Παναγιώτης Χηνοφώτης

Κύριο προαπαιτούμενο για την επιβίωση ενός θαλάσσιου έθνους αποτελεί η θαλάσσια ισχύς (Θ.Ι) η οποία για τους Έλληνες, με απαρχή τον Α’ και Β’ Ελληνικό αποικισμό, κατέστη ο καθοριστικός παράγων στην ιστορική εξέλιξη τους . Ο <<ναυσικλειτός>> Θεμιστοκλής, κατά τη συζήτηση για την ψήφιση της καταλληλότερης τοποθεσίας (προσβάσεις Σαλαμίνος ή Ισθμού) εν όψει της ναυμαχίας κατά του Περσικού στόλου, εχαρακτηρίσθη υπό του Κορίνθιου Αδείμαντος ως <<άπολις άνδρας>> (άνδρας μη έχων πατρίδα).

Η Αθήνα, λόγω καταστροφής της από τους Πέρσες, είχε εγκαταληφθεί από τους Αθηναίους οι οποίοι, κατά την επιχειρηματολογία του Αδείμαντος, κατέστησαν <<άπολεις>> και δεν δικαιούνται να ψηφίσουν. Η μνημειώδης απάντηση του Θεμιστοκλή (σε ελεύθερη απόδοση) ότι: << Εφ΄όσον έχουμε πλοία στη θάλασσα έχουμε γη και πατρίδα>>2, αποτελεί την ιστορική παρακαταθήκη ενός ναυτικού έθνους προς τις επερχόμενες γενεές του. Η ναυμαχία της Σαλαμίνος θεωρείται η κορωνίδα της παγκόσμιας ναυτικής ιστορίας.

Η ισχύς, η επιρροή και η οικονομική ανάπτυξη των παραλίων χωρών εξαρτάται από τη θάλασσα. Στον ορισμό της Θ.Ι, εμπεριέχεται η εμπορική ναυτιλία, ναυτική ισχύς, ασφάλεια των θαλασσίων γραμμών επικοινωνιών, οι λιμένες και συναφείς υποδομές, ναυπηγοεπισκευαστικές εγκαταστάσεις, αλιεία, ναυτεργατικό δυναμικό, θαλάσσιος πλούτος, ναυτική εκπαίδευση και παράδοση.

Μία σύντομη ιστορική αναδρομή καταδεικνύει ότι στην εποχή των ελληνικών πόλεων-κρατών, της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας, της Ρωμαϊκής επικράτησης, καθώς και στην ύστερη περίοδο της Ελληνικής ή Βυζαντινής Αυτοκρατορίας3, το εμπόριο και η ναυτιλία άνθισαν χάρις στα Ελληνικά πλοία και τις ναυτικές δεξιότητες των Ελλήνων ναυτικών. Στα χρόνια του ζόφου (1453-1821), ο Έλληνας ουδέποτε απέβαλε το ναυτικό του χαρακτήρα και την …αμφίβια ιδιοσυγκρασία του.

Σχολείο, κατά αυτήν την περίοδο, απετέλεσε η υπηρεσία τους επί διαφόρων εθνικοτήτων πλοίων, αρχικά ως ναυτόπαιδες επί Ενετικής, Ρωσικής και Ελληνικής ιδιοκτησίας πλοίων. Λόγω της αδυναμίας των Τούρκων στα ναυτικά πράγματα, εναυτολογούντο Έλληνες στα πλοία τους όπου μόνον ολίγοι βαθμοφόροι και ακόμη ολιγότεροι Κυβερνήτες ήταν Τούρκοι.

Η χαρτογραφία, η σύνταξη πλοηγών (πορτολάνων) και πλοήγηση από τους Έλληνες, από το 1520 και εντεύθεν, ανέδειξε τη ναυτική κατάρτιση και γνώση των Ελλήνων και τους καθιέρωσε ως άριστους στη ναυτιλία και ναυτική τέχνη4. Η ίδρυση ναυτικού σχολείου στην Ύδρα το 1749 και αντιστοίχου αστρονομικής ναυτιλίας από τον Κ.Γορδάτο στη Χίο, καθώς και η παραμονή, κατά περίπτωση, του Ρωσικού στόλου στο Αιγαίο και Ιόνιο πέλαγος(1768-1807) προσέφεραν ναυτική εμπειρία στα ελληνικά πληρώματα τους.

Η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζά (Ιούλιος 1774) ώθησε περαιτέρω τους Έλληνες στην ελεύθερη ναυσιπλοϊα και ναυπήγηση πλοίων, με θεαματική ανάπτυξη του εμπορικού τους στόλου. Ο αγγλικός ηπειρωτικός αποκλεισμός κατά του Ναπολέοντα (1806), προσέφερε στους διασπώντες αυτόν Έλληνες ναυτικούς όχι μόνον ευπορία , αλλά και τον επιτακτικό για τη διάσπαση του αποκλεισμού, πολεμικό εξοπλισμό των πλοίων τους, ο οποίος ήδη κάλυπτε στοιχειώδεις ανάγκες αντιμετώπισης της πειρατείας.

Συνέπεια όλων αυτών, ήταν η δημιουργία μίας ιδιότυπης θαλάσσιας ισχύος όπου η ναυτική της διάσταση, έστω και χωρίς την ύπαρξη Κράτους και οργανωμένης Πολιτείας, είχε προετοιμασθεί να λειτουργήσει ως Πολεμικό Ναυτικό. Την <γενική ιδέα ενεργείας> επέβαλε το σχέδιο επιχειρήσεων, 27 άρθρων5 , του Αλέξανδρου Υψηλάντη και η ναυτική ιδιοφυϊα και αντίληψη των Ναυμάχων του `21. Ο Γάλλος ιστορικός και ακαδημαϊκός, ναύαρχος Jurien de La Graviere, έγραψε το 1890 στο σύγγραμμα του La Marine Des Anciens << Η φήμη των Ελλήνων ναυμάχων δεν αποκτήθηκε εξ υφαρπαγής ή από συμπάθεια στον πολιτισμένο κόσμο, ούτε μόνη η απειρία στα ναυτικά του εχθρού των, ημπορεί να εξηγήσει τας ελληνικάς κατά θάλασσαν επιτυχίας>>6.

Η άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια(6/1/1828), και η εργώδης προσπάθεια του, με πατριωτισμό και επιφροσύνη, συνέβαλαν στην επίτευξη ενός πολυδιάστατου και αξιομνημόνευτου εθνικού έργου 7.

Η ταχεία εμπέδωση της αντίληψης για αλληλεξάρτηση της Θ.Ι με την οικονομική, εμπορική και αμυντική συνιστώσα της εθνικής μας ισχύος, επίσπευσε την εντελή ανεξαρτησία της Ελλάδας έναντι της υποτελούς αυτονομίας.

Η διαμόρφωση Θαλάσσιας Πολιτικής, Ναυτικής Στρατηγικής και Ναυπηγικής Στρατηγικής, ανέκαθεν αποτελούσε όχι μόνον το γνώμονα αλλά και το κέλευσμα προς διατήρηση, προαγωγή και ανάπτυξη της ισχύος των θαλάσσιων εθνών. Ενισχύει τη στρατηγική τους αξία, ενώ η αποδυνάμωση της συνιστά καθοριστικό παράγοντα οικονομικής, εμπορικής και αμυντικής εξασθένησης και γεωγραφικού αφανισμού των.

Η Ελλάδα, με τη ναυτική της ιστορία και θαλάσσια γεωγραφία(29.372 νήσοι και νησίδες, ακτογραμμή μήκους 20.818 χλμ) συνιστά ένα αμιγές θαλάσσιο έθνος του οποίου η θαλάσσια ισχύς με όλους τους παράγοντές της είναι εγγύηση οικονομικής, εμπορικής ανάπτυξης και ευημερίας.

Η ναυτική ισχύς, με το Πολεμικό Ναυτικό και την Ακτοφυλακή, συνιστά τον καθυπέρτερο συντελεστή, για την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητος και του νησιωτικού και θαλάσσιου ζωτικού χώρου. Η σχέση εθνικής ναυτικής ισχύος και εθνικής οικονομίας δεν λειτουργεί διαζευκτικά. Το 2010, ναυάγησε σε καινοφανείς οικονομικούς υφάλους το ΕΜΠΑΕ 2006-2015 που προέβλεπε την αγορά 4+2 φρεγατών. Έκτοτε, οι παλινδρομήσεις επί του θέματος είναι γνωστές.

Ως θαλάσσιο έθνος οφείλουμε να ενθυμούμεθα ότι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δίδαξε στον κόσμο κατά ποίον τρόπο μία χερσαία δύναμις (Σπάρτη), εφ’ όσον αποκτήσει Ναυτική Ισχύ, δύναται να κατισχύσει επί του αντιπάλου της (Αθήνα).

1. Η θαλάσσια Ισχύς και ο Εθνικός Ηγέτης Ι.Καποδίστριας,Π.Χηνοφώτη,ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ,16/5/2020
2. Ηροδότου Ιστορίαι,κεφ.8.60-64.2(ελεύθερη απόδοση)
3. A History of the Modern World,the early middle ages,R.R Palmer,Joel Colton,6th edition 1983, by A Knopf,Inc.
4,5,6. Το Ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων,Μ.Σίμψας,Αθήνα 1982.
7. Ιστορία του Ι.Καποδίστρια, Τρύφωνος Ευαγγελίδου,Αθήναι 1894
Ο Ναύαρχος(ε.α) Π.Χηνοφώτης ΠΝ, είναι Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και π.Υφυπουργός Εσωτερικών