Παπανικολάου: Ποια είναι τα αίτια της καταστροφής στη Μάνδρα Αττικής

Μια ξεχωριστή ομιλία του καθηγητή Γεωλογίας Δημήτρη Παπανικολάου την περασμένη εβδομάδα, για τα αίτια της καταστροφής στη Μάνδρα είχαν την ευκαιρία να ακούσουν όσοι μαθητές, γονείς και καθηγητές βρέθηκαν το Σάββατο 16 Δεκεμβρίου στο αμφιθέατρο φυσικής του ΤΕΙ Αθήνας, στο πλαίσιο της μαθητικής εκδήλωσης «οι φυσικές επιστήμες μας μαγεύουν», της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών.
 
Ο κ. Παπανικολάου εξήγησε κατά την ομιλία του ότι η πλημμυρική καταστροφή στην Μάνδρα οφείλεται σε συνδυασμό απουσίας ή ανεπάρκειας στους τομείς της πρόληψης και της ετοιμότητας. «Η πρόληψη αφορά τις δράσεις που απαιτούνται για την διόρθωση ανθρωπογενών επεμβάσεων στη φυσική ροή του υδρογραφικού δικτύου από την ορεινή ζώνη έως τη θάλασσα. Τέτοιες είναι συνήθως η διακοπή της ροής και η εξαφάνιση της κοίτης του χειμάρου ή η δραστική μείωση της διατομής της παροχέτευσης από αυθαίρετες κατασκευές, όπως στην περίπτωση του ρέματος Σούρες στη Μάνδρα και η λάθος επέκταση του οικισμού της Μάνδρας προς το ρέμα της Αγίας Αικατερίνης, όπου δεν διαμορφώθηκε κατάλληλος αγωγός παροχέτευσης.




Τα έργα πρόγνωσης συνήθως απαιτούν πολύ χρόνο και χρήμα. Υπάρχουν όμως και προσωρινές μικροπρόθεσμες  τεχνικές επεμβάσεις που μπορούν να γίνουν ενδιάμεσα.

Η ετοιμότητα αφορά την έλλειψη ειδικού τοπικού σχεδίου αντιπλημμυρικής προστασίας με προσδιορισμό των επικίνδυνων σημείων, όπου και πρέπει να γίνεται διασπορά των δυνάμεων πολιτικής προστασίας πριν την έναρξη της ισχυρής βροχόπτωσης. Η χρήση των λεπτομερών δεδομένων από τα δίκτυα πρόγνωσης (Ποσειδών, Σκύρων κλπ) επιτρέπει τόσο την ποσοτική εκτίμηση της βροχόπτωσης καθώς και την χρονική. Έτσι, π.χ. το σύστημα Σκύρων του Πανεπιστημίου Αθηνών είχε προβλέψει για την περιοχή της Δυτικής Αττικής στο εξάωρο πριν την 6η πρωινή της 15/11/2017 βροχόπτωση 40-50 χλμ, που είναι πολύ μεγάλη τιμή». 

Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Παπανικολαου τα αίτια της καταστροφής στη Μάνδρα ήταν: «Το μπάζωμα και δημιουργία φραγμάτων στη ροή του ρέματος Σούρες από σειρά αυθαίρετων κατασκευών (εργοστάσια, πρατήρια βενζίνης, κέντρα διασκέδασης, αμαξοστάσιο του Δήμου κλπ). Το κτίσιμο στην επέκταση του οικισμού της Μάνδρας προς τα δυτικά στη ζώνη απορροής του ρέματος Αγίας Αικατερίνης, χωρίς αποστραγγιστικά έργα και δημιουργία τεχνητής κοίτης.Η υποβάθμιση της μέγιστης απορροής σε χειμάρους που διακόπτονται από μεγάλα τεχνικά έργα, όπως στη Νέα Πέραμο. Ειδικό πρόβλημα η κατανομή των μετεωρολογικών σταθμώνσε πεδινές περιοχές με απουσία βροχομετρικών δεδομένων από τις ορεινές μάζες, όπως το όρος Πατέρας. Η απουσία έργων παροχέτευσης των υδάτων του ρέματος Σούρες κατά  μήκος της παληάς εθνικής  οδού, ακόμη και κατά την πρόσφατη διαπλάτυνσή της.

Η απουσία αντιδιαβρωτικών έργων στις καμμένες εκτάσεις της περιοχής.Η αδειοδότηση νέων κατασκευών και η νομιμοποίηση αυθαιρέτων, χωρίς μέριμνα για διατήρηση της φυσικής ροής των ρεμάτων. Η απουσία σχεδίου δράσης πολιτικής προστασίας για τον πλημμυρικό κίνδυνο, αντίστοιχου εκείνου για τους σεισμούς, με ειδικά στοιχεία: α) την διασπορά της πυροσβεστικής, της Τροχαίας κλπ δυνάμεων στις γνωστές θέσεις πλημμυρικού κινδύνου αμέσως μετά την αναγγελία των ακραίων καιρικών φαινομένων με χρήση και των ειδικών μετεωρολογικών δικτύων (Ποσειδών, Σκύρων κλπ) που δίνουν πρόγνωση βροχόπτωσης σε χάρτες και β) τη λειτουργία Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας στο χώρο της καταστροφής στα όρια του Δήμου».