Μαρία Φραγκουδάκη: Η εικαστικός που την Πέμπτη θα «κλείσει» τα φώτα στο Σύνταγμα

Η Μαρία Φραγκουδάκη δεν τρελαίνεται καθόλου με ένα συγκεκριμένο είδος δημοσιότητας για την ίδια. Αυτό που την θέλει να είναι η γόνος μιας εύπορης οικογένειας, η εγγονή του Γιάννη Καλλιγά που παρήγαγε τα ομώνυμα κρασιά, η οποία ασχολήθηκε με την ζωγραφική επειδή μπορούσε να το κάνει.

Δημιουργίες της φιγουράρουν δίπλα σε αυτές του Τάκη σε γκαλερί του εξωτερικού, στα κεντρικά γραφεία της Google δεσπόζει έργο της, συλλέκτης την πολιορκούσε κάθε μέρα στο Λονδίνο για έναν πίνακα με τον οποίο συμμετείχε σε ομαδική έκθεση και η τελευταία της δουλειά που παρουσιάστηκε στο Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας, απέσπασε ιδιαίτερα θετικές  κριτικές.

Έχει συνεργαστεί με τον Ντόναλντ Σέρινταν, τον master printer του Άντι Ουόρχολ και στα 33 της χρόνια μένει μόνιμα στη Νέα Υόρκη όπου δημιουργεί στο ατελιέ της έργα που κάνουν ακόμη και το μάτι ενός αδαούς περί της τέχνης να «κολλάει» πάνω τους.
Τώρα ετοιμάζεται να «κλείσει» τα φώτα στο Σύνταγμα την ερχόμενη Πέμπτη και να μεταμορφώσει την πρόσοψη του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία» με ένα εικαστικό δρώμενο που φέρει την υπογραφή της.

Μέσω αυτού έχει σαν βασικό της στόχο να ξετυλίξει το δίλημμα που ταλανίζει εδώ και αιώνες τον άνθρωπο: Είμαστε ελεύθεροι η νομίζουμε πως είμαστε;
Αυτόν τον δυϊσμό της ελευθερίας θα ξετυλίξει η Μαρία Φραγκουδάκη τη Πέμπτη το βράδυ στο Σύνταγμα για να τον εκσφενδονίσει δημοσίως μπροστά στα μάτια του κοινού, σε ύψος 3.000 εκατοστών!

Τι θέλει; Να ταρακουνήσει το κοινό έτσι ξαφνικά, αφού για την ίδια «μια στιγμή αρκεί» για να μεταμορφώσει την πρόσοψη του ιστορικού ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία».      

«Μέσα μου υπήρχε κάτι πολύ έντονο που έπρεπε να βγει»

Η σχέση της με δημοσιογραφικό κασετόφωνο δεν είναι η καλύτερη. «Ευτυχώς το δικό σου είναι μικρό και θα προσπαθήσω να το αγνοήσω» μου είχε πει όταν την συνάντησα από κοντά, κάπου στην Κηφισιά.
Όταν της ζητώ να μου πει ποια είναι η πρώτη εικόνα που θυμάται από την ζωή της, η απάντηση ήταν μάλλον αναπόφευκτο να μην έχει σχέση με την ζωγραφική.      
«Η πρώτη εικόνα που θυμάμαι είναι από το σχολείο. Μας είχαν βάλει ένα διαγωνισμό ζωγραφικής με θέμα τα φτερά. Το ότι χρησιμοποιώ ακόμη φτερά στα έργα μου νομίζω ότι σημαίνει κάτι. Θυμάμαι ότι ήμουν μόνη μου σε ένα δωμάτιο και ζωγράφισα ένα φτερωτό άλογο σε μπλε φόντο με σύννεφα. Το έχω ακόμη αυτό το έργο».  

Οι γονείς της μάλλον δεν φαντάζονταν όταν την έστελναν να σπουδάσει χημικός στο Λονδίνο, ότι θα παρατούσε τα πάντα για να κυνηγήσει αυτό που είχε πάντα μέσα της. Την ανάγκη να εκφραστεί με χρώματα και πολλά άλλα υλικά, όπως αποδείχτηκε στην πορεία.    
«Ένοιωθα ότι μέσα μου υπήρχε κάτι πολύ έντονο που έπρεπε να βγει προς τα έξω και δεν μπορούσα να το ελέγξω. Θυμάμαι πάντα τον εαυτό μου να παίζει σε εστιατόρια με την ζάχαρη φτιάχνοντας σχέδια στο τραπέζι. Ήταν μια ανάγκη όλο αυτό για μένα».

Το 2007 σπούδαζε Χημεία στο Λονδίνο δουλεύοντας παράλληλα στην φαρμακευτική Roche όταν διαπίστωσε ότι «οτιδήποτε άλλο κάνω μου παίρνει χρόνο από την ζωγραφική και την τέχνη γενικότερα, «οπότε 
αποφάσισα να ασχοληθώ αποκλειστικά με αυτή».
Έχοντας την οικονομική άνεση επειδή σπούδαζε και δούλευε παράλληλα, άσχετα με το οικονομικό υπόβαθρο της οικογένειάς της έβαλε ένα στοίχημα με τον εαυτό της.
«Είπα όταν ξεκίνησα αυτή την διαδρομή ότι θα κάνω την πρώτη μου ατομική έκθεση και αν τα πουλήσω όλα φεύγω. Την έκανα το 2011, τα πούλησα όλα και με τα λεφτά που είχα μαζέψει και από την δουλειά μου, μετακόμισα στην Αμερική. Σε εκείνη την έκθεση στην γκαλερί Σκουφά είχα είκοσι οχτώ έργα. Πουλήθηκαν όλα μέσα σε τρεις εβδομάδες και μόλις τελείωσε η έκθεση, έφτιαξα μια βαλίτσα και πήγα στη Νέα Υόρκη. Μέσα σε ένα χρόνο είχα ατομική έκθεση και εκεί, όπου πουλήθηκαν τα περισσότερα, όχι όλα».

Η Μαρία και ο master printer του Ουόρχολ

Όταν η συζήτηση φτάνει στο πως εμπνέεται η απάντηση της Μαρίας περιλαμβάνει τις λέξεις «από τα πάντα», αλλά δεν με καλύπτει και επιμένω.
«Μπορεί να εμπνευστώ από το πως κρατάς π.χ. το τσιγάρο σου η πως φυσάς τον καπνό του. Μπορεί να είναι οτιδήποτε. Δεν θα πω στον εαυτό μου ας βγω μια βόλτα για δω εικόνες και να πάρω έμπνευση. Δεν ελέγχω το πως εμπνέομαι. Ξεκινάει από ένα συναίσθημα που βιώνω η κάτι που θα μου κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση. Μπορεί να φτιάξω έναν πίνακα μέσα στο χρώμα, να έχει κίτρινο, πράσινο, κόκκινο, πορτοκαλί, μπλε το οποίο να βγάζει μια χαρά στον θεατή, αλλά εγώ να ήμουν στεναχωρημένη όταν τον έφτιαχνα. Την στεναχώρια μου την εκφράζω μέσα από την κίνηση, δεν βγαίνει από τα χρώματα που χρησιμοποιώ».

Όταν μετακόμισε στην Νέα Υόρκη αισθάνθηκε ότι πρέπει να εισχωρήσει άμεσα στον χώρο της τέχνης και να γνωρίσει ανθρώπους που σχετίζονται με αυτόν.
Μπήκε κατευθείαν σε τρία πανεπιστήμια, το NYU, το Parsons και το SVA και για ένα χρόνο κατανάλωνε όλη την ημέρα της σε αυτό. «Εκτέθηκα σε πολύ κόσμο, είτε ήταν ζωγράφοι είτε καθηγητές είτε καλλιτέχνες και από αυτό προέκυψαν κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες συνεργασίες».

Η σημαντικότερη είχε να κάνει με έναν ογδοντάχρονο κύριο. 
Συνεργάστηκα με τον master printer του Άντι Ουόρχολ, τον Ντόναλντ Σέρινταν, που έκανε όλα τα prints του Ουόρχολ. Είναι μια φοβερή περσόνα που είχε τρομερή επιρροή σε μένα. Μαζί του έκανα slik sprint printing και η δουλειά μου εκεί αρχίζει να αλλάζει πάρα πολύ. Από το εντελώς abstract κομμάτι με έμφαση στο χρώμα αρχίζω σιγά-σιγά να εισάγω υλικά όπως η φωτογραφία, το κολάζ. Ήταν μια σύμπραξη και ένας άνθρωπος που επηρέασε την δουλειά μου».
Δεν ήταν ο μόνος φυσικά.

«Θαυμάζω τον Ρίχτερ, αυτόν τον φωτορεαλισμό που διαπνέει τα έργα του  ενώ από την άλλη το abstract και το πως χειρίζεται τα χρώματα, είναι κάτι που με μαγεύει»
Ο Μιρό ήταν η πρώτη της επιρροή. Η Φραγκουδάκη διαβάζει για την ζωή και το έργο του τον Μιρό, πηγαίνει στις εκθέσεις που διοργανώνονται και μετά εντρυφεί στον αυτοκαταστροφικό Ζαν Μισέλ Μπασκιά.

«Με τον Μπασκιά ασχολήθηκα πιο πολύ στη Νέα Υόρκη, επειδή περνούσα κάθε μέρα έξω από το στούντιό του, χωρίς να το ξέρω ότι εκεί ζωγράφιζε. Κάτι με τραβούσε εκεί και παρόλο που ο χώρος έχει αλλάξει έχει μια ενέργεια, έτσι όταν έμαθα ασχολήθηκα μαζί του, πήγα σε εκθέσεις με έργα του και διάβασα γι' αυτόν».

«Μου αρέσει να μην καταλαβαίνουν τα έργα μου»

Η ζωή της στη Νέα Υόρκη είναι γεμάτη, παρόλο που η σχέση της με την πόλη είναι αμφίδρομη, αλλά η Ελλάδα της λείπει πάντα, όπως και τα οικεία της πρόσωπα. Δράττομαι της ευκαιρίας να την ρωτήσω πως αντέδρασαν οι γονείς της όταν τους είπε ότι θα ασχοληθεί αποκλειστικά με την Τέχνη.
«Οι γονείς μου ήταν παρά πολλοί υποστηρικτικοί. Μπορεί να μην καταλάβαιναν στην αρχή τα έργα μου, όπως και κανένας άλλωστε, αλλά ήταν πάντα δίπλα μου. Ξέρεις τα έργα απλά έβγαζαν μια δύναμη και μια κίνηση που μαγνήτιζαν και δεν στο λέω για να δώσω credit σε εμένα. Το παρατηρούσα στην έκθεση, πόσο καθόταν κάποιος σε ένα έργο, ποιος είναι, αν τον ξέρω, με ποιον το συζητούσε. Με ενδιαφέρει να υπάρχει όλη αυτή η δυναμική στον χώρο, δεν με νοιάζει απλά να κρεμαστούν τα έργα στον τοίχο. Εμένα προσωπικά μου αρέσει να μην τα καταλαβαίνουν, να τους δημιουργούν ένα μυστήριο. Θέλω να κάνουν τον άλλο να έρθει να με ρωτήσει και θέλω το όποιο έργο μου να ξεκλειδώνει κάτι άλλο στον καθένα».  
Τα φτερά, το λάστιχο, ο γύψος, το bubble wrap, μεταμορφώνονται  από την Μαρία σε έργα που παρουσιάστηκαν σε art fairs και γκαλερί στη Νέα Υόρκη, το Σικάγο, το Μαϊάμι, την Βασιλεία και αυτή την περίοδο στην Αθήνα.

«Από την πρώτη μου ατομική έκθεση μέχρι αυτή στο Εβραϊκό Μουσείο έχουν περάσει πέντε χρόνια. Ειλικρινά δεν ήξερα τι να περιμένω εδώ, αλλά μου έκανε φοβερή εντύπωση ότι ήρθε κόσμος που έμεινε από την αρχή μέχρι το τέλος της βραδιάς. Οι άνθρωποι είχαν απορίες, ερχόντουσαν και με ρωτούσαν για τα έργα και ακόμη και τώρα παίρνω δεκάδες mail με απορίες από κόσμο που θέλει να τους μιλήσω ξανά για την δουλειά μου».

Η κουβέντα μας έρχεται στα όνειρα και η απάντηση της Μαρίας είναι μάλλον αναπάντεχη.    
«Τα όνειρά μου είναι ανεξέλεγκτα, σχεδόν με φοβίζουν γιατί έχουν μια απίστευτη δύναμη που ούτε εγώ δεν μπορώ να την περιορίσω. Είναι σαν να έχω μέσα μου άλογα που τρέχουν προς όλες τις κατευθύνσεις αλλά υπάρχει το εμπόδιο του σώματός μου για να βγουν προς τα έξω». 
Για το τέλος αφήσαμε πρώτα την αγάπη και τον ρόλο που διαδραματίζει στην ζωή της και μετά τους στόχους της. 

«Η αγάπη με δαγκώνει συνέχεια και μου αφήνει πληγές. Ίσως κάθε πληγή είναι και μια ενότητα από τα έργα μου. Νομίζω ότι αν δεν άφηνα την αγάπη να με πληγώσει η αν δεν αφηνόμουν σε αυτό μπορεί να μην έβγαινε και αυτή η δημιουργικότητα από μέσα μου. Σε ότι έχει να κάνει με τους στόχους θέλω να κάνω πιο επικίνδυνα πράγματα και σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο. Θέλω να πηγαίνω προς αυτό που φοβάμαι, να ταράξω την έννοια του τι σημαίνει όριο».