Θανάσης Τσεκούρας

Συνήθως διαψεύδονται. Και η επόμενη μέρα διαμορφώνεται πάνω-κάτω με τα ίδια χαρακτηριστικά με την προηγούμενη. Απλώς επιβάλλονται ορισμένες αναγκαίες διορθώσεις.

Οπως παρότρυνε έξυπνα ο ανιψιός τον πρίγκιπα Σαλίνα στον «Γατόπαρδο» του Λαμπεντούζα: «Αν θέλει κανείς όλα να μείνουν όπως είναι, τότε όλα πρέπει ν’ αλλάξουν». Μέχρι την επόμενη κρίση...

Πληθώρα προφητειών τροφοδοτεί, όπως ήταν αναμενόμενο, η τρέχουσα πανδημία του κορωνοϊού. Η επιστροφή του κράτους. Το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας. Η πρωτοκαθεδρία της Κίνας. Ο θάνατος του νεοφιλελευθερισμού.

Το comeback της σοσιαλδημοκρατίας. Η διάλυση της Ευρώπης.

Αν περιμένουμε λίγο, την επόμενη μέρα της πανδημίας είναι αρκετά πιθανό όλοι αυτοί οι θορυβώδεις φουτουρισμοί να πάρουν μια θέση στο ράφι με τις διαψευσμένες προφητείες του παρελθόντος.
Στο σύντομο παρελθόν, το κορυφαίο παράδειγμα διάψευσης προσδοκιών αποτελεί η μεγάλη κρίση του 2008-9. Ολα «άλλαξαν», για να παραμείνουν ίδια...

Οσοι διαθέτουν επαρκή μνήμη θυμούνται τους τίτλους των αντίστοιχων φουτουριστικών σεναρίων της εποχής. Για το τέλος της χρηματοπιστωτικής φούσκας.

Τον αφανισμό της τραπεζοκρατίας. Την ανατροπή της παγκοσμιοποίησης. Την ενίσχυση του ρυθμιστικού κράτους. Την ανάδυση ενός πιο οργανωμένου καπιταλισμού. Επίσης, ως μόνιμο συμπλήρωμα και τότε και σήμερα, το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας και η διάλυση της Ευρώπης. Τι επιβεβαιώθηκε απ’ όλες αυτές τις προφητείες; Σχεδόν τίποτα...

Πολλοί θεωρούν (μεταξύ τους και ο γράφων) ότι η κύρια αιτία για την επαναλαμβανόμενη αποτυχία των προφητών είναι η προσκόλληση στο παρελθόν και σε παρωχημένες ιδέες. Επιχειρούν να προβλέψουν το μέλλον με απλές (και ενίοτε απλοϊκές) προβολές από το παρελθόν.

Πάρτε δυο-τρία παραδείγματα. Με αφορμή την πανδημία αρκετοί, καλοπροαίρετα, διακηρύσσουν την επιστροφή του κοινωνικού κράτους. Μα το παλιό κοινωνικό κράτος δεν το κατέστρεψε ο καταραμένος νεοφιλελευθερισμός. Το αποδόμησαν οι κοινωνικές μεταβολές, η νέα πολυπλοκότητα των κοινωνιών μετά την οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’80. Απλώς ο νεοφιλελευθερισμός το πέτυχε σε μια κατάσταση-ζόμπι και του έδωσε τη χαριστική βολή.

Ομοίως με την επιστροφή της σοσιαλδημοκρατίας. Την εκδίκηση του Κέινς. Την επαναφορά της Κεντροαριστεράς. Ολα αυτά πρέπει ξαναγραφτούν με μοντέρνο τρόπο. Οχι με την εκδοχή μιας καταβύθισης σε ένα «ηρωικό» παρελθόν. Να ανακαλυφθούν, να επαναδιατυπωθούν, να «επανεφευρεθούν» από την αρχή.

Αλλιώς θα έχουν την τύχη του δύστυχου Λάζαρου. Μια φορά αναστήθηκε. Δεύτερη φορά δεν υπήρξε ποτέ...