Στον αντίποδα των ηλεκτρονικών αγορών, το ιστορικό πολυκατάστημα του Βερολίνου προσφέρει μια εμπειρία υψηλής αισθητικής που κάνει τους πελάτες του να βγαίνουν από το σπίτι τους
Γράφει η Μαρίλη Ευφραιμίδη
Το 1907 άνοιξε στο Βερολίνο η γερμανική απάντηση στα Grands Magasins, που λειτουργούσαν ήδη στο Παρίσι. Με τέσσερις ορόφους και 24.000 τ.μ. έκταση, το Kaufhaus Des Westens (Πολυκατάστημα της Δύσης) προσέφερε μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν απέκτησε επιπλέον ορόφους, διπλασίασε τα τετραγωνικά του, που έφτασαν στα 60.000, και η ιστορία του ταυτίστηκε με αυτήν της Γερμανίας. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βομβαρδίστηκε, όπως και όλα τα τοπόσημα της πόλης, και μετά τη διχοτόμηση του Βερολίνου έγινε σύμβολο της ελευθερίας του Δυτικού τμήματος σε αντίθεση με το Ανατολικό, που δεν είχε ούτε τα βασικά αγαθά.
Σε αντίθεση με τα περισσότερα μεγάλα πολυκαταστήματα, το KaDeWe έχει όλα τα παράθυρα ανοιχτά χωρίς να βασίζεται αποκλειστικά στον τεχνητό φωτισμό
Το πρότζεκτ της ανακαίνισης ανατέθηκε στο διεθνές αρχιτεκτονικό γραφείο ΟΜΑ (Office for Metropolitan Architecture), με στόχο όχι απλώς την αισθητική αναβάθμιση των υποδομών, αλλά και μια μεταμόρφωση του κτιρίου ώστε να ανταποκρίνεται στον ανταγωνισμό του ψηφιακού shopping και την αλλαγή της αγοραστικής συμπεριφοράς των καταναλωτών. «Θελήσαμε να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση του πελάτη με το φυσικό κατάστημα», λέει η αρχιτεκτόνισσα Ελεν Βαν Λουν, η οποία ανέλαβε τον σχεδιασμό.
Λειτουργώντας από το 1907, τo «Πολυκατάστημα της Δύσης» έχει ταυτιστεί με την ιστορία της Γερμανίας
«Στόχος του πελάτη δεν είναι πλέον μόνο οι αγορές. Ψώνια μπορεί να κάνει και στο Διαδίκτυο. Η ιδέα μας ήταν να τον φέρουμε σε ένα περιβάλλον που θα τον εμπνεύσει, θα τον ξεκουράσει, θα τον εκπλήξει. Το KaDeWe (σ.σ.: συντομογραφία από τα αρχικά της επιχείρησης) θέλαμε να είναι πρωτίστως χώρος εμπειρίας και δευτερευόντως κατανάλωσης. Ο Αντι Γουόρχολ είχε πει: “Κάποια μέρα τα πολυκαταστήματα θα γίνουν μουσεία και τα μουσεία πολυκαταστήματα”. Αυτή η μέρα μάλλον έχει έρθει».
Οι 12 σκάλες έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε καθεμία να είναι μοναδική και να καταλήγει σε διαφορετικό σημείο
Στον τελευταίο όροφο η ομάδα του OMA αντικατέστησε το παραδοσιακό θολωτό στέγαστρο με μια νέα, γυάλινη κατασκευή που αφήνει περισσότερο φως να εισχωρήσει στους στεγασμένους χώρους.
Το εστιατόριο σε αυτό το επίπεδο ονομάζεται «Winter Garden» και θυμίζει τους τετράγωνους εσωτερικούς κήπους με το γυάλινο στέγαστρο που είχαν τα μεγαλοαστικά ξενοδοχεία του 19ου αιώνα. Εδώ που ξεκινάει η θέα προς το Βερολίνο καταλήγει ο πυρήνας με τις αλλεπάλληλες κυλιόμενες σκάλες.
Οι σπειροειδείς σκάλες εγκαινιάστηκαν με μια εντυπωσιακή επίδειξη μόδας
Η σχεδιαστική έκπληξη είναι ότι οι σκάλες δεν αναπτύσσονται σε μια ευθεία κάθετη γραμμή. Αλλάζουν θέση σε κάθε όροφο, σαν να σχηματίζουν ένα αόρατο σπιράλ γύρω από μια κυκλική διαμόρφωση. Αυτό σημαίνει ότι δεν καταλήγεις ποτέ στο ίδιο μέρος και ότι η διαδρομή προς τα πάνω δεν είναι ποτέ βαρετή ή προβλέψιμη. Κάθε επίπεδο ανοίγει σε άλλη οπτική, σε άλλη θέα, σε άλλο κάδρο. Στην πραγματικότητα, είναι ένα σύμπλεγμα από 12 σπειροειδείς διαδρομές που αναπτύσσονται μέσα σε έναν νοητό κύλινδρο, μια τρύπα που καλύπτει κάθετα έξι ορόφους. Ανεβαίνοντας από τη μία στην άλλη φτάνει κανείς από το ισόγειο στον έκτο όροφο και το αντίθετο.
«Ο Αντι Γουόρχολ είχε πει: “Κάποια μέρα τα πολυκαταστήματα θα γίνουν μουσεία και τα μουσεία πολυκαταστήματα”. Αυτή η μέρα μάλλον έχει έρθει», σχολιάζει η αρχιτεκτόνισσα Ελεν Βαν Λουν
«Θέλαμε ένα περιβάλλον που θα εμπνεύσει, θα ξεκουράσει, θα εκπλήξει τον πελάτη. Είναι ένας χώρος εμπειρίας»
Το αποτέλεσμα είναι η κίνηση να γίνεται εμπειρία. Αντί να μεταφέρει τον πελάτη γρήγορα από το ισόγειο στον πάνω όροφο, το OMA θέλει να τον κρατάει σε εγρήγορση. Να τον κάνει να σταματήσει, να δει, να ανακαλύψει, να νιώσει. Οι σκάλες είναι επενδεδυμένες με καπλαμά αμερικανικής καρυδιάς, ένα στοιχείο που προσθέτει θερμότητα στο δαιδαλώδες δημιούργημα. Το ξύλο μαλακώνει την ένταση του τεράστιου αιθρίου και κάνει το ταξίδι προς τα πάνω πιο φιλικό, πιο ανθρώπινο, λιγότερο μηχανικό. Ετσι, ένα μεγάλης κλίμακας οικοδόμημα αποκτά τον πυρήνα του και συγχρόνως ένα έργο το οποίο ο χρήστης θα θυμάται και θα μιλάει γι’ αυτό. Ο χώρος που θα εξυπηρετούσε μόνο την πρόσβαση γίνεται πεδίο αρχιτεκτονικής έκφρασης.
«Το KaDeWe μοιάζει περισσότερο με πόλη παρά με κτίριο. Θέλαμε να του δώσουμε γειτονιές, σημεία προσανατολισμού και έναν νέο τρόπο να κινείσαι μέσα του», λέει η Ελεν Βαν Λουν. Την ίδια φιλοσοφία έχει εφαρμόσει το γραφείο ΟΜΑ σε διάσημα έργα του όπως το Fondazione Prada στο Μιλάνο, όπου η ομάδα σχεδίασε διαφορετικούς πυρήνες και γειτονιές από κτίρια ώστε ο επισκέπτης να περιηγείται μέσα σε μια μικρο-πόλη ◆
