Δημήτρης Παγαδάκης

Ιστορικά, λοιπόν, επί μια δεκαπενταετία μετά το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης εθνική γιορτή της Ελλάδας ήταν η Πρωτοχρονιά. Καθόλου τυχαία, μια και την 1η Γενάρη 1822 ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα της χώρας που θεμελίωσε τη νομική ύπαρξη του ελληνικού κράτους.

Η 25η Μαρτίου εγκαινιάσθηκε ως εθνική επέτειος μεταγενέστερα ώστε να συμπίπτει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Στόχος της βασιλείας του Όθωνα, να λάβει και θρησκευτικές αποχρώσεις ο καμβάς της επανάστασης. Η σύνθεση απέδωσε, σε πείσμα της εκ των υστέρων «αποδομητικής» κριτικής περί αποσιωπήσεων ,ωραιοποιήσεων και εξιδανικεύσεων στην αφήγηση της νεοελληνικής Ιστορίας.

Η φιλοτεχνημένη από το Θεόδωρο Βρυζάκη ζωγραφική αναπαράσταση του Παλαιών Πατρών Γερμανού να ευλογεί τα ξεσηκωμένα παλικάρια που ορκίζονται στο λάβαρο μιας λευκής σημαίας με γαλάζιο σταυρό εντός του μοναστηριού της Αγίας Λαύρας, επικρίθηκε από τους φαν του ιστορικού αναθεωρητισμού γιατί κρεμούσε θρησκευτικά βαρίδια στα κειμήλια της εθνεγερσίας.

Θεωρήθηκε «ανάρμοστη», επειδή εμφάνιζε τους εξεγερμένους Έλληνες προνομιούχους της Ιστορίας, ως «περιούσιου λαού» του Θεού. Και «ένοχη» γιατί η εθνικό-ορθοδοξοκεντρική ανάγνωση της έστελνε, υποτίθεται, περίπατο τα οικουμενικά μηνύματα της επανάστασης.. Ως εκ τούτου προσέρχονται αυτόκλητοι σήμερα οι δήθεν διεθνιστές αναρχομπάχαλοι για να τα διαφυλάξουν με μολότοφ αντί για καριοφίλια.

Ωστόσο, παρότι περισσότερο θρύλος παρά στέρεο ιστορικό γεγονός η απεικόνισή του από το γενάρχη της νεοελληνικής ζωγραφικής δεν αποτελεί στιγμιαία οφθαλμαπάτη. Συμπεριλαμβάνει τα διαχρονικά ερεθίσματα που είναι ριζωμένα στη κοινωνία για τον αγώνα του ‘21.

Ανταποκρίνεται στο ευρύτερο συναίσθημα της λαϊκής περηφάνιας και έξαρσης εμπεριέχοντας γενναιόδωρα τις αρετές της συστράτευσης, της ομοψυχίας και της αυτοθυσίας για ένα κοινό σκοπό. Έννοιες επίκαιρες στις οποίες αντιστέκονται σήμερα μικροσυμφεροντολογικά διάφορες συνδικάλες ιατρών και φαρμακοποιών. Και από κοντά οι πάσης φύσεως «ψεκασμένοι», ανάμεσα τους και μερίδα νοσηλευτών, που αποφεύγουν τον εμβολιασμό.

Παρόλα αυτά, η αφτιασίδωτη αίσθηση αμοιβαιότητας και το γενναιόδωρο πνεύμα συμφιλίωσης που αποπνέει ο πίνακας βρίσκουν πραγμάτωση στη φετινή εθνική επέτειο. Της οποίας ο εορτασμός δεν χρειάζεται ούτε αναμνηστική σημείωση που θα γράφει «200 χρόνια» στο ημερολόγιο ούτε κανένα σπέσιαλ πατριωτικό «brandname». Εξάλλου, από την μυθολογημένη μάζωξη στην Αγία Λαύρα ως το πραγματικό γεγονός ης ναυμαχίας στο Ναβαρίνου, το απελευθερωτικό νήμα είναι ενιαίο και αδιάσπαστο.

Το κρίμα είναι ότι λόγω πανδημίας θα στερηθεί η λαμπρή εκδήλωση του φετινού εορτασμού από τη παλλαϊκή συμμετοχή των πολιτών που θα ήθελαν με ενθουσιασμό να τη κάνουν κτήμα τους. Να δυναμώσουν σε αυτή ενωτικά και εμψυχωτικά τους δεσμούς τους στη μέθεξη με το κοινό ηρωικό τους παρελθόν.

Όσο ,όμως, η μνήμη του απελευθερωτικού αγώνα διατηρείται ακέραιη, η σημασία και το μήνυμα του αγώνα του ‘21 δεν θα κριθούν από το ταρατατζούμ των αγημάτων, τους πανηγυρικούς λόγους, τις εκκλησιαστικές δοξολογίες, ή από ένα ευφορικό τελετουργικό με δυο, τρεις ή χίλιους δεκατρείς επίσημους προσκεκλημένους .

Η έκφραση της σύγχρονης εθνικής ταυτότητας σηματοδοτείται και από τη κλεφτουριά και τους μπουρλοτιέρηδες, τις κοινότητες της διασποράς και τους φιλέλληνες, του λόγιους και τους μάρτυρες του εθνικού επαναστατικού ξεσηκωμού.

Όσο όλοι αυτοί ανταμώνουν άφθαρτοι στη συλλογική συνείδηση δεν υπάρχουν ιστορικά περιθώρια για επικές υπερερμηνείες, εθνομηδενιστικές καταχρήσεις και λαϊκιστικούς αποπροσανατολισμούς. Πόσο μάλλον για τους ανεύθυνους κήρυκες που πυροδοτούν ένα διαρκή διχασμό αποπειρώμενοι να σύρουν τη χώρα σε ένα νέο χορό του Ζαλόγγου.

Ειδικά για τη τελευταία κατηγορία, στην οποία ανήκουν οι προσχηματικοί αρνητές της παρέλασης την 25η Μαρτίου για υγειονομικούς λόγους- καθότι σύμφωνα με αυτούς σε αυτές κολλάει ο κορονοϊός, ενώ στις εκατοντάδες πορείες όχι - η Ιστορία θα κρατήσει ενδεχομένως μια ανεπαίσθητη υποσημείωση. Η οποία θα διαρκεί όσο η χώνεψη της εθιμικής γευστικής κατανάλωσης της ημέρας με μπακαλιάρο και σκορδαλιά.