Χρ. Ι. Στεφανάδης

Η βασική τελετουργία της ημέρας αυτής είναι ο «αγιασμός των υδάτων» με την κατάδυση του Σταυρού. Σε κάθε λιμάνι, σε κάθε νησί, σε κάθε παραλία, αλλά και σε ποτάμια , ακόμα και σε δεξαμενές , η τελετουργία της κατάδυσης του τίμιου σταυρού κρατάει για αιώνες… Στην ελληνική παράδοση όμως, ο Αγιασμός αυτός έχει και την έννοια του καθαρμού και του εξαγνισμού των ανθρώπων.

Η χριστιανική αυτή τελετουργία έχει και ρίζες στην αρχαία Ελληνική λατρεία. Η διαδικασία αυτή , σύμφωνα με την λαϊκή πίστη δίνει στο νερό της θάλασσας αλλά και στο γλυκό νερό του ποταμού ή της δεξαμενής, θαυματουργές ιδιότητες. Οι Έλληνες, την ημέρα των φώτων πηγαίνουν στις παραλίες ή στις όχθες ποταμών ή λιμνών και πλένουν τα αγροτικά τους εργαλεία ακόμη και τα εικονίσματα. Αλλά και πριν από τον Χριστιανισμό, στην Ελληνική αρχαιότητα αναφέρονται παρόμοιες τελετουργίες . Οι αρχαίοι π.χ. Αθηναίοι είχαν τη τελετή των γνωστών «Πλυντηρίων» όπως την αποκαλούσαν. Κατά την τελετή αυτή, μετέφεραν στην ακτή του Φαλήρου το περίφημο άγαλμα της Αθηνάς. Εκεί το έπλεναν με θαλασσινό νερό για να το καθαρίσουν από ρύπους και να ανανεωθούν οι ιερές δυνάμεις του.

Πριν από δεκαετίες ,θυμάμαι την τελετή των Φώτων σε μια ανεμοδαρμένο και ξεχασμένο νησί ,στην Ανατολική άκρη του Αιγαίου . Συνήθως την ημέρα αυτή ,φύσαγε παγωμένος βοριάς. Όλο το χωριό, μετά την λειτουργία, συγκεντρωνόταν στην παραλία. Ο παπάς έριχνε τον σταυρό στην φουρτουνιασμένη θάλασσα ,χωρίς να τον συγκρατεί, όπως γίνεται σήμερα, με σχοινί ή να τον έχει δεμένο σε επιπλέουσα σημαδούρα… Βουτούσαν αποσκελετωμένοι , αλλά σκληραγωγημένοι από τον μόχθο του μεροκάματου ψαράδες, οι πιο φτωχοί του φτωχού χωριού. Έπιαναν τον σταυρό, και μετά τον περιφέραν στα σπίτια, εισπράττοντας κατά περίπτωση, λίγες δραχμές σαν επιβράβευση για το θάρρος τους . Υπήρχε τότε φτώχεια . Υπήρχε στέρηση των στοιχειωδών. Υπήρχε ανασφάλεια. Ανασφάλεια μπροστά στην αρρώστια, αφού δεν υπήρχε πρακτικά ιατρική περίθαλψη.

Ανασφάλεια από έλλειψη επικοινωνίας με την πρωτεύουσα, αφού μια φορά την εβδομάδα υπήρχε πλοίο , εάν βέβαια το επέτρεπε ο καιρός. Ανασφάλεια οικονομική για το αύριο. Ανασφάλεια για την επόμενη ημέρα στην παιδεία, αφού δεν υπήρχε ολοκληρωμένο εξατάξιο γυμνάσιο.

Υπήρχε όμως και αισιοδοξία. Αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο. Αισιοδοξία ότι θα βελτιωθεί η ιατρική περίθαλψη. Αισιοδοξία ότι θα φτιάξουν οι συγκοινωνίες . Αισιοδοξία ότι θα βρεθούν χρήματα για να σπουδάσει το παιδί..
Αισιοδοξία ότι το κράτος θα έλθει πιο κοντά και πιο στοργικά . Και ότι η παρουσία του θα είναι πιο δίκαιη και πιο πειστική από την βλοσυρή παρουσία του χωροφύλακα, που εξακολουθούσε να λειτουργεί ως δυνάστης, προφανώς από κεκτημένη μετεμφυλιακή ταχύτητα.
Αυτή η αισιοδοξία των Ελλήνων και η πίστη για το καλύτερο αύριο, δημιούργησε την δυνατή Ελλάδα των επόμενων δεκαετιών ...
Την Ελλάδα που επούλωσε τις πληγές της από τον εμφύλιο και έβαλε τις βάσεις για την μετατροπή της σε σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος…
Την Ελλάδα , που γέμισε του Ωκεανούς με Ελληνόκτητα εμπορικά πλοία και έγινε πρώτη δύναμη σε εμπορικό στόλο…
Την Ελλάδα που έβγαλε επιστήμονες και καλλιτέχνες παγκοσμίου κύρους…
Την Ελλάδα που μπήκε στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης…
…Και μετά ήλθε η παρακμή.

Παρακμή οικονομική, πολιτική, κοινωνική και αξιακή.
Με τα αποτελέσματα που βιώνει ο λαός σήμερα.
Αλλά δεν μπορεί να μεταλλάχτηκε η ψυχή του Έλληνα σε χρονικό διάστημα λίγων δεκαετιών. Του Έλληνα της καρτερίας, της δημιουργικότητας της υπομονής της ελπίδας της αισιοδοξίας ..Ίδιοι είμαστε γονιδιακά εθνολογικά και πολιτιστικά και τότε και τώρα.

Επομένως, η αιτία αυτής της παρακμής, θα πρέπει να αναζητηθεί στις ηγεσίες και στον λαϊκισμό, που από την αρχαιότητα αποτελούσε και αποτελεί «πληγή» για τον Ελληνισμό.
Τον πολιτικό λαϊκισμό, που κατάφερε με ψεύτικες υποσχέσεις, να αναδύσει επιθυμίες, απωθημένες στην ψυχή του Έλληνα.
Επιθυμίες για εύκολο κέρδος χωρίς προσπάθεια, εξέλιξη χωρίς αξιολόγηση, σπουδές χωρίς μόχθο… Και εξορκισμό της αριστείας !
Η ανάκαμψη από την παρακμή επομένως, προϋποθέτει την καταδίκη του λαϊκισμού και την απομόνωση των λαϊκιστών .
Και την ευθύνη την έχει ο λαός . Έστω και τώρα. Πριν είναι πολύ αργά.
Αργά για την οικονομία, την παιδεία, την κοινωνική συνοχή, αλλά και την εθνική κυριαρχία ...
Με την ευκαιρία της γιορτής των Φώτων !...

*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας