Πάρις Μέξης, o αφανής ήρωας της sold out παράστασης Φάουστ

Η βασισμένη στον «Φάουστ» του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε ομώνυμη παράσταση, σε σκηνοθεσία Αρη Μπινιάρη, μόλις ολοκλήρωσε τη δεύτερη σεζόν στο Εθνικό Θέατρο, ταξιδεύοντας στο υποσυνείδητο ενός από τους πιο συναρπαστικούς χαρακτήρες της δυτικής λογοτεχνίας.

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης, σκηνογράφος, ενδυματολόγος και production designer Πάρις Μέξης είναι από τους αφανείς ήρωες της επιτυχίας υπογράφοντας τα ευφυή κοστούμια και τα ατμοσφαιρικά σκηνικά. Αυτό που με κέρδισε προσωπικά στην αισθητική του είναι η συνύπαρξη βάθους αλλά και λαμπερής κομψότητας. Αυτή η «έλλειψη μιζέριας» σε συνδυασμό με τη σκηνοθεσία τού παντοτινά μοντέρνου αλλά ταυτόχρονα και πνευματικού μεταλλωρύχου Αρη Μπινιάρη απογείωσε τον δικό τους «Φάουστ». Τον πέτυχα στο τηλέφωνο λίγο προτού φύγει για το Λονδίνο.

GALA: Καταρχάς, για ποιον λόγο ετοιμάζεις βαλίτσες για το Λονδίνο

ΠΑΡΙΣ ΜΕΞΗΣ: Με έχει προσκαλέσει το UCA Farnham (Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Τεχνών του Farnham) και συγκεκριμένα το τμήμα Production Design, ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης, προκειμένου να παραδώσω ένα masterclass υπό μορφή διάλεξης προς τους φοιτητές σκηνογραφίας, ενδυματολογίας, μουσικής σύνθεσης, σχεδιασμού ήχου, ηθοποιούς κλπ και ως σειρά εργαστήριων προς τους (δικούς μου) production designers.

G.: Αυτό σημαίνει ότι η φήμη σου έχει ταξιδέψει και στο εξωτερικό.

Π.Μ.: Για περισσότερα από δέκα χρόνια μοιράζω τον επαγγελματικό μου μεταξύ Ελλάδας και εξωτερικού. Η δραστηριότητά μου στο εξωτερικό επικεντρώνεται στην όπερα, κυρίως στη Γερμανία, αλλά και στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

G.: Διδάσκεις παράλληλα και στην Ελλάδα σε ιδιωτικές σχολές, παραδίδεις masterclasses (Μουσείο Μαρία Κάλλας, BLOD Ιδρύματος Μποδοσάκη, Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής). Τι σου αποφέρει αυτή η εμπειρία;

Π.Μ.: Το να διδάσκω για εμένα είναι πολύ σημαντικό για δύο λόγους: Συνδεόμενος με τις νέες γενιές των δημιουργών ανοίγω ένα παράθυρο στο μέλλον και δοκιμάζω την ανθεκτικότητα αυτών που γνωρίζω. Κάποια από τη γνώση μου επιβεβαιώνεται και κάποια αναιρείται και ξεπερνιέται

G.: Στον «Φάουστ» ποια ήταν τα στοιχεία του εαυτού σου που μπόρεσες να επιβεβαιώσεις;

Π.Μ.: Ο «Φάουστ», όπως κάθε θεατρική παράσταση ήταν ένα προϊόν συνεργασίας μιας σειράς ανθρώπων. Πρώτα και κύρια με τον σκηνοθέτη μου τον Άρη Μπινιάρη και εν συνεχεία με την ομάδα μου, τις βοηθούς μου και όλους τους ανθρώπους του Εθνικού Θέατρου που που ανέλαβε την παραγωγή και την υλοποίηση του έργου.

Και σε αυτό το έργο αλλά και γενικά έχω την μεγάλη χαρά να συνεργάζομαι με ανθρώπους οι οποίοι μου δίνουν αρκετά ευρύ δημιουργικό περιθώριο. Ευρύ αλλά όχι χωρίς περιορισμούς – και ευτυχώς. Η απόλυτη ελευθερία – μια carte-blanche – εγκυμονεί κινδύνους και συνήθως συνεπάγεται ότι αυτός που σου κάνει την ανάθεση του έργου μάλλον δεν έχει καμία ιδέα για το λόγο που επιχειρεί να ανεβάσει ένα έργο.

G.: Αρα ένα μυστικό της επιτυχίας ήταν ότι είχατε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον.

Π.Μ.: Το μυστικό της επιτυχίας στο θέατρο παραμένει μυστικό. Πάντως η εμπιστοσύνη η σημαντικότερη δημιουργική συνθήκη σε μια συνεργασία. Η εμπιστοσύνη και το όραμα. Σε αυτή τη περίπτωση ο Αρης δεν είχε απλώς ένα όραμα, είχε το «κλειδί» όπως έλεγε ένας δάσκαλός μου - μια εικόνα τόσο ισχυρή, που «ξεκλειδώνει» όλες τις υπόλοιπες. Ο «Φάουστ» μας, είναι ο Φάουστ του Άρη. Μου παρήγγειλε να ξεκινήσουμε με την υπαρξιακή αναζήτηση του πρωταγωνιστή στο γραφείο ενός ψυχαναλυτή και από εκεί και ύστερα όλα πήραν το δρόμο τους.

Βέβαια, δεν ήταν μια απλή διαδικασία. Μέχρι να φτάσουμε σε αυτή την ιδέα σχεδιάσαμε την παράσταση με τρεις τελείως διαφορετικούς τρόπους. Ίσως και για αυτό να οδηγηθήκαμε τελικά… στον ψυχαναλυτή.

G.: Πώς διαμόρφωσες λοιπόν τα σκηνικά, τα κοστούμια και τις μάσκες;

Π.Μ.: Ό,τι σχεδίασα βασίστηκε σε έρευνα και σε πολλές διαφορετικές αναφορές. Είχαμε την εποχή όπου έζησε ο Γκαίτε, την εποχή στην οποία αναφέρεται το έργο που είναι πιο παλιά, είχαμε όμως να διηγηθούμε την ιστορία μας στην Αθήνα του 2025. Οπότε, επιλέξαμε να φτιάξουμε ένα παράλληλο σύμπαν με συμβολισμούς που όμως να προσφέρονται για αποκωδικοποιήσεις με παραπάνω από έναν τρόπους.

G.: Τελείως πρακτικά, πώς το έκανες αυτό;

Π.Μ.: Το αισθητικό στοιχείο που βρίσκεται στο κέντρο του σχεδιασμού της παράστασης είναι ο ίδιος ο Φάουστ και συγκεκριμένα το κοστούμι του. Φαινομενικά ένα απλό και κάπως μπανάλ σύνολο: ένα καρό πουκάμισο, ένα απλό καφέ παντελόνι, παπούτσια. Ο Φάουστ μας είναι ένας «everyman», ένας καθημερινός άνθρωπος. Και μετά, έχουμε τα χρώματα.

Ο Φάουστ είναι ντυμένος με γήινους τόνους, με μπεζ-καφέ αποχρώσεις, σαν το χώμα. Η παράσταση ξεκινά σε ένα δωμάτιο επενδυμένο από το πάτωμα και τους τοίχους μέχρι το ταβάνι με ξύλο. Εκεί συναντάει τον ψυχαναλυτή, που κι εκείνος φοράει ένα καφέ κοστούμι, πιο σκούρο όμως, σαν μια πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του Φάουστ.

Μέσα σε αυτό το ενιαίο, σχεδόν μονότονο, γήινο κόσμο ο Φάουστ λέει: «Δεν μπορώ να βρω ικανοποίηση πουθενά». Και τότε ο ψυχαναλυτής που στην πραγματικότητα είναι ο Μεφιστοφελής του απαντά: «Είσαι έτοιμος να μπούμε στο υποσυνείδητό σου; Και ίσως και στο ασυνείδητό σου;». Ο Φάουστ δέχεται, το γραφείο «ρουφιέται» προς τα πίσω κι εκείνη τη στιγμή μπαίνουμε στο χρώμα.

Ό,τι θα συμβεί μετά, «εκθέτει» τον γήινο Φάουστ ως κέντρο αλλόκοτων συνθέσεων αποτελούμενων από ακραίους χρωματικούς συνδυασμούς. Το απλό, γίνεται το σημαίνον.

G.: Μπαίνοντας στο υποσυνείδητό του;

Π.Μ.: Επιχειρώντας ένα ενδοσκοπικό, φανταστικό ταξίδι. Εκεί εγώ επιστρατεύω μια εντελώς μπαρόκ αισθητική με μια σειρά από γλαφυρά δισδιάστατα σκηνικά. Έναν ουρανό που προτείνει ψυχραιμία, μια ζούγκλα που προτείνει ένα χάος κλπ.

Μέσα σε αυτούς τους κόσμους, όλα τα πλάσματα που συναντά ο Φάουστ είναι ντυμένα όπως ο εκείνος, αφού στην πραγματικότητα είναι εκφάνσεις του εαυτού του.

Και μετά ένας χρυσός Θεός ως Μπαρόκ βασιλιάς «Ήλιος» σε αντιδιαστολή με τον κατακόκκινο Μεφιστοφελή, μια πράσινη Μάγισσα, όλα έχουν τη βάση του σε συμβολισμούς και αναφορές που μελετήσαμε ενδελεχώς.

Συμβολισμών όμως που τους δεν είναι να εξηγηθούν απαραίτητα αλλά περισσότερο να προκαλέσουν μια αίσθηση ενός «συμπαγούς αλλόκοτου».

G.: Ποιος ήταν ο στόχος σου σε αυτή την παράσταση που γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία;

Π.Μ.: Γενικά, αγαπώ τον λόγο. Ακόμα και στον χορό, αγαπάω αυτή την αφήγηση που προκύπτει από την αλληλουχία κινήσεων. Επομένως, με ενδιαφέρει να επιβεβαιώνεται το εκάστοτε κείμενο και κυρίως ο δραματουργικός του στόχος.

Στο συγκεκριμένο έργο θεωρώ πως βασισμένοι στο κείμενο που διαμόρφωσε ο Άρης πάνω στον Φάουστ και το οποίο σέβεται το πρωτότυπο ως προς το κεντρικό του στόχο, κατορθώσαμε να δημιουργήσουμε μια, το λιγότερο ενδιαφέρουσα, ποιητική φαντασία γύρω από την αναζήτηση της ευτυχίας. Την παράλογη επιθυμία να ανακαλύψουμε κάποιο λόγο για να υπάρχουμε..