Πάνος Αναστασιάδης

Η μετάβαση από την Κοινωνία της Πληροφορίας και του Διαδικτύου (3η Βιομηχανική επανάσταση) στην Κοινωνία των Big Data και της Τεχνητής Νοημοσύνης ( 4η βιομηχανική επανάσταση) είναι γεγονός.

Η 3η βιομηχανική επανάσταση σημαδεύτηκε από την ανατροπή της βασικής σχέσης ανθρώπου – πληροφορίας, καθώς η πληροφορία σε ψηφιακή μορφή πηγαίνει προς τον άνθρωπο ο οποίος την αναζητεί μέσω του διαδικτύου. Έτσι τα κρίσιμα ζητήματα που αναδείχθηκαν ήταν και είναι, η γρήγορη και ασφαλής πρόσβαση στα δεδομένα από οπουδήποτε.

Το γράμμα e έμελλε να αναδειχθεί ως το σύμβολο της 3ης βιομηχανικής επανάστασης: elearning, eCommerce, eBanking, egovernment κλπ.


Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Η 4η βιομηχανική επανάσταση είναι προ των πυλών. Ένας «νέος κόσμος» αναδύεται μέσα από το διαδίκτυο των πραγμάτων, τις προηγμένες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, τα νευρωσικά δίκτυα, την δυναμική διείσδυση της ρομποτικής σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής και εργασιακής μας καθημερινότητας, την τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης που δυνητικά θα επιφέρει σημαντικές μεταβολές στο επίπεδο των παραγωγικών δομών και σχέσεων, τη βιοτεχνολογία, τη νανοτεχνολογία τους κβαντικούς υπολογιστές.

Νέες προκλήσεις αναδύονται στην οικονομία, την εκπαίδευση, την υγεία, την διασκέδαση, την επικοινωνία, εν τέλει στο σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Νέες ανισότητες έρχονται να προστεθούν ορμητικά στις ήδη υπάρχουσες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική συνοχή και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες συνεχώς διευρύνονται με πρώτο θύμα τα μεσαία στρώματα.


Η Αλλαγή Παραδείγματος

Μέχρι σήμερα ο τομέας της οικονομίας παρήγαγε προϊόντα και υπηρεσίες για τον άνθρωπο.

Σήμερα στο προοίμιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης βιώνουμε θεμελιώδη αλλαγή παραδείγματος: Ο άνθρωπος είναι το προϊόν.

Με άλλα λόγια το «προϊόν» είναι τα δεδομένα των ανθρώπων, δηλαδή το φύλο, η ηλικία του, το μορφωτικό του επίπεδο, οι καταναλωτικές του συνήθειες, οι προτιμήσεις του, και ενίοτε οι ιδέες του….

Μια απλή προσπάθεια προώθησης μιας δημοσίευσης σας σε οποιοδήποτε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, είναι αρκετή για να βιώσετε προσωπικά την αλλαγή παραδείγματος!

Σημαντικό τμήμα της νέας διαδικτυακής οικονομίας έχει επιδοθεί στην με κάθε τρόπο εξόρυξη των δεδομένων των ανθρώπων, όπως οι χρυσοθήρες στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Στην προσπάθεια τους αυτή, προσφέρουν ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση σε όσους το επιθυμούν με αντάλλαγμα την αξιοποίηση των δεδομένων τους.

Στην σημερινή εποχή, τα δεδομένα των ανθρώπων τα δεδομένα μας είναι ο χρυσός!

Αυτός που παράγει τον χρυσό, δηλαδή ο άνθρωπος, δεν έχει κάποιο όφελος από την διανομή του παραγόμενου πλούτου, δηλαδή των δεομένων του. Τόσο απλά!

Το όφελος το καρπώνεται η εταιρία που επεξεργάζεται τα δεδομένα μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το σύνολο του παραγομένου πλούτου να συσσωρεύεται στα χέρια αυτών που επεξεργάζονται και διακινούν τα δεδομένα μας! Τόσο ωραία!

Τελικά το θέμα των προσωπικών μας δεδομένων δεν ζήτημα οικονομίας, είναι ζήτημα δημοκρατίας.

Ίσως θα πρέπει να ξαναδιαβάσουμε το βιβλίο του Σαμιρ Αμιν: «Η συσσώρευση σε παγκόσμια κλίμακα: Κριτική της θεωρίας της Υπανάπτυξης»

Και στη σημερινή εποχή η σύγχρονη υπανάπτυξη συνίσταται, στην απόλυτη εκμετάλλευση (οικονομική και πολιτική) των προσωπικών δεδομένων από τους τεχνολογικούς κολοσσούς.

Τελικά το θέμα της διαχείρισης των δεδομένων των ανθρώπων, είναι ζήτημα Δημοκρατίας και Κοινωνικής Δικαιοσύνης.

Ενδεχομένως να αποτελέσει το πεδίο της ιδεολογικής αντιπαράθεσης του 21ου αιώνα.

Η νεοφιλεύθερη σχολή σκέψης θα αναζητήσει τις απαντήσεις στην γνώριμη για αυτήν θαλπωρή της αγοράς, με ότι αυτό σημαίνει για τις κοινωνίες και τον άνθρωπο.

Η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη και στον κόσμο θα πρέπει να επιλύσει μια συνθέτη εξίσωση: 3e+4i=D?

Αν το “e” ήταν το γράμμα σύμβολο της 3ης βιομηχανικής επανάστασης (ecommerce, elearning etc) , το “i” ίσως να είναι το γράμμα σύμβολο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης (Intelligence, Artificial Intelligence).

Όπου D=Data ή μήπως D=Democracy?

Ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου έθεσε προ ημερών το θέμα στην ελληνική δημοσία σφαίρα.

Παναγιώτης Αναστασιάδης
Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης