Ο Αβραμόπουλος εξηγεί πώς θα λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή

Τις αρμοδιότητες και τα όρια δράσης του νέου Οργανισμού Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής παρουσίασε σήμερα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινουβουλίου ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Δημήτρης Αβραμόπουλος. Ο κ. Αβραμόπουλος επισήμανε τη σημασία της Σένγκεν ως μέρους της λύσης, αλλά και την αδυναμία μεμονωμένων κρατών-μελών να αντιμετωπίσουν τις μεταναστευτικές ροές. Στο πλαίσιο αυτό παρουσίασε τα βασικά σημεία λειτουργίας του νέου Οργανισμού:

Πρώτον, θα ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ του Οργανισμού και των εθνικών αρχών. «Δημιουργούμε ένα κέντρο παρακολούθησης και ανάλυσης του κινδύνου που θα συμβαδίζει με μία αξιόπιστη και ενημερωμένη ανάλυση κινδύνου, και θα συμπεριλαμβάνει την παρακολούθηση σχετικών απειλών κατά της εσωτερικής ασφάλειας» σημείωσε ο κ. Αβραμόπουλος. «Η πρόσφατη εμπειρία καταδεικνύει ότι οι αξιωματούχοι-σύνδεσμοι (liaison officers) μπορούν να ενισχύσουν το διάλογο και την καλή συνεργασία μεταξύ του Οργανισμού  και των εθνικών αρχών» συνέχισε. Ως εκ τούτου «οι αξιωματούχοι-σύνδεσμοι θα πρέπει, ως εκ τούτου, να τοποθετούνται από τον Οργανισμό σε συγκεκριμένα κράτη-μέλη τα οποία θα καθορίζονται βάσει της ανάλυσης κινδύνου».

Δεύτερον, αξιολογώντας τους πόρους και τον εξοπλισμό των κρατών-μελών, καθώς και το σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης, o Οργανισμός  θα διαπιστώνει κατά πόσον τα κράτη-μέλη είναι καλά προετοιμασμένα για να αντιμετωπίσουν πιθανές προκλήσεις αλλά και να προσδιορίσουν  υφιστάμενες αδυναμίες.

Τρίτον, ο Οργανισμός  θα έχει την εξουσία να απαιτεί από τα κράτη-μέλη να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα για την αντιμετώπιση διαφαινόμενων ή υφιστάμενων κενών. Οι αποφάσεις του Οργανισμού θα είναι δεσμευτικές για τα κράτη-μέλη. Το σημαντικότερο στοιχείο του νέου Οργανισμού είναι ότι οι αρμοδιότητές του θα υπερβαίνουν αυτές του Frontex, ωστόσο τα καθήκοντα του δεν θα αντικαθιστούν τις ευθύνες των κρατών-μελών και βεβαίως όχι την κυριαρχία τους.

«Σε περίπτωση που οι ανεπάρκειες παραμένουν και δεν αναλαμβάνεται εθνική δράση από τα κράτη-μέλη» εξήγησε ο κ. Αβραμόπουλος «η Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη, θα είναι σε θέση να εκδίδει απόφαση, σύμφωνα με την οποία θα ορίζεται ότι η κατάσταση σε ένα συγκεκριμένο τμήμα των εξωτερικών συνόρων  απαιτεί την ανάληψη επείγουσας δράσης και θα αναθέτει στον Οργανισμό τη διενέργεια απαραίτητων επιχειρησιακών μέτρων».

Ο εκτελεστικός διευθυντής θα πρέπει στη συνέχεια να υποβάλει ένα επιχειρησιακό σχέδιο το οποίο και θα πρέπει να το συντάξει με το κράτος-μέλος εντός δύο εργάσιμων ημερών. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν την εκτέλεση των μέτρων που θα  περιλαμβάνονται στο εν λόγω επιχειρησιακό σχέδιο το οποίο θα συμφωνείται με τον εκτελεστικό διευθυντή.

«Θέλω να τονίσω τον ισχυρό προληπτικό χαρακτήρα του κανονισμού αυτού καθώς και την ιδιαίτερα ενισχυμένη υποστήριξη που θα παράσχει σε όλα τα κράτη-μέλη στα εξωτερικά τους σύνορα» τόνισε ο Επίτροπος της Ελλάδας στην ΕΕ. «Απώτερος στόχος είναι να αποτρέψουμε ακριβώς τέτοιου είδους καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μέσω δραστικότερων προληπτικών δράσεων, όπου τέτοιου είδους παρεμβάσεις μπορεί να κριθούν αναγκαίες. Η διαχείριση των ευρωπαϊκών συνόρων θα καταστεί ευρωπαϊκή αρμοδιότητα υπό τη στενή έννοια του όρου.  Γι' αυτό προβλέπουμε επίσης επαρκείς πόρους. Επί του παρόντος, οι συνεισφορές χρημάτων και εμπειρογνωμόνων στον Frontex παρέχονται σε εθελοντική βάση» διευκρίνισε.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Ελλάδας ο Frontex ζήτησε από τα κράτη-μέλη να διαθέσουν 743 αξιωματούχους να ενισχύσουν τα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας και μέχρι σήμερα μόνο 447 έχουν σταλεί. Στο μέλλον, ο Οργανισμός θα έχει στη διάθεσή του επαρκή αριθμό  καταρτισμένων εμπειρογνωμόνων με κατάλληλα προσόντα καθώς και το σχετικό τεχνικό εξοπλισμό μέσω ενός μόνιμου σώματος.

Τέταρτον, όπως προβλέπεται στο Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για την Επιστροφή (των παράτυπων μεταναστών), ο Οργανισμός θα πρέπει να είναι σε θέση να κινήσει τις διαδικασίες επιστροφής των παράτυπων μεταναστών και να βοηθά τα κράτη-μέλη με την απόκτηση ταξιδιωτικών εγγράφων. Για τους σκοπούς αυτούς, μια ειδική Υπηρεσία Επαναπατρισμού (παράτυπων μεταναστών) θα συσταθεί εντός του Οργανισμού και θα διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στις τις επιχειρήσεις επιστροφών. Οι Ευρωπαϊκές Ομάδες Επιχειρήσεων Επαναπατρισμού, θα απαρτίζονται από ειδικούς σε θέματα επιστροφών, οι οποίοι θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη-μέλη όπου τα εθνικά συστήματα επαναπατρισμού υφίστανται ιδιαίτερες πιέσεις.

Σε επείγουσες καταστάσεις, οι Ταχείες Ευρωπαϊκές Ομάδες Επιχειρήσεων Επαναπατρισμού θα μπορούν να κινητοποιηθούν είτε κατόπιν αιτήσεως κράτους-μέλους ή κατόπιν ιδίας πρωτοβουλίας του Οργανισμού. Παράλληλα, προτείνεται η θέσπιση ενός νέου ευρωπαϊκού ταξιδιωτικού έγγραφου για την επιστροφή των υπηκόων τρίτων χωρών, του οποίου η χρήση θα προωθηθεί στο πλαίσιο των συμφωνιών επανεισδοχής και θα μπορεί να εξασφαλίσει μία ευρύτερη αποδοχή από τρίτες χώρες.

Πέμπτον, ο Οργανισμός θα διαθέτει και έναν κατάλληλο μηχανισμό καταγγελιών σε περίπτωση που ένα άτομο θεωρεί πως έχουν παραβιαστεί τα θεμελιώδη δικαιώματα του κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής συμμετοχής του στον Οργανισμό.  Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής έχουν τονίσει τη σημασία ενός τέτοιου μηχανισμού.  

Έκτον, τα κράτη-μέλη θα αποτελούν μέρος του Οργανισμού. Τίποτε δεν μπορεί να συμβεί χωρίς τη συνεργασία τους.  «Η πρότασή μας είναι μια ευρωπαϊκή απάντηση για ένα ευρωπαϊκό ζήτημα.  Πρόκειται για μία πρόταση που θα αποτρέψει να τεθεί σε κίνδυνο η ελεύθερη κυκλοφορία στην ζώνη Σένγκεν» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Αβραμόπουλος.  

Κατόπιν των παρεμβάσεων των ευρωβουλευτών ξεκαθάρισε το θέμα της κυριαρχίας:

«Θα συμφωνήσετε μαζί μου, ότι τίποτα δε μπορεί να συμβεί στο έδαφος ενός κράτους-μέλους χωρίς τη συγκατάθεσή του, ούτε μπορεί κανείς να το υποχρεώσει σε συνεργασία με τρίτη χώρα αν δε το επιθυμεί. Αυτό είναι σαφές από τη νομοθετική πρόταση που υποβάλαμε. Η κυριαρχία των Κρατών-Μελών δε θίγεται. Επίσης, χωρίς ουσιαστική αλληλεγγύη κανένα κράτος-μέλος δε μπορεί μόνο του να αντιμετωπίσει τις σημερινές προκλήσεις. Ότι ήταν καιρός κάτι να αλλάξει.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, ο μελλοντικός Οργανισμός που ιδρύουμε θα ενισχύσει ουσιαστικά τις δυνατότητές της να προλαμβάνει κρίσεις σαν τη σημερινή και να  διαχειρίζεται τα σύνορά της που ταυτίζονται νομικά με τα Ευρωπαϊκά.

Δυο είναι οι κεντρικοί στόχοι:

• η ενίσχυση των κρατών μελών που βρίσκονται στη λεγόμενη πρώτη γραμμή και

• φυσικά η διασφάλιση της αρχής της ελεύθερης μετακίνησης για ΟΛΟΥΣ τους πολίτες στη ζώνη Σένγκεν».