Θάνος Παπαδόπουλος

Η «πράσινη ανάπτυξη» υπακούει στον στόχο της Ευρώπης να έχει το 2050 μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα). Έτσι δίνεται η ευκαιρία στην Ελλάδα που έχει μικρή βιομηχανία να δημιουργήσει νέες επιχειρήσεις χωρίς το βάρος του άνθρακα. Η ενέργεια, η μεταποίηση, οι μεταφορές κλπ. είναι οι πρώτοι τομείς που πρέπει να προσανατολιστούν σ΄ αυτόν τον στόχο. Ήδη ο άνθρακας της Πτολεμαΐδας και της Μεγαλόπολης που χρησιμοποιεί η ΔΕΗ πρέπει να εγκαταλειφθεί και να αντικατασταθεί από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ), δηλαδή από ηλιακή και αιολική ενέργεια, αν και για τη μεταβατική περίοδο θα χρειαστεί το φυσικό αέριο. Στη μεταποίηση θα πρέπει η κυβέρνηση να προσελκύσει επενδύσεις, εκτός όλων των άλλων, για ηλεκτρικά αυτοκίνητα (και μάλιστα τα πρωτοπόρα, χωρίς οδηγό), ηλεκτρικά δίκυκλα, ηλεκτρικά σκάφη ακτοπλοΐας κλπ. Οι αλλαγές που σχεδιάζονται στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, στα Ναυπηγεία Ελευσίνας κλπ. θα πρέπει να ενσωματώσουν στα πλάνα τους την πράσινη ανάπτυξη. Επίσης τα διυλιστήρια πετρελαίου πρέπει να αρχίσουν να μετασχηματίζονται σε μονάδες φυσικού αερίου, ηλιακά και αιολικά πάρκα. Η βιομηχανική και ηλεκτρική κουλτούρα που διαθέτουν οι Έλληνες εργαζόμενοι δεν πρέπει να χαθεί ή να εκφυλιστεί, αλλά να αναπτυχθεί και να πολλαπλασιαστεί στις νέες συνθήκες για να στελεχώσουν τις νέες επιχειρήσεις ενέργειας, μεταποίησης και μεταφορών. Ήδη υπάρχουν 16 σχέδια για επενδύσεις 4 δισ. ευρώ και 5 δισ. ευρώ μέτρα ευνοϊκά από το κράτος. Κι αναμένονται πολύ περισσότερα, για την Πτολεμαΐδα και τη Μεγαλόπολη.

Στην ψηφιακή τεχνολογία η Ευρώπη έχει χάσει την πρώτη φάση της ηλεκτρονικής επανάστασης. Αμερικανικές, ιαπωνικές και τώρα κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας εκμεταλλεύονται 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους καταναλωτές και μάλιστα χωρίς να πληρώνουν φόρους. Η Πρόεδρος της νέας Commission (Eπιτροπής) Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχεδιάζει την είσοδο της Ευρώπης δυναμικά στη δεύτερη φάση. Γι΄ αυτό εξάλλου δημιουργείται ένα Ταμείο Ηλεκτρονικής Ανάπτυξης με 100 δισ. ευρώ κεφάλαια, που θα αποτελεί την ομπρέλα της προσπάθειας ή τον πολιορκητικό κριό, για να εισβάλει στην ρομποτική, στην τεχνητή νοημοσύνη, στη νανοτεχνολογία κλπ. Η Ευρώπη δεν πρόκειται να ανακαλύψει από την αρχή τη «φωτιά» της ψηφιακής ανάπτυξης, αλλά θα εισβάλει στις πιο προωθημένες μορφές της, ώστε να γίνει ανταγωνιστική με τα άλλα κέντρα ψηφιακής ανάπτυξης στην Αμερική και στην Ασία.

Την ευρωπαϊκή στρατηγική της δυναμικής και μαζικής εισβολής στην ψηφιακή ανάπτυξη πρέπει να ακολουθήσει και η Ελλάδα, αφού μάλιστα υπάρχουν τα ευρωπαϊκά κεφάλαια. Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις γι΄ αυτό:

1) Πριν απ΄ όλα η προδιάθεση. Οι Έλληνες μάλλον απεχθάνονται τις μπλε φόρμες της βιομηχανίας. Θέλουν να περάσουν κατευθείαν από το χωράφι πίσω από ένα γραφείο όπου θα ασκούν... εξουσία – ακόμη και οι απόφοιτοι Δημοτικού. Η πρώτη ανοργάνωτη επαφή των Ελλήνων με την τεχνολογία στα τέλη του 20ου αιώνα υπήρξε ευτυχώς με πολλές ελπίδες, αλλά στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε από την κυβέρνηση του Κωστάκη Καραμανλή, τον Γ. Αλογοσκούφη και τον Πρ. Παυλόπουλο, που έδειξαν υπέρμετρο ενδιαφέρον για το ρουσφέτι.
2) Η ψηφιακή επανάσταση δεν απαιτεί εξ αρχής τεράστια κεφάλαια, αλλά επινοητικότητα και όρεξη για καινοτομία, πράγμα που διαθέτουν κατά κόρον οι Έλληνες. Όλοι θυμούνται ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες των ΗΠΑ ιδρύθηκαν από φοιτητές και ερευνητές των τεχνολογικών
ιδρυμάτων Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), Καλιφόρνιας (Caltech), κλπ. Σε παλιά γκαράζ, αποθήκες και στούντιο, χωρίς κεφάλαια σχεδόν, αλλά σήμερα έχουν κεφαλαιοποίηση τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Κατά συνέπειαν, η Ελλάδα δεν έχει κανέναν λόγο να μην ακολουθήσει το παράδειγμα της Αμερικής, της Ευρώπης, της Κίνας κλπ.

Οι επενδύσεις στην ψηφιακή ανάπτυξη στην Ελλάδα πρέπει να αρχίσουν με την ίδρυση ενός Ανωτάτου Τεχνολογικού Ιδρύματος που θα περιλαμβάνει όλους τους κλάδους της ψηφιακής τεχνολογίας, από την κατασκευή προχωρημένων μηχανημάτων (hardware) έως το πιο προχωρημένο λογισμικό (software), ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη, νανοτεχνολογία, κβάντα κλπ. Παράλληλα θ΄ αφήνει χώρο για να ενσωματώνει σε Σχολές κάθε νέα σχετική τεχνολογία. Το Τεχνολογικό Ίδρυμα θα ενσωματώνει τις πιο φιλόδοξες προδιαγραφές του ΜΙΤ, του Caltech, του Imperial College κλπ. Δηλαδή η ίδρυση αυτού του Ιδρύματος δεν μπορεί να γίνει με τις γραφειοκρατικές μεθόδους του υπουργείου Παιδείας. Πρέπει να δημιουργηθεί μια επιτροπή από τα καλύτερα μυαλά των Ελλήνων τεχνολόγων του εξωτερικού, που θα προτείνει και θα εφαρμόσει μοντέρνες δομές και κατευθύνσεις και η νομοθεσία θα ακολουθεί και θα νομιμοποιεί αυτές τις δομές και κατευθύνσεις. Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας θα δημιουργήσουν αυτό το κέντρο που θα συνεργαστεί με άλλα τεχνολογικά ιδρύματα της Ευρώπης, ώστε να δημιουργηθεί η κατάλληλη διοικητική δομή, εκπαιδευτικό πρόγραμμα, προσλήψεις καθηγητών, χρηματοδότηση, εργαστήρια καθώς και τις σχέσεις με τις επιχειρήσεις, την οικονομία και την κοινωνία. Η είσοδος φοιτητών στο Τεχνολογικό Ίδρυμα θα γίνεται με τον τρόπο του ΜΙΤ και των άλλων πρωτοπόρων τεχνολογικών ιδρυμάτων και δεν θα γίνεται με τις Πανελλήνιες ή Πανελλαδικές εξετάσεις.

Το Ανώτατο Τεχνολογικό Ίδρυμα θα ιδρυθεί με τη φιλοδοξία να γίνει το κεντρικό Τεχνολογικό Ίδρυμα των Βαλκανίων κι ένα από τα δυο-τρία της Ευρώπης που θα συμβάλει δυναμικά στην ψηφιακή ανάπτυξη. Οι μισοί φοιτητές του θα είναι Έλληνες και οι άλλοι μισοί Βαλκάνιοι και Ευρωπαίοι, αλλά και Ινδοί, Κινέζοι ή Αφρικανοί κλπ. Φυσικά η γλώσσα του θα είναι τα αγγλικά, αφού θα επιδιώξει να έχει έως 50% ξένους φοιτητές. Αν το Ανώτατο Τεχνολογικό Ίδρυμα ακολουθήσει αυτή τη λογική, τότε όλα τα τεχνολογικά ιδρύματα της Ελλάδας θα πρέπει να συνδεθούν μαζί του (της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας, της Δυτικής μακεδονίας, της Ηπείρου, της Στερεάς Ελλάδας, της Κρήτης κλπ.) για να μεταφέρουν και να ενσωματώνουν την ώριμη τεχνολογική γνώση στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα, χωρίς να αποκλείονται άλλες διεθνείς συνεργασίες. Τα Τεχνολογικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) πρέπει να προσανατολιστούν από τώρα κατά 90% στην ψηφιακή τεχνολογία και μόνο κατά 10% να παράγουν ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς, ψυκτικούς κλπ. (Η εκπαιδευτική πολιτική του υπουργού των ποτών και του σεξ, που μετέτρεψε τα ΤΕΙ σε ΑΕΙ και ίδρυσε νομικές και ιατρικές σχολές σε όλα τα ΑΕΙ, ήταν το λιγότερο οπισθοδρομική και αντιδραστική).

Ένα τέτοιο ίδρυμα πρέπει να εγκατασταθεί στη Βόρεια Ελλάδα, που είναι εγγύτερα στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη. Η Αττική έχει ήδη συγκεντρώσει το σύνολο σχεδόν της διοικητικής και οικονομικής δραστηριότητας της χώρας και τον μισό πληθυσμό της. Καθώς μάλιστα η τηλεργασία θα κατακτά ολοένα και μεγαλύτερα ποσοστά της απασχόλησης, η απομάκρυνση από την Αττική μετατρέπεται σε προνόμιο από μειονέκτημα. Ενδεχομένως μια καλή τοποθεσία για την έδρα του Ανωτάτου Τεχνολογικού Ιδρύματος είναι στη σκιά του Ολύμπου, ώστε να ονομαστεί Ολύμπιο ΄Ιδρυμα Τεχνολογίας (Ολ.Ι.ΤΕ).

Βέβαια, μια τέτοια πρωτοβουλία για ν΄ αποδώσει και να γίνει αφετηρία ψηφιακής εξόρμησης στην Ελλάδα, έχει ανάγκη παράλληλα να υπάρξουν και άλλες μεγάλες μεταρρυθμίσεις, όπως:

- Η ολοκλήρωση της ψηφιακής διακυβέρνησης ταχύτατα
- Δραστική μείωση των φορολογικών συντελεστών, πρώτα στις εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας και στη συνέχεια στις υπόλοιπες.
- Επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης, με ειδικό τμήμα για τις τεχνολογικές υποθέσεις με ειδικευμένο προσωπικό.
- Πέρασμα ταχύτατα στο ανταποδοτικό ασφαλιστικό σύστημα στις κύριες συντάξεις και ανακεφαλαιοποιητικό στις επικουρικές συντάξεις και μείωση ασφαλιστικών εισφορών σε εργοδότες και εργαζόμενους.

Τέλος, ένα προοδευτικό κράτος θα μπορούσε να επιβάλει στις τεχνολογικές εταιρείες αρχικά και στη συνέχεια στις υπόλοιπες τη διανομή δωρεάν μικρού ποσοστού μετοχών στους εργαζόμενους. Όσες εταιρείες δοκίμασαν αυτήν την πρωτοβουλία βγήκαν κερδισμένες σε παραγωγικότητα, ποιότητα αγαθών, τζίρο και κέρδη. Οι πραγματικά προοδευτικοί δεν φοβούνται το μέλλον. Το δημιουργούν.

*Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας