Γιατί πήρατε δάνεια; Γιατί δώσατε δάνεια; Ποιος έχει δίκιο;
korsanou_anna_blog

Άννα Κορσάνου

Γιατί πήρατε δάνεια; Γιατί δώσατε δάνεια; Ποιος έχει δίκιο;

Κατά την ενασχόλησή μου με τις υποθέσεις δανείων και υπερχρεωμένων πολιτών γνώρισα χιλιάδες (και δεν υπερβάλλω) οφειλέτες και δανειολήπτες που ζήτησαν τη νομική μου συμβουλή και αρωγή.

Πολλοί από αυτούς ήταν νουνεχείς δανειολήπτες με έναν βιώσιμο δανεισμό, ιδίως δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι, που στην περίοδο των μνημονίων είχαν απρόβλεπτη μείωση των εισοδημάτων τους και των προσδοκώμενων μελλοντικών τους εισοδημάτων (σύνταξη, εφ απαξ).

Τα άτομα αυτά, εφ όσον είχαν και τη σωστή συμβουλευτική και στήριξη ενός υπεύθυνου δικηγόρου έχουν ήδη μπει σε μια σειρά, έχουν ήδη θετικές αποφάσεις του νόμου Κατσέλη, έχουν ήδη διαγραφεί τα χρέη τους.

Επίσης πολλοί δυστυχώς ήταν οι δανειολήπτες οι επιπόλαιοι, που πήραν χρήματα, πήραν δάνεια, χρησιμοποίησαν τα δανεικά χρήματα και απλά προσπάθησαν να επωφεληθούν από νόμους και συγκυρίες για να τους διαγραφούν τα χρέη και επειδή δεν το πέτυχαν αυτό θυμώνουν κιόλας.

Επίσης υπάρχουν και οι τυχεροί που ενώ δεν έπρεπε, ωστόσο επωφελήθηκαν, δηλαδή είχαν ένα καλό δικηγόρο, έτρεξαν έγκαιρα και πρόλαβαν το νόμο Κατσέλη, στα πρώτα χρόνια που ακόμα εκδίδονταν πολύ ευνοϊκές αποφάσεις και όπως βλέπω δεν έχουν και οι ίδιοι καταλάβει πόσο τυχεροί στάθηκαν για την απαλλαγή τους από χρέη που απλά ποτέ δεν θα έφευγαν από πάνω τους.

Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία δανειοληπτών όμως, αυτοί που ποτέ δεν έπρεπε να έχουν πάρει δάνεια, ή μάλλον για να το εκφράσω καλύτερα που ήταν παράλογο οι Τράπεζες να τους δίνουν δάνεια. Άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας, άνθρωποι τελείως ανίδεοι ως προς τα οικονομικά ζητήματα, νέα παιδιά 18 ετών που υπέγραφαν τυφλά ένα έγγραφο όπως τους έλεγαν οι γονείς τους. Ο αντίλογος λέει, ότι δεν μπορεί να το γνωρίζει αυτό ένας τραπεζικός υπάλληλος.

Μα από την όψη και μόνο και την επικοινωνία και μόνο μπορεί κάποιος να αντιληφθεί αν ένα άτομο είναι συναλλακτικά ανίδεο, η αν αντιμετωπίζει ένα σοβαρό θέμα ψυχικής υγείας. Στις επαρχιακές πόλεις ιδίως που οι άνθρωποι γνωρίζονται μεταξύ τους προφανώς υπάρχει ευθύνη των στελεχών της Τράπεζας, που ενώ έβλεπαν ότι οι υποψήφιοι δανειολήπτες ήταν εντελώς ανίδεοι, ή αγράμματοι, ή άρρωστοι εν τούτοις έδιναν έγκριση για τη χορήγηση μεγάλων δανείων. Κι όλα αυτά για να δείξουν ότι «πιάνουν στόχους» και ότι θα έχουν μια καλή αξιολόγηση ως στελέχη.

Κλείσιμο
Στα πλαίσια της ενασχόλησης μου με τη νομική εκπαίδευση, ως υπεύθυνη σπουδών του Organotiko νομικού κέντρου εκπαίδευσης έρχομαι σε επαφή με την θεωρητική ανάγνωση της νομικής επιστήμης. Με εντυπωσίασε λοιπόν η ανάπτυξη και η έννοια της αισχροκερδούς δικαιοπραξίας, που θεωρώ ότι ως νομική συλλογιστική ταιριάζει με τον παραπάνω προβληματισμό για τα δάνεια και τον υπέρμετρο δανεισμό προς ανίδεους, ή άρρωστους ανθρώπους . Ας δούμε λοιπόν τι είναι οι αισχροκερδείς δικαιοπραξίες. (Όπου βλέπετε ΑΚ εννοείται Αστικός Κώδικας)
Σύμφωνα με την ΑΚ 178 η δικαιοπραξία που αντιβαίνει στα χρηστά ήθη είναι άκυρη.

Επομένως για να κριθεί μια δικαιοπραξία ως ανήθικη θα πρέπει να εξειδικευθεί η έννοια των χρηστών ηθών. Σύμφωνα με την κρατούσα γνώμη κριτήριο προσδιορισμού της έννοιας των χρηστών ηθών είναι οι προσωπικές αντιλήψεις για τα χρηστά ήθη του εκάστοτε σκεπτόμενου κοινωνικού ανθρώπου. Με αποτέλεσμα η έννοια των χρηστών ηθών να μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου.

Η ΑΚ 179 περ. α προβλέπει την ακυρότητα μίας ειδικής περίπτωσης ανήθικης δικαιοπραξίας, αυτής που δεσμεύει υπέρμετρα την ελευθερία του προσώπου. Ως ελευθερία νοείται κάθε δικαίωμα και ευχέρεια, η οποία αναγνωρίζεται από την έννομη τάξη ή έστω ασκείται νομίμως εντός αυτής πχ ευχέρεια επιλογής κατοικίας, ατομικά δικαιώματα κλπ. Ως δέσμευση νοείται τόσο ο αποκλεισμός όσο και κάθε είδος περιορισμός της νόμιμης άσκησης της ελευθερίας. Το υπέρμετρο κρίνεται ενόψει όλων των συγκεκριμένων περιστάσεων. Συνέπεια της ΑΚ 179 είναι η δικαιοπραξία που συνιστά υπέρμετρη δέσμευση της ελευθερίας του προσώπου να είναι άκυρη. Για την ακυρότητα ισχύουν ότι και για τις ανήθικες κατηγορίες.

Σύμφωνα με την ΑΚ 179 περ. β έχουμε μια ειδική κατηγορία ανήθικης δικαιοπραξίας που είναι η αισχροκερδής ή καταπλεονεκτική δικαιοπραξία. Καταπλεονεκτική είναι η δικαιοπραξία με την οποία κάποιος εκμεταλλεύεται την ανάγκη, την κουφότητα (άγνοια) ή την απειρία του άλλου και επιτυγχάνει έτσι να συνομολογήσει ή να πάρει για τον εαυτό του ή για τρίτον, για κάποια παροχή, περιουσιακά ωφελήματα που κατά τις περιστάσεις βρίσκονται σε φανερή δυσαναλογία προς την παροχή.

Οι αισχροκερδείς δικαιοπραξίες είναι μόνο συμβάσεις με περιουσιακό χαρακτήρα και μάλιστα αμφοτεροβαρείς πχ πώληση (ΑΚ 513), μίσθωση (ΑΚ 574) κλπ ή ατελώς ετεροβαρείς πχ έντοκο δάνειο (ΑΚ 806) κλπ [2 προϋποθέσεις: (α) Να υπάρχει προφανής δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής (β) Η δυσαναλογία αυτή να οφείλεται στην ανάγκη, στην κουφότητα ή στην απειρία ενός από τους συμβαλλομένους.

Ανάγκη είναι η κατάσταση ενός προσώπου που βρίσκεται σε άμεσο και πραγματικό κίνδυνο (οικονομικό ή άλλο), η αντιμετώπιση του οποίου είναι ανεπίδεκτη αναβολής πχ άνεργος μεταβιβάζει πίνακα μεγάλης αξίας σε εξευτελιστική τιμή για να εξασφαλίσει τη διατροφή του. Κουφότητα είναι η ελαφρότητα ή απερισκεψία εξαιτίας της οποίας ο δικαιοπρακτών δεν μπορεί να εκτιμήσει τη σημασία των πράξεών του πχ διανοητικά ασθενής πωλεί και μεταβιβάζει το διαμέρισμα για ένα εισιτήριο ποδοσφαιρικού αγώνα.

Απειρία είναι η έλλειψη πείρας για τη ζωή και τις συναλλαγές ακόμα και αν αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο τομέα (γ) Ο αντισυμβαλλόμενος να εκμεταλλεύτηκε αυτή την ανάγκη, την κουφότητα και την απειρία. Συνέπεια της αισχροκερδούς είναι η απόλυτη ακυρότητα της δικαιοπραξίας.

Σε περιπτώσεις βαριάς ψυχικής νόσου, παντελούς έλλειψης εκπαίδευσης θα μπορούσε να θεωρηθεί η συνομολογημένη σύμβαση δανείου άκυρη ως αντιβαίνουσα στον παραπάνω κανόνα δικαίου. Ασφαλώς αυτές είναι περιορισμένες υποθέσεις και δεν παρουσιάζονται σαν σίγουρες λύσεις για απεμπλοκή από τις δανειακές υποχρεώσεις δανειοληπτών.

Εν τούτοις είναι λυπηρό να βλέπουμε ότι στο βωμό του κέρδους θυσιάζεται οποιαδήποτε μορφή συναλλακτικού ήθους και χρηστών ηθών στις συναλλαγές που θα έπρεπε να ισχύει από την πλευρά των Τραπεζών που τότε χορηγούσαν τόσα πολλά δάνεια και μετά ενισχύθηκαν από το Κράτος και τώρα ζητούν τα χρήματά τους πίσω από ποιους; από αυτούς στους οποίους δεν έπρεπε εξ υπαρχής να τα έχουν δώσει με αποτέλεσμα τη συνεχή ταλαιπωρία της μερίδας αυτής των δανειοληπτών και του άμεσου οικογενειακού τους περιβάλλοντος που καλείται να τους υποστηρίξει.


*Αννα Κορσάνου
Δικηγόρος-Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Best of Network