει την κριτική σκέψη και τη φαντασία. Το θέατρο είναι μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης και απογείωσης που σου δίνει απλόχερα τα κλειδιά ώστε να ξεκλειδώσεις τα μυστικά και να ταξιδέψεις μαζί του, με τον δικό σου τρόπο.

-Γιατί επιμένεις στα κλασικά έργα που για κάποιους μπορεί να φαντάζουν πιο δύσκολα;

Δεν είναι πιο δύσκολα, το αντίθετο, απλώς είναι πιο ουσιαστικά. Για μένα το θέατρο είναι μια διαρκής έρευνα, μια σφραγίδα και ένα ποικιλόμορφο ζήτημα μέσα από το οποίο οι δημιουργοί αναδεικνύουν τις δικές τους αντίστοιχα ποικίλες και διαφορετικές ιδέες αλλά με έναν τρόπο συμπαγή και ολοκληρωμένο. Και αυτό που κάνουν τα μεγάλα έργα είναι να αναδεικνύουν τα διαχρονικά μηνύματα- γι αυτό και τα λέμε κλασικά επειδή αντέχουν στο χρόνο. Πιστεύω λοιπόν ότι το πάντρεμα του δικού τους κόσμου με το δικό μου καταλήγει σε ένα πολύ ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Νιώθω ότι μέσα από αυτό συνομιλώ με τους δημιουργούς, τους κατανοώ, σαν να βιώνω τη δική μου ιστορία μέσα από το δικό τους στίγμα. Είναι σαν να μπορώ να διεισδύω στο δικό τους βάθος.

-Ποια είναι, όμως, η σφραγίδα του Βαγιονάκη στα έργα αυτά;

Προσπαθώ να τα σκηνοθετώ με τον δικό μου προσωπικό τρόπο αφού, εν προκειμένω, μιλάμε για έναν ηθοποιό επί σκηνής. Είμαι ένας άνθρωπος που αγαπάει το θέατρο και δίνει την ψυχή του σε αυτό. Γι αυτό και φροντίζω να προσφέρω μια ολοκληρωμένη ταυτότητα, χωρίς καμία έπαρση, αλλά με σεβασμό. Στο Λονδίνο έκανα σπουδές για τη σόλο περφόρμανς, την οποία μελετήσει και καταθέτω μια πρόταση που μπορεί να κριθεί γι αυτό που είναι αλλά φροντίζει να έχει συνέπεια και σφραγίδα. Εννοείται ότι στον βαθμό που δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη, δεν είναι κάτι που πέφτει ξαφνικά από τον ουρανό αλλά μου αρέσει πάντα να προτείνω κάτι διαφορετικό και να μην αναπαράγω το υπάρχον. Να μην ανακυκλώνω έτοιμες τάσεις και παραδεδομένα σχήματα.

-Τι προτείνετε, επομένως, στους θεατές με αυτό το έργο;

Να δουν το μεδούλι της ζωής, να διεισδύσουν στο έργο και να αποπειραθούν μια δική τους πορεία προς την αυτογνωσία. Γιατί μπορεί να έχουμε ένα έργο που κρίνει μια εποχή αλλά τα μηνύματα είναι διαχρονικά, έχουμε ένα μαγικό κόσμο ο οποίος ξεπερνάει τα δεδομένα και από φωτεινός διαχέεται προς μια σκοτεινότητα, έναν κόσμο διαβολικό, εξού και ο τίτλος “Μεφίστο” με μηνύματα πολλαπλά και μια τεράστια βεντάλια θεμάτων που φτάνουν μέχρι σήμερα.

-Αλήθεια σε ποιο βαθμό μπορούμε να αντισταθούμε και να μην συμμαχήσουμε με τον διάβολο; Τι σας κάνει και αντιστέκεστε;

Το ότι μπορώ και απολαμβάνω αυτό που κάνω,η ατομικότητά μου. Γιατί αν υπάρχει κάτι εξαίσιο στους ανθρώπους είναι η μοναδικότητά τους, το ότι μπορούν να είναι ξεχωριστοί. Λατρεύω τους ανθρώπους που κρατάνε ένα στίγμα ακόμα και αν μοιάζει αρνητικό, αρκεί να μπορούν να διαμορφώνουν ένα κόσμο. Δεν μπορώ την πολτοποίηση, την ταύτιση με τον εσμό. Άλλο η ομάδα και η αλληλεγγύη και άλλο να ακολουθώ τον συρμό σαν πρόβατο χωρίς καθόλου προσωπική διαμόρφωση και αναζήτηση. Ευτυχώς, πάντα υπάρχει ο αντίποδας στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων.

-Συμφωνώ με αυτό που λέτε γιατί έχουμε γεμίσει από παραστάσεις που το μόνο που κάνουν είναι να φαντάζουν απλώς διασκεδαστικές.

Μα δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη η ψυχαγωγία. Τα μεγάλα έργα σου δίνουν βάθος και δύναμη και σε γεμίζουν με μια ποικιλία από βιώματα και συναισθήματα. Περνάς από πολλές φάσεις και τελικά νιώθεις μια ανάταση που δεν μπορεί να εξαντλείται στο γέλιο. Άλλωστε αυτό είναι το κατεξοχήν χαρακτηριστικό του αυθεντικού. Η τραγωδία, όσο δυσάρεστη και να είναι, σου χαρίζει εν τέλει την κάθαρση και αυτό είναι κάτι συγκλονιστικό. Γιατί πως αλλιώς μπορείς να φτάσεις σε απόλυτα μεγέθη;

-Είστε ένας δημιουργός με καριέρα στο εξωτερικό και με χρόνια παραμονής σε Νέα Υόρκη και Λονδίνο. Τι σας κάνει να επιστρέφετε στη χώρα μας;

Αγαπώ την Ελλάδα και τους Έλληνες και μπορώ, συγκρίνοντας με άλλες κουλτούρες, να καταλάβω ότι έχουμε ένα τεράστιο πλούτο. Γι αυτό και είναι κρίμα να είμαστε ένας λαός που διστάζει και δεν προτείνει ενώ είμαστε ικανοί για το καλύτερο. Υπάρχει ορμή και τσαγανό αλλά δυστυχώς υπάρχει και προχειρότητα. Πολλές φορές μοιάζουμε να μην λειτουργούμε επαγγελματικά αλλά η Ελλάδα είναι ένα τεράστιο σχολείο σε πολλά επίπεδα. Και μιλώντας προσωπικά θα έλεγα, έχοντας κάνει τον κύκλο μου σε Νέα Υόρκη και Λονδίνο, ότι θέλω να μείνω και να ζω εδώ. Τώρα αν με ρωτήσετε για πάντα, όπως με έχουν ρωτήσει, δεν ξέρω. Κανείς δεν ξέρει. Το για πάντα πρέπει να το λέει κανείς μόνο για τον θάνατο.

-Τι σας κινητοποιεί στην τέχνη σας;

Η πλήρης αλήθεια και η απογύμνωση και αυτό που εγώ λέω “το να τρως τα σπλάχνα σου και τα σωθικά σου”. Γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Αυτή η ενδοσκόπηση, μέσω της τέχνης, μοιάζει κυριολεκτικά με χειρουργείο αλλά αυτό είναι που σε βοηθάει να βρίσκεις, κάθε φορά, τη λύση. Και είναι εκτός από ωραίο λυτρωτικό, όπως όλα τα συναισθήματα. Μπορεί να ενέχει κινδύνους, αλλά δεν είναι ωραίο να ζεις σε σελοφάν.

-Οπότε σκέφτεσαι καταφατικά;

Αν δεν σκεφτόμουν καταφατικά δεν θα ανέβαζα την παράστασή μου σε τέτοια περίοδο. Δεν το επιτρέπω στον εαυτό μου να παραιτηθεί. Να πέσει ναι, να παραιτηθεί όχι.


INFO:
«Μεφίστο» του Κλάους Μαν με τον Νίκο Βαγιονάκη.
Από την Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2022
Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 21:15
Στο Ίδρυμα Κακογιάννης, Πειραιώς 206, τηλ: 210-3418550
Για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων

Ειδήσεις σήμερα:

Αιματηρή συμπλοκή οπαδών στη Θεσσαλονίκη – Ένας νεκρός και δύο τραυματίες

Τι δείχνουν τα προγνωστικά μοντέλα για κρούσματα και θανάτους τον Φεβρουάριο

Εντοπίστηκαν συντρίμμια του ιαπωνικού μαχητικού F-15 που χάθηκε χθες από το ραντάρ - Αγνοούνται οι δύο χειριστές του