Γiώργος Χ. Παπαγεωργίου

Η πρόεδρος της Κομισιόν κατάφερε να επωφεληθεί από την ανάγκη συσπείρωσης των παραδοσιακών πολιτικών σχηματισμών απέναντι στις αντισυστημικές δυνάμεις, κυρίως της Ακροδεξιάς, η φωνή των οποίων σταθερά ενισχύεται τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και στο Ευρωκοινοβούλιο. Ετσι, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατάφερε να κερδίσει την υποστήριξη του Κέντρου για μια δεύτερη θητεία.

Είναι ενδιαφέρον πολιτικό φαινόμενο το πώς μια Γερμανίδα πολιτικός δεύτερης ταχύτητας στην πατρίδα της, χωρίς να έχει επιδείξει κάποιο σημαντικό έργο στις Βρυξέλλες, κατάφερε να κερδίσει δύο θητείες ως επικεφαλής της γραφειοκρατίας της Ε.Ε., μιας θέσης που όταν την κατείχε ο Ζακ Ντελόρ ήταν από τις πιο σημαντικές στη Γηραιά Ηπειρο.

Το μεγάλο «επίτευγμα» που επικαλείται κάθε φορά στις ομιλίες της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι ότι διαχειρίστηκε τις μεγάλες κρίσεις του κορωνοϊού, του πολέμου στην Ουκρανία και της ενέργειας, παρόλο που ο βαθμός επιτυχίας της είναι ένα αμφισβητήσιμο θέμα. Για την αντιμετώπιση του COVID, τα ερωτήματα για τους χειρισμούς της, τους οποίους έκανε προσωπικά και χωρίς διαφάνεια, παραμένουν αναπάντητα.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάνθηκε το περασμένο καλοκαίρι ότι η Κομισιόν δεν παρείχε ικανοποιητική πρόσβαση σε ό,τι αφορά τις συμφωνίες προμήθειας των εμβολίων και εκτιμά ότι η απόφαση του εκτελεστικού οργάνου της Ε.Ε. να δημοσιεύσει τμήματα των εν λόγω συμβολαίων εμπεριείχε παρατυπίες. Η δε Κομισιόν έχει αρνηθεί να δώσει στη δημοσιότητα τα μηνύματα που είχε ανταλλάξει η Φον ντερ Λάιεν απευθείας με τον επικεφαλής της Pfizer Αλμπέρ Μπουρλά.

Οσο για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρωτοστάτησε στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία, οι οποίες είχαν σκοπό να «γονατίσουν» τη ρωσική οικονομία και να απεξαρτήσουν την Ε.Ε. από τη ρωσική ενέργεια. Δύο χρόνια αργότερα, η ρωσική οικονομία κλυδωνίστηκε χωρίς να έχει καταρρεύσει, αλλά είναι η ευρωπαϊκή οικονομία που βρίσκεται σε κρίση την οποία ο Μάριο Ντράγκι χαρακτήρισε «υπαρξιακή», ενώ στην Ε.Ε. πολίτες και επιχειρήσεις συνεχίζουν να πληρώνουν την ενέργεια δύο έως τέσσερις φορές πάνω απ’ ό,τι στις ΗΠΑ.

Αντί για τη Ρωσία, η Ε.Ε. είναι πλέον εξαρτημένη από εισαγωγές ενέργειας από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες που ανήκουν στην αμερικανική σφαίρα επιρροής.

Η δε ενεργειακή αυτονομία της Ε.Ε. με στροφή στην πράσινη ενέργεια, που υποτίθεται ότι ήταν ο στρατηγικός σχεδιασμός, κινδυνεύει να καταρρεύσει παταγωδώς, κάτι που αν συμβεί θα έχει και σημαντικές οικονομικές παρενέργειες. Και τούτο όχι μόνο επειδή η ενεργειακή απεξάρτηση θα παραμείνει ένα «όνειρο», αλλά και επειδή ο οικονομικός στόχος της Ε.Ε. είναι να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ακριβώς σε αυτές τις «πράσινες» τεχνολογίες, όπως οι μπαταρίες και η ηλεκτροκίνηση, και μέσα από αυτές να ενισχύσει την ευρωπαϊκή βιομηχανία η οποία χάνει διαρκώς έδαφος.

Αυτή άλλωστε είναι και η στρατηγική που προτείνει η περίφημη έκθεση Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε., για την οποία όλοι αναπέμπουν... ύμνους, αλλά ουδείς πιστεύει ότι έχει πιθανότητα να υλοποιηθεί. Αντί για πράσινη κυριαρχία, όμως, η Ε.Ε. βλέπει τη θέση της να υποχωρεί, ενώ η ευρωπαϊκή βιομηχανία κλονίζεται και ζητάει πλέον παράταση των προθεσμιών για τους κλιματικούς στόχους που είχαν οριστεί για το 2025, καθώς αδυνατεί να προσαρμοστεί.

Η κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ πιθανότατα θα απομακρυνθεί από τους κλιματικούς στόχους δυσκολεύοντας περισσότερο τα πράγματα για την Ε.Ε., αλλά για το θέμα αυτό η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνεχίζει να παραθέτει την ίδια ρητορική σαν να μην έχει αλλάξει το παραμικρό.
Η νέα Κομισιόν είναι βέβαια ακόμη στο ξεκίνημά της, αλλά η φετινή εναρκτήρια ομιλία της προέδρου στο Ευρωκοινοβούλιο επί της ουσίας θίγει τα ίδια ζητήματα που είχε θέσει και την προηγούμενη φορά, εάν εξαιρέσουμε κάποιες «καινοτομίες», όπως η ανάθεση νέων τομέων σε επιτρόπους, μεταξύ των οποίων οι πολιτικές για τη Μεσόγειο, την Αμυνα και για τη Στέγη. Οι τομείς αυτοί, βέβαια, ανήκουν στην εθνική αρμοδιότητα των κρατών-μελών, οπότε είναι ασαφές τι μπορεί να εισφέρει η Κομισιόν και ποια θα είναι η ισορροπία μεταξύ ουσίας και επικοινωνίας.

Το βέβαιο είναι ότι το επόμενο διάστημα η Ε.Ε. θα κλονιστεί από τις πολιτικές Τραμπ, σε πολλά κρίσιμα πεδία, όπως κυρίως η Αμυνα και το Εμπόριο. Ο εκλεγμένος επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ ήδη ανακοίνωσε την πρόθεσή του να επιβάλει δασμούς στα προϊόντα από το Μεξικό και τον Καναδά, ενώ ο επόμενος στόχος θα είναι προφανώς η Ευρώπη. Δεδομένου ότι οι πολιτικές ηγεσίες σε Γαλλία και Γερμανία, που μέχρι τώρα καθοδήγησαν την ευρωπαϊκή ενοποίηση, είναι πιο αδύναμες από ποτέ, το ερώτημα είναι ποιος θα ηγηθεί της Ε.Ε. στην επερχόμενη πιο κρίσιμη περίοδο της ύπαρξής της.

Διότι εάν και αυτή τη φορά το πολιτικό κενό καλυφθεί με ρητορική και επικοινωνία από την Κομισιόν τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα.