Ιωάννης Μανουσάκης

Κατά συνέπεια έπρεπε να δοθεί απάντηση, στο απλό και εύλογο ερώτημα του ιδιοκτήτη του ζημιωθέντος αυτοκινήτου, σχετικά με το ποιος τελικά και αν θα τον αποζημιώσει για τις υλικές ζημιές που υπέστη, χωρίς δική του υπαιτιότητα, το αυτοκίνητό του.

Τέτοιες υποθέσεις θα συναντούμε συχνότερα καθώς στις μέρες μας ολοένα και αυξάνονται τόσο τα μέσα όσο και το είδος των εναλλακτικών τρόπων κυκλοφορίας των πολιτών στις οδούς. Από τη συνήθη χρήση των ΙΧ επιβατηγών οχημάτων, των ΔΧ οχημάτων (ταξί) και των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, έχουμε περάσει στην εποχή της χρήσης των ελαφριών προσωπικών οχημάτων, όπως πρόσφατα χαρακτηρίσθηκαν τα κινούμενα με ηλεκτροκινητήρα πατίνια. Σίγουρα πάντως θα μας απασχολήσουν εντονότερα, όταν προκληθεί, από την κυκλοφορία ενός ηλεκτροκίνητου πατινιού, κάποιος σοβαρός τραυματισμός πεζού ή ακόμη και θάνατος.

Η σύγχρονη τεχνολογία έχει αιφνιδιάσει τον Έλληνα νομοθέτη ή μήπως πρόκειται για ακόμη μία περίπτωση όπου οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς είτε αγνοούν είτε παραλείπουν να εφαρμόσουν το νόμο; Πρέπει να καταστεί σαφές πως οτιδήποτε κυκλοφορεί στις οδούς και μπορεί έστω, από την κυκλοφορία του, να προκαλεί κινδύνους, πρέπει να εξετάζεται με βασικό γνώμονα την ασφαλή κυκλοφορία και λιγότερο με το αν πρόκειται για περισσότερο οικολογικό ή διασκεδαστικό μέσο μεταφοράς.

Στην ελληνική νομοθεσία συναντούμε αρκετούς ορισμούς της έννοιας του αυτοκινήτου. Στο άρθρο 2 του Ν. ΓΠΝ/1911 «Περί της εκ των αυτοκινήτων ποινικής και αστικής ευθύνης» ορίζεται ότι «Αυτοκίνητον, κατά την έννοια του παρόντος νόμου, είναι το διά μηχανικής δυνάμεως και ουχί επί τροχιών κινούμενον όχημα ή τροχήλατον…». Στο άρθρο 1α του Ν. 489/1976 «περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως της εξ ατυχημάτων αστικής ευθύνης», ορίζεται ότι «Αυτοκίνητο όχημα είναι το επί του εδάφους και όχι επί τροχιών με μηχανική δύναμη ή με ηλεκτρική ενέργεια κινούμενο όχημα, ανεξάρτητα αριθμού τροχών…». Περαιτέρω στην παράγραφο 2.1 του ως άνω νόμου συναντούμε την διάταξη της υποχρεωτικής ασφάλισης αλλά και της έννοιας του δρόμου ως εξής : «Ο κύριος ή κάτοχος αυτοκινήτου που κυκλοφορεί μέσα στην Ελλάδα επί οδού, υποχρεούται να έχει καλύψει με ασφάλιση την εκ τούτου έναντι τρίτων αστική ευθύνη, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος. Η κυκλοφορία επί γηπέδου προσιτού στο κοινό ή σε κάποιο αριθμό προσώπων που δικαιούνται να συχνάζουν σ’ αυτό, εξομοιώνεται με την κυκλοφορία επί οδού…». Οι ως άνω διατάξεις μας δίνουν τους βασικούς ορισμούς ερμηνείας πλην όμως δεν αποτελούν και απαρέγκλιτους κανόνες. Ανατρέχοντας στη νομολογία διαπιστώνουμε ότι ως αυτοκίνητο έχει χαρακτηρισθεί και όχημα το οποίο δεν κινείται απαραίτητα με τροχούς, όπως το κινούμενο έλκηθρο (snowmobile), δηλαδή οχήματα που κινούνται σε ερπύστριες εφόσον βέβαια συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου (κίνηση με μηχανική δύναμη). Περαιτέρω δεν έχει σημασία για το χαρακτηρισμό του αυτοκινήτου, το είδος της μηχανική δύναμης. Αν δηλαδή η δύναμη αυτή παράγεται από την καύση βενζίνης, από υγραέριο ή με ηλεκτρική ενέργεια.

Στις περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων οι ζημιές που προκαλούνται ανέρχονται πολλές φορές σε μεγάλο ύψος, όπως στις περιπτώσεις σοβαρού τραυματισμού (ιατροφαρμακευτικές δαπάνες, νοσήλια, απώλεια εισοδήματος κ.α.). Προκειμένου να εξασφαλιστούν τα πρόσωπα που ζημιώνονται σε ένα αυτοκινητικό ατύχημα, ο νομοθέτης με το Ν.489/1976 επέβαλε την υποχρέωση συνάψεως συμβάσεως ασφάλισης στον κύριο ή κάτοχο του αυτοκινήτου, το οποίο τίθεται σε κυκλοφορία. Έτσι ικανοποιείται η κοινωνική προστατευτική λειτουργία του νόμου.

Κατά συνέπεια από τη στιγμή που το ηλεκτρονικό πατίνι είναι αυτοκίνητο και τεθεί σε κυκλοφορία επί της οδού, τότε είναι υποκείμενο σε υποχρεωτική ασφάλιση.

Για να δώσουμε λοιπόν μία πρώτη συνοπτική απάντηση στο αρχικό μας ερώτημα, δηλαδή σχετικά το πρόσωπο το οποίο ευθύνεται σε αποζημίωση, σε περίπτωση που ένα ηλεκτρικό πατίνι προκαλέσει από την κυκλοφορία του στην οδό, υλικές ζημιές στο αυτοκίνητό του (αυτοκινητικό ατύχημα), θα λέγαμε αρχικά, ότι αντικειμενικά ευθύνεται ο οδηγός του αυτοκινήτου ως υπαίτιος του ατυχήματος, ο ιδιοκτήτης και ο κάτοχος του ζημιογόνου αυτού οχήματος, χωρίς να χρειάζεται να αναφέρουμε ειδικότερες κατηγορίες, ενώ σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 10 του Ν. 489/1976 «Το πρόσωπο που ζημιώθηκε, έχει από την ασφαλιστική σύμβαση και μέχρι το ποσό αυτής ιδία αξίωση κατά του ασφαλιστή» και κατά συνέπεια ευθύνεται από το νόμο και η ασφαλιστική εταιρία του ζημιογόνου αυτοκινήτου.

Τι συμβαίνει όμως στη χώρα μας όπου τα ηλεκτρικά πατίνια κινούνται ανασφάλιστα; Προστατεύεται πράγματι ο τρίτος ζημιωθείς; Ευθύνεται άλλο πρόσωπο;

Με το άρθρο 16 του Ν. 489/1976 συστήθηκε το Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με την επωνυμία «Επικουρικό Κεφάλαιο Ασφάλισης Ευθύνης από Ατυχήματα Αυτοκινήτων». Στο άρθρο 19 του ίδιου νόμου ορίζονται οι περιπτώσεις ευθύνης του Επικουρικού Κεφαλαίου και μεταξύ άλλων η περίπτωση ευθύνης του στην περίπτωση που το ατύχημα προήλθε από ανασφάλιστο αυτοκίνητο.

Τούτο φυσικά δε σημαίνει ότι λύθηκε το πρόβλημα. Δεν μπορούμε ως κράτος να επιτρέπουμε να μετακυλίεται η ευθύνη σε ένα ήδη επιβαρυμένο ΝΠΙΔ, ούτε να παραγνωρίζουμε την επικουρικότητα του χαρακτήρα του.

Κατά συνέπεια πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος και ειδικότερα το άρθρο 5 του Ν. 489/1976 που απαγορεύει την κυκλοφορία στην Ελλάδα ανασφάλιστων αυτοκινήτων και να επιβληθούν οι αντίστοιχες κυρώσεις του άρθρου 12 του ως άνω νόμου, πριν αυξηθούν τόσο σε αριθμό όσο και σε συνέπειες τα αυτοκινητικά ατυχήματα που προκαλούνται από ανασφάλιστα ηλεκτρικά πατίνια στη χώρα μας.

* Ο Ιωάννης Μανουσάκης είναι Δικηγόρος Αθηνών στη δικηγορική εταιρία «Γ.Ι.Μ. ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ» που ειδικεύεται σε υποθέσεις αυτοκινητικών ατυχημάτων.