Μαρία Στ. Αρναουτάκη

Μάιος του 1950. Ο Jean Monnet προχωρά αποφασιστικά στην υλοποίηση του οράματος της ενωμένης Ευρώπης, από κοινού με τον Robert Schuman.

Οι διαφαινόμενες διεθνείς διακρατικές εντάσεις δεν θα αργούσαν να ξεσπάσουν και ο θεωρητικός της Ένωσης, Monnet, ήθελε να προλάβει και να καθορίσει τις εξελίξεις. Στο λυκαυγές των ημερών μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Monnet επεσήμαινε την ανάγκη να επικρατήσει η ενότητα και η αλληλεγγύη προκειμένου να μπορέσει κάθε ευρωπαϊκό κράτος και όλα μαζί να στηρίξουν την ύπαρξή τους πολιτικά και οικονομικά, κυρίως όμως να διασφαλίσουν συνθήκες ευημερίας και ανάπτυξης για τους πολίτες τους. Η καθημαγμένη γηραιά ήπειρος έπρεπε να αναγεννηθεί από τις στάχτες της και ο Monnet πρoέταξε ως απαραίτητη προϋπόθεση τη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης. Μια κρίση, αυτή του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου ήταν που κινητοποίησε τη σκέψη του. Η αναγνώριση της αναγκαιότητας να αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση αποτέλεσε την αιχμή δόρατος για όλους όσους εμπιστεύθηκαν και υιοθέτησαν το όραμά του. Στις 9 Μαΐου 1950 ο Schuman, στο γενέθλιο κείμενο της ευρωπαϊκής ιδέας, την περίφημη Διακήρυξη, προβάλλει τη συνεργασία των ευρωπαϊκών χωρών ως την απαραίτητη προϋπόθεση για την επικράτηση της ειρήνης και της πολιτικής ολοκλήρωσης.

Σήμερα, η Ένωση των Ευρωπαϊκών χωρών συμπληρώνει 70 χρόνια κοινής πορείας και στην κρίσιμη περίοδο που διανύει, η επικαιροποίηση των ανθρωπιστικών ιδεωδών και αρχών που τη δημιούργησαν και τη στήριξαν εδραιώνεται αναπόφευκτα στη σκέψη μας. Η προώθηση της ενότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας των ευρωπαίων πολιτών είναι ανάγκη να επανατοποθετηθούν στο επίκεντρο της ενωσιακής πολιτικής. Η υγειονομική κρίση του Covid-19 έχει μετατραπεί σε οικονομική, κοινωνική, πολιτική, κοινωνιολογική, ψυχολογική, πολιτιστική. Έχει εξαπλωθεί όχι μόνο στο σώμα αλλά κυρίως στο νου και την ψυχή των ανθρώπων σ’ όλο τον κόσμο. Οι θανατηφόρες συνέπειές της και κυρίως, η απρόβλεπτη εξέλιξη της νόσου, από κοινού με την ταχύτατη μετάδοσή της, έχουν αναγκάσει την παγκόσμια κοινότητα να αντιδράσει, σε γενικές γραμμές, έγκαιρα και αποτελεσματικά.

Παρά ταύτα, συνταγές επιτυχίας δεν υπάρχουν. Η πραγμάτωση ή όχι των ανθρώπινων προσπαθειών εξαρτάται από το αν αυτές διαπνέονται από πνεύμα ενότητας ή αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων.

Η σημερινή γενέθλια ημέρα της Ευρώπης υπενθυμίζει ότι η προσήλωση της πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής, ακαδημαϊκής, επιστημονικής σκέψης και δράσης - ατόμων και λαών - σε στενές ατραπούς οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην απώλεια του οράματος. Του οράματος που γέννησε την ιδέα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης σε μια εξίσου δυσχερή συγκυρία. Η ιδέα της υπερεθνικής συνεργασίας που προτάθηκε από τους πρωτοπόρους Monnet και Schuman επανέρχεται στο προσκήνιο, σε μια στιγμή που η Ευρώπη μάχεται να αντιμετωπίσει ένα συνονθύλευμα «ορατών και αόρατων» επιθέσεων. Ακριβώς αυτή είναι η ώρα που πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να ξεπεράσει τον εαυτό της και να πραγματώσει τα ιδανικά και τις αρχές στις οποίες στήριξε τη δημιουργία της. Είθε η ημέρα συμπλήρωσης των 70 χρόνων της να σηματοδοτήσει την πορεία ανανέωσης της συνεργασίας, αλληλεγγύης και δημιουργικής αλληλεπίδρασης των κρατών-μελών, με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο-πολίτη.


Η Μαρία Στ. Αρναουτάκη είναι Πολιτικός Επιστήμονας, Υπεύθυνη Τομέα Ευρωπαικών Θεμάτων του Ελληνικού Οργανισμού Πολιτικών Επιστημόνων (ΕΟΠΕ)