Γκίκας Χαρδούβελης

Λογοπαίγνιο καταντά η «καθαρή έξοδος» από το 3ο Μνημόνιο. Η αυστηρή συνέχιση της εποπτείας είναι το μόνο ξεκάθαρο συμπέρασμα από την ανάλυση των δεδομένων. Αλλωστε η άποψη των δανειστών μας είναι εμφανής, ακόμα και των χωρών που διάκεινται φιλικά απέναντί μας, και συνοψίζεται σε δύο λέξεις: «Ενισχυμένη Εποπτεία». Κείμενα με περιγραφές και υποθέσεις ενισχυμένης εποπτείας κυκλοφορούν στις Βρυξέλλες ήδη από το Πάσχα και συζητούνται στο Eurogroup.

Ενισχυμένη εποπτεία σημαίνει κάτι πολύ παραπάνω από την εποπτεία των υπολοίπων χωρών που στο πρόσφατο παρελθόν επίσης εφάρμοσαν Προγράμματα Οικονομικής Προσαρμογής. Δεν θα είναι μια απλή τριμηνιαία έκθεση πεπραγμένων μιας κυβέρνησης ελεύθερης να πράξει κατά το δοκούν. Θα περιέχει δυνητικές παρεμβάσεις στις εγχώριες πολιτικές μας εφόσον δεν πληρούνται όλοι οι στόχοι στους οποίους ήδη δεσμευτήκαμε (όπως μείωση αφορολόγητου, μείωση συντάξεων ή πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που ψηφίστηκαν) ή και οι επιπλέον στόχοι στους οποίους θα δεσμευτούμε ώστε να πάρουμε την πολυπόθητη ελάφρυνση του χρέους.

Η κυβέρνηση δεν ήθελε την προληπτική γραμμή στήριξης που εξακολουθεί να υποστηρίζει τόσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσο και η Τράπεζα της Ελλάδος ώστε, πρώτον, να γιορτάσει επικοινωνιακά μια «καθαρή» έξοδο. Το σκεπτικό της γιορτής βασίζεται στην υπόθεση της αμνησίας του κόσμου ή και της έλλειψης πλήρους κατανόησης του τι συνέβη το 2015. Ποιος θα θυμάται ή ποιος καταλαβαίνει ότι η ίδια η κυβέρνηση είναι αυτή που μας έβαλε σε ένα τρίτο και αχρείαστο μνημόνιο; «Περσινά, ξινά σταφύλια» ίσως σκέπτεται.

Δεύτερον, η κυβέρνηση φαίνεται να ήλπιζε ότι αποφεύγοντας την προληπτική γραμμή στήριξης και ρισκάροντας έτσι τις τύχες της χώρας για ένα χρονικό διάστημα θα είχε στη διάθεσή της αρκετό πολιτικό χρόνο πριν τις επόμενες εθνικές εκλογές ώστε να δράσει ανενόχλητα και να ικανοποιήσει δυνητικούς ψηφοφόρους χωρίς τους δανειστές στο κεφάλι της. Αυτή η ελπίδα διαψεύδεται σήμερα.

Οι δανειστές δεν θα μας αφήσουν ανενόχλητους. Δεν θέλουν στο μέλλον μια Ελλάδα εκ νέου πρόβλημα στην Ευρωζώνη. Θέλουν η χώρα να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις και τη δημοσιονομική πειθαρχία. Και μπορούν να το πετύχουν χωρίς ιδιαίτερο κόστος. Εχουν όπλα πίεσης, θετικά και αρνητικά, ώστε η ελληνική κυβέρνηση να συμμορφώνεται στο μέλλον.

Το προφανές θετικό εργαλείο τους είναι οι πόροι από τα μελλοντικά κέρδη ομολόγων του Ευρωσυστήματος, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 3,9 δισ. ευρώ έως το 2022. Τα χρήματα αυτά δεν είναι δάνειο. Αποτελούν σημαντική παροχή. Είναι όμως αρκετά ώστε να πειθαρχήσουν μια ελληνική κυβέρνηση σε όσα έχει προσυμφωνήσει πριν από τη λήξη του μνημονίου; Φυσικά όχι. Οι Ευρωπαίοι δανειστές δεν έχουν αυταπάτες. Το ξέρουν ότι τα κέρδη του Ευρωσυστήματος δεν αρκούν. Εχουν παρατηρήσει την κυβέρνηση να κλωτσάει το 2015 παρόμοια παροχή από τα κέρδη του Ευρωσυστήματος ύψους περίπου 2,3 δισ. ευρώ. Εχουν δει την κυβέρνηση να χάνει 25 δισ. ευρώ από τη μετοχική της συμμετοχή στις συστημικές τράπεζες. Εχουν δει την όλη παράνοια του δημοψηφίσματος. Και έχουν μνήμη.

Συνεπώς θα ενεργοποιήσουν επιπλέον αρνητικά εργαλεία. Ποια είναι αυτά; Είναι η φοβέρα ότι όποια μέτρα ελάφρυνσης του χρέους συμφωνηθούν θα μπορούν να ακυρώνονται αν η χώρα δεν συμμορφώνεται με τις δεσμεύσεις της για δημοσιονομική πειθαρχία και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αυτή είναι η άποψη των σκληροπυρηνικών - και αυτή μάλλον θα επικρατήσει. Και η κυβέρνηση θα υποκύψει επειδή θέλει να πάρει κάτι για το χρέος. Αλλωστε χωρίς την ελάφρυνση του χρέους δεν θα μπορεί να βγαίνει μόνη της στις αγορές ακόμα και τις καλύτερες εποχές.

Η ελάφρυνση του χρέους και η ενισχυμένη εποπτεία είναι ενέργειες αλληλένδετες. Οσο μεγαλύτερη η ελάφρυνση τόσο πιο σκληρή η εποπτεία. Συνεπώς, καθαρή έξοδος θα μπορούσε να υπάρξει μόνο αν δεν είχαμε καθόλου ελάφρυνση. Και επειδή το χρέος δεν είναι βιώσιμο χωρίς ελάφρυνση, κάτι που ισχυρίζεται τόσο το ΔΝΤ όσο και πολλά άλλα ανεξάρτητα κέντρα οικονομικών ερευνών, η έξοδος από το μνημόνιο δεν θα είναι καθαρή. Απλή μαθηματική λογική.