Η απαγωγή του «Mr. Bitcoin» από το FBI

Σε αδιέξοδο οδηγείται οποιαδήποτε προοπτική έρευνας των ελληνικών ή ευρωπαϊκών αρχών για την πολύκροτη υπόθεση της δράσης του 39χρονου Αλεξάντερ Βίνικ, του αποκαλούμενου «Mr. Bitcoin», και τη διαχείριση των κρυπτονομισμάτων στις διεθνείς αγορές. Ακόμη και μετά τη στροφή των 180 μοιρών που έκανε ο ίδιος, δηλώνoντας έτοιμος να δώσει ονόματα και κρίσιμες πληροφορίες για τις διεθνείς συναλλαγές με bitcoins, η απόφαση για άρον άρον παράδοση στις Ηνωμένες Πολιτείες όλων των συσκευών που χρησιμοποιούσε στη Χαλκιδική, όταν συνελήφθη, εξαφάνισε ταυτόχρονα κάθε στοιχείο που είχε στην κατοχή της η Ελληνική Αστυνομία.

Την πρώτη κρυάδα από αυτή την έλλειψη στοιχείων θα την έχουν τις επόμενες ημέρες οι Γάλλοι δικαστές, οι οποίοι την περασμένη εβδομάδα ζήτησαν από την Ελληνική Δικαιοσύνη να εξετάσουν τον Ρώσο, αλλά και να τους δοθούν «αντίγραφα των στοιχείων που κατασχέθηκαν όταν συνελήφθη».

Οι Αμερικανοί πράκτορες του FBI οι οποίοι παρακολουθούσαν και εμμέσως συντόνιζαν την επιχείρηση σύλληψης του Βίνικ στη Χαλκιδική είχαν δώσει μια συγκεκριμένη εντολή: να συλληφθεί χωρίς να απενεργοποιήσει το κινητό που είχε στην κατοχή του. Το ίδιο επανέλαβαν ως αίτημα τουλάχιστον δύο φορές στις μυστικές συσκέψεις στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης οι οποίες προηγήθηκαν της σύλληψης. Αυτό θα διασφάλιζε την πρόσβασή τους στο λογισμικό που διαχειριζόταν εκείνη τη στιγμή και δεν ήταν άλλο από το πρόγραμμα της πλατφόρμας btc-e για την ανταλλαγή των bitcoins με χρήματα. Αλλωστε η βασική κατηγορία με την οποία ζήτησαν να συλληφθεί οι Αμερικανοί στην Ελλάδα ήταν η νομιμοποίηση 4 δισ. δολαρίων μέσω των συγκεκριμένων συναλλαγών.

Μετά τη σύλληψή του, στις 24 Ιουλίου 2017, στην πισίνα πολυτελούς ξενοδοχείου στα Νέα Ρόδα, κινήθηκαν όλες οι διαδικασίες για την έκδοσή του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχαν προηγηθεί όμως οι διαδικασίες για την παράδοση όλων των συσκευών που κατασχέθηκαν στα χέρια του ίδιου και της συζύγου του. Παρά τις αντιρρήσεις των συνηγόρων του, τα πειστήρια έφυγαν αμέσως, με απόφαση του ανακριτή, προτού καν εξεταστεί το αίτημα έκδοσης του 39χρονου στις ΗΠΑ.

Η αποστολή των κατασχεθέντων επικυρώθηκε από το Συμβούλιο Εφετών Θεσσαλονίκης, που έκανε δεκτό το αίτημα έκδοσης. Ηδη, πάντως, είχαν ταξιδέψει στην Καλιφόρνια τρία iPhone, δύο MacBook, ένα iPad, δύο ακόμα κινητά Vertu και Nokia, ένα ρούτερ και μία κάρτα USB χωρητικότητας 256 GB. Τα στοιχεία που περιέχουν οι συγκεκριμένες συσκευές ζητούνται τώρα από τις γαλλικές αρχές. Οι Γάλλοι, παρά τη θετική απόφαση για την έκδοση του Βίνικ και στη χώρα τους, βλέπουν ότι το ενδεχόμενο αυτό θα καθυστερήσει αρκετά, δεδομένου ότι αντίστοιχες αποφάσεις έχουν ληφθεί και για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία. Ετσι, υπέβαλαν αίτημα δικαστικής συνεργασίας, στο πλαίσιο της οποίας ζήτησαν να εξετάσουν τον Βίνικ μέσα στις Φυλακές Διαβατών, όπου κρατείται, και να συνεχίσουν την έρευνα που ήδη ξεκίνησαν.

Μόνο που μαζί με το συγκεκριμένο αίτημα ζήτησαν και τα αντίγραφα όλων των κατασχεθέντων, προσδοκώντας ότι στα αρχεία των συσκευών του Βίνικ θα βρουν και τα ονόματα των περίπου 100 Γάλλων υπηκόων που εξαπατήθηκαν, σύμφωνα με έγγραφα του αιτήματος έκδοσης. Αλλά και άλλων προσώπων που ενδεχομένως να ήθελαν να περιλάβουν στις έρευνές τους και οι γαλλικές διωκτικές αρχές. Τις επόμενες ημέρες, μαζί με τη θετική απόφαση για να ανακρίνουν τον 39χρονο Ρώσο στα Διαβατά αναμένεται να λάβουν αρνητική απάντηση για τα κατασχεθέντα, καθώς αυτά βρίσκονται στις ΗΠΑ!
 
Η έρευνα που συνεχίζεται
 
Ο Βίνικ μετά την απόφαση έκδοσής του και στη Γαλλία, και ενώ είχαν προηγηθεί οι αποφάσεις έκδοσης για ΗΠΑ και Ρωσία, έστειλε επιστολή στην προϊσταμένη της Εισαγγελίας Εφετών Θεσσαλονίκης, με την οποία θέτει εαυτόν στη διάθεση των ελληνικών αρχών για να αποκαλύψει ονόματα και διευθύνσεις συμμετεχόντων: «Πρόθεσή μου να παράσχω περαιτέρω στοιχεία προκειμένου να βρεθούν οι πραγματικοί υπαίτιοι των αδικημάτων». Την ίδια ώρα συμπληρώνει ενδεικτικά ότι «στην έρευνα με τη συμμετοχή μου είναι δυνατή η ανάλυση δεδομένων και η διαπίστωση διευθύνσεων ατόμων που σχετίζονται με προηγμένα εγκλήματα της τεχνολογίας της πληροφορίας», ενώ κάνει και μία αναφορά σε Ελληνες που έχουν κάνει συναλλαγές, χωρίς όμως να τους ενοχοποιεί.

Οι προθέσεις του 39χρονου είχαν διαφανεί στην εξέτασή του από το Συμβούλιο Εφετών Θεσσαλονίκης στις αρχές Αυγούστου, κατά τη διάρκεια συζήτησης ενός πρόσθετου αιτήματος της Ρωσίας για έκδοσή του. Παρότι λοιπόν στα πρώτα δικαστικά συμβούλια έλεγε ότι «είμαι απλώς ένας τεχνικός που εργαζόμουν στην πλατφόρμα και δεν γνώριζα για ανταλλαγές bitcoins», στο τελευταίο διερωτήθηκε για ποιον λόγο δεν διώκεται και στην Ελλάδα και παραδέχτηκε ότι «έκανα μεταφορές ηλεκτρονικού χρήματος μέσω της πλατφόρμας αυτής». Ο στόχος του είναι προφανής, καθώς γνωρίζει πως σε περίπτωση δίωξής του και στη χώρα μας αμέσως θα παγώσει οποιαδήποτε διαδικασία παράδοσής του σε ΗΠΑ, Γαλλία ή Ρωσία και θα του διασφαλίσει την παραμονή του στις ελληνικές φυλακές τουλάχιστον μέχρι την ολοκλήρωση των ποινικών εκκρεμοτήτων του στην Ελλάδα. Αυτό σημειώνεται και στην επιστολή στην Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης. Οτι δηλαδή δεν μπορεί να διωχθεί σε ΗΠΑ και Γαλλία, καθώς όταν συνελήφθη στη Χαλκιδική, στις δύο χώρες δεν είχε ρυθμιστεί με νόμο η διαχείριση των κρυπτονομισμάτων και το καθεστώς συναλλαγών με bitcoins. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι υπάρχει περιθώριο δίωξής του σε Ελλάδα και Ρωσία, καθώς στο έδαφος αυτών των χωρών διαπράχθηκαν τα εγκλήματα.

Το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται ότι προέβλεψαν, με μεγάλη καθυστέρηση βέβαια, και οι ελληνικές δικαστικές αρχές. Λίγες ημέρες πριν από την απόφαση για έκδοση του Βίνικ στις Ηνωμένες Πολιτείες, και αφού τα πειστήρια είχαν περάσει τον Ατλαντικό, η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου στέλνει παραγγελία στον εισαγγελέα Διαφθοράς Θεσσαλονίκης Αχιλλέα Ζήση προκειμένου να γίνει έρευνα και να εξεταστεί αν ο «Mr. Bitcoin» κατά την παραμονή του στη Χαλκιδική, τις ημέρες πριν από τη σύλληψή του, διέπραξε αδικήματα που σχετίζονται με παράνομες συναλλαγές στο Διαδίκτυο και ενδεχομένως με ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Στην αρχική εξέταση της παραγγελίας διαπιστώνεται ότι δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες του εισαγγελέα Διαφθοράς. Αγνωστο κάτω από ποιες συνθήκες, η παραγγελία αμέσως μετά βρίσκεται στον οικονομικό εισαγγελέα Αθήνας, ο οποίος διενεργεί προκαταρκτική εξέταση, χωρίς ακόμα να είναι γνωστή η πορεία της. Σε αυτόν τον εισαγγελέα διαβιβάστηκε και η τελευταία επιστολή του 39χρονου με την οποία δείχνει πρόθυμος να συνεργαστεί προκειμένου να συσχετιστεί με την έρευνα. Προηγουμένως στο Συμβούλιο Εφετών Θεσσαλονίκης η εισαγγελέας της έδρας πρότεινε, λόγω της παραδοχής Βίνικ ότι τέλεσε αδικήματα και στην Ελλάδα κατά την παραμονή του το καλοκαίρι του 2017, να διαβιβαστούν τα πρακτικά του συμβουλίου στην Εισαγγελία Πρωτοδικών για να εξεταστεί το αληθές των ισχυρισμών του. Ωστόσο, στην απόφαση του Συμβουλίου δεν γίνεται καμία αναφορά περί αυτού.
 
Σε… τρεις βάρκες ο υπουργός Δικαιοσύνης
 
Η υπόθεση έκδοσης του Αλεξάντερ Βίνικ αποτελεί έναν μεγάλο γρίφο που καλείται να λύσει ο ίδιος ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής. Σύμφωνα με τον νόμο, μόνο αυτός είναι αρμόδιος να αποφασίσει για την έκδοση ενός αλλοδαπού εκζητούμενου όταν υπάρχουν αιτήματα περισσότερων του ενός κρατών και συνοδεύονται από σχετικές αποφάσεις των δικαστικών συμβουλίων. Ωστόσο φαίνεται πως είναι η πρώτη φορά που εκδηλώνεται τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για ένα πρόσωπο όπως ο «Mr. Bitcoin».

Ηδη πάντως τα ελληνικά δικαστικά συμβούλια έχουν αποφασίσει την έκδοσή του στις Ηνωμένες Πολιτείες με βασική κατηγορία αυτή του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος ύψους 4 δισ. δολαρίων. Είναι η χώρα που κινήθηκε πρώτη και αυτός είναι ο λόγος που προηγείται στην έκδοση, ενώ και το αδίκημα για το οποίο ζητείται η εκδοσή του είναι σοβαρό λόγω και της ζημίας που προκάλεσε. Από τις ΗΠΑ ξεκίνησε άλλωστε η διαδικασία σύλληψης του «Mr. Bitcoin», καθώς το FBI ήταν αυτό που έδωσε τις πληροφορίες ότι κινείται στη Χαλκιδική.

Επίσης αποφασίστηκε η έκδοση του 39χρονου στη Ρωσία, αφού και ο ίδιος συναίνεσε σε αυτό. Οι ρωσικές δικαστικές αρχές αρχικά ζήτησαν τον Βίνικ για απάτη 9.800 ευρώ, αίτημα που έγινε δεκτό. Πριν από λίγους μήνες επανήλθαν και κατέθεσαν πρόσθετο αίτημα για απάτη μέσω υπολογιστή και συναλλαγές με bitcoins, το ύψος των οποίων προσδιόρισαν σε 750 εκατ. ρούβλια. Το αίτημα αυτό θεωρείται επίσης ισχυρό σε σχέση με το αμερικανικό, λόγω της κατηγορίας και του ύψους της ζημίας.

Στο δίλημμα του υπουργού, ο οποίος είναι αρμόδιος να αποφασίσει πού και αν θα παραδοθεί ο Αλεξάντερ Βίνικ, ήρθε και μπήκε σφήνα η Γαλλία, που τον ζήτησε για απάτη με τον ίδιο τρόπο, ύψους 130 εκατ. ευρώ, με θύματα τουλάχιστον 100 Γάλλους από έξι πόλεις. Και σ’ αυτό το αίτημα πάντως, παρά την άρνηση του 39χρονου, το Συμβούλιο Εφετών Θεσσαλονίκης αποφάσισε θετικά. Στην περίπτωση της Γαλλίας υπάρχει, όμως, μια διαφοροποίηση, καθώς το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, σε σχέση με το διεθνές που εκδόθηκε από ΗΠΑ και Ρωσία, αποτελεί εσωτερική ευρωπαϊκή διαδικασία, γι’ αυτό και ενδεχομένως να προηγείται και να κινείται ταχύτερα. Ωστόσο, ακόμη κι έτσι, νομικοί έλεγαν ότι και γι’ αυτό θα αποφασίσει ο ίδιος ο υπουργός.