Aλήθειες και ψέματα για τους έρωτες της Φρειδερίκης

Η  αυτοβιογραφία της βασίλισσας Φρειδερίκης, με τον παράξενο τίτλο «Μέτρον Κατανοήσεως», εκδόθηκε το 1971 και χωρίζεται σε είκοσι δύο κεφάλαια. Τα τέσσερα από αυτά είναι αφιερωμένα στους άνδρες που σημάδεψαν τη ζωή της: τον Παύλο -ως σύζυγο και βασιλιά-, τον Αμερικανό στρατηγό Τζορτζ Μάρσαλ -του γνωστού Σχεδίου Μάρσαλ- και τον Νοτιοαφρικανό ηγέτη Γιαν Σματς. Σίγουρα, όμως, αυτοί που απουσιάζουν είναι εξίσου σημαντικοί με εκείνους που αναφέρονται. Για παράδειγμα, ο αρχηγός της CIA, ο ερωτύλος Αλεν Ντάλες, διεκδικεί μετά θάνατον θέση όχι μόνο στο μυαλό αλλά και στο κρεβάτι της. Επίσης, εάν η ίδια ήταν ελάχιστα πιο ειλικρινής, θα αφιέρωνε πολύ περισσότερες σελίδες από το βιβλίο της ζωής της στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ελληνα πολιτικό που μίσησε με μια μανία η οποία μόνο σε ματαιωμένο έρωτα θα μπορούσε να ταιριάζει.

Ως το τέλος της ζωής της η Φρειδερίκη επαναλάμβανε ότι ο μόνος άνδρας που αγάπησε ήταν ο Παύλος - αυτό όμως ουδέποτε της απαγόρευσε να χρησιμοποιεί τη σαγήνη της για να προσεταιριστεί τους ισχυρούς της εποχής της. «Ο Παύλος ήταν τυχερός, γιατί το ύψος του (1, 93 μ.) τον έσωζε από την καταπάτηση από ενθουσιασμένα πλήθη», γράφει στο βιβλίο της η Φρειδερίκη και συνεχίζει: «Εξείχε συνήθως κατά πολύ επάνω από τα άλλα κεφάλια. Τα πράγματα ήσαν δυσκολότερα για εμένα, γιατί έχοντας μάλλον κοντό ανάστημα, έπρεπε συνήθως να περισώζομαι από τη σύνθλιψη χάρις σε κάποιον ισχυρό βραχίονα». Το στιβαρό μπράτσο που χρειαζόταν η βασίλισσα θα πρέπει να εννοείται κυριολεκτικά και μεταφορικά, εφόσον επέμενε να υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια του θεσμικού της ρόλου με το να αναμιγνύεται διαρκώς στην άσκηση της εξουσίας, κινώντας από το παρασκήνιο τα νήματα αντί του άβουλου Παύλου. Ταυτόχρονα, όμως, το σωματικό περιτύλιγμα αυτής της αχαλίνωτης φιλοδοξίας -ή αρχομανίας- έτυχε να είναι πολύ μικροκαμωμένο: το ανάστημα της Φρειδερίκης δεν ξεπερνούσε το 1,60 μ.

Στο πριβέ δωμάτιο της CIA

Πριν από μερικές ημέρες και με αφορμή το ροζ σκάνδαλο του επικεφαλής της CIA Ντέιβιντ Πετρέους, οι «N.Y.Times» δημοσίευσαν ένα άρθρο του συγγραφέα Στίβεν Κίντσερ, στο οποίο δινόταν μια ιστορική διάσταση στις ερωτικές περιπέτειες των αρχηγών της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών. Ο Κίντσερ αποκάλυψε ότι ένας από τους προκατόχους του Πετρέους, ο Αλεν Ντάλες, ήταν διαβόητος γυναικάς και ότι θύμα της ερωτικής του λαιμαργίας υπήρξε και η πρώην βασίλισσα της Ελλάδας. «Το 1958 η Φρειδερίκη έκανε μια περιοδεία στις ΗΠΑ μαζί με τον γιο της, τον μέλλοντα βασιλέα Κωνσταντίνο Β’. Καθώς το ταξίδι της ολοκληρωνόταν, ανακοίνωσε χωρίς καμία εξήγηση ότι ανέβαλλε την επιστροφή της στην Ελλάδα κατά μία εβδομάδα. Ηρθε στην Ουάσινγκτον, συζήτησε με τον πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ στο Οβάλ Γραφείο περί “πνευματικών αξιών” και κατόπιν επισκέφτηκε τον Ντάλες στα κεντρικά της CIA. Οι δυο τους έμειναν μόνοι στο γραφείο του αρχηγού για περίπου μία ώρα, έως ότου ένας ακόλουθος χτύπησε την πόρτα. Μην ακούγοντας κάποια απόκριση, πέρασε μέσα. Βρήκε το γραφείο άδειο, άκουσε όμως φωνές από το διπλανό δωμάτιο που χρησιμοποιούνταν ως αποδυτήριο. Λίγο αργότερα βγήκαν από εκεί ο Ντάλες και η βασίλισσα. Στον δρόμο του γυρισμού προς την ελληνική πρεσβεία, η Φρειδερίκη πρότεινε μια εξήγηση για το ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις ήταν τόσο ισχυρές: “Τον λατρεύουμε αυτόν τον άνθρωπο!”, αναφώνησε η βασίλισσα, εννοώντας τον Ντάλες».

Το «ΘΕΜΑ» επικοινώνησε με τον Στίβεν Κίντσερ, ο οποίος παραδέχτηκε ότι το περιστατικό που αναφέρει στο άρθρο αλλά και στο επικείμενο βιβλίο του για τον δαιμόνιο Αλεν Ντάλες δεν είναι προϊόν δικής του έρευνας. Το αντέγραψε από άλλες βιογραφίες - και επίσης δεν είναι νέο: ο Κώστας Παπαϊωάννου, στο βιβλίο του «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει...» (εκδόσεις Καστανιώτη) το έχει παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό ήδη από το 2008. Η αυθεντική πηγή, δε, είναι ακόμη παλαιότερη. Πρόκειται για μια βιογραφία του Ντάλες που κυκλοφόρησε το 1994, και στην οποία αναφέρεται ότι η Φρειδερίκη είχε γνωρίσει τον αρχηγό της CIA το 1956. Ηταν και οι δύο προσκεκλημένοι στην πελώρια και υπερπολυτελή θαλαμηγό του εφοπλιστή Σταύρου Νιάρχου, «ο οποίος», σύμφωνα με τον συγγραφέα Πίτερ Γκροζ, «πρόθυμα παραχώρησε το σκάφος στον Ντάλες και τη Φρειδερίκη για τις ιδιωτικές τους ανάγκες». Ο Νιάρχος επεδίωκε μια συμμαχία με τη CIA εναντίον του μεγάλου του αντιπάλου, Αριστοτέλη Ωνάση. Προσπαθούσε να πείσει τους Αμερικανούς ότι ο Ωνάσης απεργαζόταν κάποια συνωμοσία εναντίον των ΗΠΑ, καθώς είχε αναπτυχθεί στη Σαουδική Αραβία. Η Φρειδερίκη, χωρίς να γνωρίζει ακριβώς τους απώτερους στόχους του Νιάρχου, αφέθηκε άθελά της να γίνει ένα επιπλέον δέλεαρ για την προσέλκυση του Ντάλες.

Σαν να είχε προβλέψει τις διαστάσεις που θα έπαιρνε το επεισόδιο πολλά χρόνια μετά τον θάνατό της, η πρώην βασίλισσα το περιγράφει και η ίδια στην αυτοβιογραφία της. Η δική της εκδοχή ήταν ότι επρόκειτο για ένα κωμικό απρόοπτο, καθώς ο Ντάλες και εκείνη βρέθηκαν παγιδευμένοι πίσω από μια πόρτα που δεν άνοιγε από την πλευρά του «κρυφού δωματίου». Βέβαια, η Φρειδερίκη δεν αποφεύγει την ψευδομαρτυρία, καθώς χαρακτηρίζει τον Ντάλες «παλιό φίλο του συζύγου μου», κάτι το οποίο δεν ίσχυε.«Το τι έκανε η Φρειδερίκη με τον αρχηγό της CIA στο “μυστικό δωμάτιο” το ήξεραν μόνο οι ίδιοι. Δεν πιστεύω όμως πως θα πρέπει να φανταζόμαστε ότι οι δυο τους είχαν παράνομο δεσμό», σχολιάζει ένας βετεράνος πολιτικός συντάκτης, τονίζοντας ότι «για μια προσωπικότητα που μισήθηκε τόσο πολύ όσο η πρώην βασίλισσα, δεν μπορεί, όλο και κάποιο κουτσομπολιό θα είχε κυκλοφορήσει στους δημοσιογραφικούς κύκλους. Αυτό όμως δεν έγινε ποτέ. Η “Φρειδεφρίκη”, όπως την αποκαλούσαν οι εχθροί της, κατηγορήθηκε για πάρα πολλά - και όχι άδικα. Ολοι γνωρίζαμε ότι χειραγωγούσε τον Παύλο, θεωρώ όμως απίθανο να έχει κάποιος στοιχεία ότι τον απατούσε».

Ο Ντάλες ήταν ένας από τους Αμερικανούς παράγοντες που παρακολουθούσε με μεγάλη προσοχή τα ελληνικά πολιτικά πράγματα κατά την ταραγμένη μετεμφυλιακή περίοδο. Και ήταν οι υφιστάμενοί του στην Αθήνα εκείνοι που ενημέρωσαν τη Φρειδερίκη ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απολάμβανε την προτίμηση του ελληνικού λαού ως ο ικανότερος διάδοχος του Αλέξανδρου Παπάγου στην πρωθυπουργία της χώρας. Η βασίλισσα, μολονότι είχε μια τάση να προσκολλάται σε πολύ πιο σιτεμένους άνδρες (Σματς, Μάρσαλ, Ντάλες), είχε αναμφίβολα εντυπωσιαστεί από το παράστημα και την αρρενωπή στιβαρότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Εχοντας εξασφαλίσει την έγκριση των Αμερικανών, η Φρειδερίκη υποστήριξε με πάθος την επιλογή Καραμανλή, παρόλο που ήταν πολύ νέος για να αναλάβει την κυβέρνηση, μόλις 48 ετών.

Οταν εκείνος ορκίστηκε πρωθυπουργός, η βασίλισσα ήταν κατενθουσιασμένη: «Η χώρα αισθάνθηκε σαν να είχε πιει σαμπάνια», έγραψε χαρακτηριστικά στον στρατηγό Μάρσαλ τον Οκτώβριο του 1955. Πολύ σύντομα, όμως, θα συνειδητοποιούσε ότι ο Καραμανλής δεν ήταν διατεθειμένος να γίνει άλλη μια μαριονέτα στα χέρια της, όσο και αν πολλοί τον θεωρούσαν «παλατιανό». Οι συγκρούσεις μεταξύ τους ήταν αλλεπάλληλες και προκαλούσαν τεκτονικά ρήγματα στην, ούτως ή άλλως, εύθραυστη ελληνική πολιτική σκηνή. Η βιαιότητα των μαχών ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τη βασίλισσα είχε, αναμφίβολα, μια προσωπική διάσταση, καθώς η Φρειδερίκη αντιπαθούσε όχι μόνο την ταπεινή καταγωγή του Καραμανλή, αλλά και την κομψή, γοητευτική -και πολύ νεαρή- σύζυγό του, την Αμαλία Κανελλοπούλου.

Τελικά, το 1963 η Φρειδερίκη διαμήνυσε στον αγαπητό της φίλο, τον Αλεν Ντάλες της CIA, ότι «ο Καραμανλής είναι άνθρωπος με μεγάλες ικανότητες και εξ ολοκλήρου πιστός στη μοναρχία, γίνεται όμως όλο και πιο δύσκολο να συνεργαστεί κανείς μαζί του διότι έχει πολύ κακή κρίση. Ισως ήρθε ο καιρός για εκλογές και μια νέα κυβέρνηση». Η Φρειδερίκη ήταν αποφασισμένη να ξεφορτωθεί τον ωραίο πλην ατίθασο Κωνσταντίνο Καραμανλή - και αυτό έκανε.

Ο έρωτας  του στρατηγού

«Ποτέ δεν κοίταξα τη φωτογραφία σου χωρίς να αναπολήσω την πρώτη φορά που σε είδα όρθια δίπλα στο τζάκι - πόσο αξέχαστη εντύπωση μου έκανες. Εμεινα απολιθωμένος με τη σκέψη στο πρόσωπό σου. Η παρουσία σου με διεγείρει όσο τίποτε άλλο», έγραφε, περιπαθώς, ο Τζορτζ Μάρσαλ στη φίλτατη Φρειδερίκη. Η αλληλογραφία ανάμεσα στον Αμερικανό στρατηγό και τη βασίλισσα της Ελλάδας διήρκεσε από τη γνωριμία τους, το 1947, έως τον θάνατο του Μάρσαλ, το 1959. Η Φρειδερίκη θα θυμόταν για πάντα «το έκπληκτο βλέμμα του όταν ανταλλάξαμε χειραψία για πρώτη φορά. Φαντάζομαι ότι θα περίμενε να δει κάποιο πρόσωπο σαν τη γηραιά βασίλισσα Μαίρη και δεν ήταν προετοιμασμένος να συναντήσει ένα άτομο που δεν φαινόταν να είναι ακόμη αρκετά ώριμο για τον ρόλο της βασίλισσας».



Οντως, η Φρειδερίκη ήταν νεότερη του Μάρσαλ κατά 40 σχεδόν χρόνια, οπότε φαντάζεται κανείς πώς ηχούσαν στα αφτιά του γηραιού στρατηγού φράσεις όπως «έχουμε γίνει σαν δύο αδερφάκια αγκαλιασμένα» που χρησιμοποιούσε εκείνη. Εκμεταλλευόμενη την αδυναμία που της έδειχνε ο Μάρσαλ, η Φρειδερίκη δεν θα σταματούσε στη διασφάλιση της γενναίας βοήθειας προς την Ελλάδα, σύμφωνα με το ομώνυμο αμερικανικό σχέδιο. Το 1950 θα έφτανε να προτείνει στον Τζορτζ Μάρσαλ ότι «σε περίπτωση Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί από τους συμμάχους μας ως αιχμή του δόρατος σε μια επίθεση εναντίον του μαλακού υπογαστρίου της Ρωσικής Αυτοκρατορίας». Μπροστά σε αυτή την ανήκουστη προσφορά, ο στρατηγός έμεινε άναυδος. Θα περνούσαν αρκετά χρόνια πριν κλείσει την τελευταία του επιστολή προς τη Φρειδερίκη με τη φράση «επιτρέψτε μου να υπογράψω “με αγάπη”».

Με τον  σματς στην Αφρική

Για τη Φρειδερίκη, ο μεγάλος γκουρού, ο πνευματικός καθοδηγητής της, ο άνδρας που την επηρέασε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, ήταν ο ηγέτης της Νότιας Αφρικής Γιαν Σματς. «Ισως άλλοι να γνώρισαν τον Σματς ως μεγάλο πολιτικό, μεγάλο στρατιώτη και άνθρωπο σκληροτράχηλο. Εγώ τον γνώρισα ως μεγάλο άνθρωπο και ανθρωπιστή, ως μεγάλο προφήτη, στοχαστή, οραματιστή και φιλόσοφο. Με έμαθε επίσης να αγαπώ την ποίηση και να εκτιμώ τη φύση. Με έκανε να θεωρώ σαν ένα πράγμα όλα όσα έβλεπα», γράφει η Φρειδερίκη στην αυτοβιογραφία της. Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, όταν το πριγκιπικό ζεύγος Παύλου - Φρειδερίκης είχε εγκαταλείψει την Ελλάδα, ο Σματς ήταν εκείνος που με μεγάλη προθυμία τους πρόσφερε άσυλο.




Η νεαρή εγγονή του Κάιζερ σαγηνεύτηκε από το ιδιόρρυθμο αλλά λαμπερό πνεύμα του ηλικιωμένου (κατά 47 χρόνια μεγαλύτερού της) Σματς και παραδόθηκε στην επιρροή του, ενώ εκείνος βάπτισε τη μικρότερη κόρη της, την Ειρήνη. «Η φιλία μας κράτησε ως τον θάνατό του. Ανταλλάσσαμε επιστολές τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Στα γράμματά μου μπορούσα να ανοίγω εντελώς ελεύθερα την καρδιά μου γύρω απ’ οποιοδήποτε θέμα: και πάντοτε μου ερχόταν μια σοφή και καθοδηγητική απάντηση». Για μια γυναίκα κατ’ ουσίαν απαίδευτη, αλλά αφοσιωμένη στην εικόνα της μονοκράτειρας που η ίδια είχε πλάσει για τον εαυτό της, το πνεύμα του Γιαν Σματς ήταν ό,τι χρειαζόταν για να δημιουργήσει ακόμη και τη δική της θρησκεία, ένα μίγμα μυστικισμού και πυρηνικής φυσικής. Η «ατομική βασίλισσα», όπως την αποκαλούσαν περιπαικτικά οι Αμερικανοί πολιτικοί, ίσως προτιμούσε να έχει γύρω της ανδρείκελα και όχι άνδρες. Φαίνεται, όμως, ότι στην περίπτωση του Γιαν Σματς είχε βρει έναν πραγματικό, έστω και πλατωνικό, έρωτα.