Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος στο protothema: Τα αρχαία έργα δεν κινδυνεύουν από τις σύγχρονες διασκευές και δεν έχουν ανάγκη από υπερασπιστές

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος είναι ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του. Έχει αναμετρηθεί με πολλούς ρόλους, κλασικούς αλλά και σύγχρονους, δραματικούς αλλά και κωμικούς, στο θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, καταφέρνοντας να αφήνει πάντα ανεξίτηλο το ιδιαίτερο προσωπικό υποκριτικό του στίγμα ενώ έχει δοκιμαστεί με επιτυχία και στη σκηνοθεσία.

Λίγες ημέρες πριν το φινάλε της τηλεοπτικής σειράς του Alpha «Τιμωρός», στην οποία πρωταγωνιστεί, ετοιμάζεται να «πετάξει», για δεύτερο συνεχόμενο καλοκαίρι, με τα φτερά των «Ορνίθων», της κωμωδίας του Αριστοφάνη, που ξεκινά την περιοδεία της ανά την Ελλάδα, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Άρη Μπινιάρη, τη Δευτέρα 30 Ιουνίου, από το Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης Δημήτρης Κιντής.

Με αφορμή την έναρξη του νέου αυτού θεατρικού ταξιδιού μιλά στο protothema.gr για τα κριτήρια με βάση τα οποία επιλέγει τους ρόλους του, τις επιθυμίες του αλλά και τους φόβους του και εξηγεί γιατί το αρχαίο δράμα δεν έχει ανάγκη από αυτόκλητους υπερασπιστές.

Ποιοι ήταν οι λόγοι που σάς οδήγησαν στην απόφαση να επαναλάβετε τους «Όρνιθες» για δεύτερο συνεχόμενο καλοκαίρι; Έπαιξε περισσότερο ρόλο η περσινή επιτυχία ή ότι εσείς, οι συντελεστές της παράστασης, νιώθατε ότι δεν έχει κλείσει ο κύκλος της;

Να είμαστε ειλικρινείς. Αν δεν είχε επιτυχία πέρσι η παράσταση, ακόμη κι αν εμείς νιώθαμε πως δεν έχει κλείσει ο κύκλος της, δεν θα την ξανακάναμε. Το προηγούμενο καλοκαίρι λοιπόν πήγε πάρα πολύ καλά και εφόσον ήταν κάτι το οποίο μάς άρεσε και το απολαύσαμε και θεωρήσαμε πως υπάρχει ακόμα κόσμος που δεν το έχει δει και ήθελε να το δει, πήραμε την απόφαση κάνουμε φέτος άλλον έναν κύκλο παραστάσεων.

Τι είναι αυτό που κυρίως βαραίνει σε σένα όταν καλείσαι να επιλέξεις το επόμενο επαγγελματικό σου βήμα;

Έχω την τύχη και τη δυνατότητα να επιλέγω τις δουλειές που κάνω και είμαι ευγνώμων γι΄ αυτό καθώς δεν είναι αυτονόητο για όλους. Έτσι λοιπόν κάθε δουλειά που κάνω σχετίζεται άμεσα με τη στιγμή στην οποία βρίσκομαι, με το τι έχω ανάγκη, με το τι επιθυμώ, ποιο κομμάτι μου θέλω να κοιτάξω λίγο παραπάνω. Οι επιλογές μου λοιπόν είναι άμεσα συνδεδεμένες με μια διαδρομή προς το μέσα μου, με τις εσωτερικές μου ανάγκες, με το να εκφράζω κάθε φορά αυτό που με συγκινεί. Και η περίπτωση των «Ορνίθων», η ανάγνωση που έγινε από τον σκηνοθέτη της παράστασης, τον Άρη Μπινιάρη, το να ξανακοιτάξει δηλαδή κανείς τη ζωή του, να ξαναπερπατήσει με άλλο βήμα, λίγο πιο ελαφριά, να ξαναβρεί την αναπνοή του, ότι κι αν σημαίνει αυτό, να πετάξει, μεταφορικά, αυτό σίγουρα με αφορά τη δεδομένη στιγμή.

Ποια είναι τα βασικά μηνύματα που περνάει ο Αριστοφάνης μέσα από αυτό το έργο και πόσο επίκαιρα είναι σήμερα;

Για μένα δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία για τι ακριβώς μιλάει ο Αριστοφάνης. Αυτά τα έργα, που έχουν παρουσιαστεί χιλιάδες φορές, υπήρχαν αιώνες πριν από εμάς και θα συνεχίσουν να υπάρχουν μετά από μάς, δεν χρειάζονται καθόλου την δική μας υποστήριξη, να βρούμε δηλαδή εμείς τι θέλει να πει ο ποιητής. Περισσότερο, πιστεύω, έχουν ανάγκη την δική μας ανάγνωση, τι συμπεράσματα βγάζουμε εμείς απ΄ αυτά. Η παράστασή μας λοιπόν δεν επικεντρώνεται στα γεγονότα που εξιστορεί το έργο αλλά στην μεταφορά, στην ουτοπία.

Στη σημερινή εποχή η μεταμόρφωση και η αποκατάσταση της ισορροπίας, προσωπικής, κοινωνικής, παγκόσμιας μοιάζει με ουτοπία. Αξίζει να κυνηγά κανείς την ουτοπία;

Πιστεύω ότι αν η σημερινή εποχή ήταν τόσο διαφορετική από εκείνη που γράφτηκε το συγκεκριμένο έργο, δεν θα καταλαβαίναμε γιατί μιλάει, δεν θα αναγνωρίζαμε καν τους εαυτούς μας μέσα σε αυτό. Αυτό κάτι σημαίνει, κυρίως για την ψευδαίσθησή μας ότι όλο αυτό που ζούμε σήμερα είναι πρωτοφανές και δεν έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν. Αυτό που ζούμε τώρα είναι, μάλλον, αυτό που ζούσαν χθες και προχθές και στα χρόνια του Αριστοφάνη. Αλλάζουν οι τρόποι, αλλάζουν τα αισθήματα, αλλάζει η σκηνογραφία, αλλά οι ανάγκες και οι ανησυχίες των ανθρώπων δεν αλλάζουν.

Η δική σου ουτοπία ποια είναι σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο;

Εγώ δεν είμαι πολύ μεγάλος φαν της αναζήτησης της ουτοπίας γιατί ήδη έχει κανείς μετακινήσει την επιθυμία του στη χώρα του φανταστικού και του απραγματοποίητου. Εμένα με ενδιαφέρει να φαντάζομαι και να επιθυμώ πράγματα που μπορούν να πραγματοποιηθούν γι΄ αυτό και δεν τα ονομάζω ουτοπικά. Γιατί αν τους έδινα αυτόν τον χαρακτηρισμό θα μαχόμουν για κάτι φανταστικό, κάτι που έχει ήδη δηλαδή από την εκκίνησή του ακυρωθεί.

Κι όταν κάποιοι προσπαθούν να βάλουν εμπόδια στις επιθυμίες και τα όνειρά σου, πώς αντιδράς;

Δεν έχω συναντήσει κανέναν άνθρωπο που να μού βάζει εμπόδια. Εμπόδια μού βάζει μόνο ο εαυτός μου. Κι εδώ είμαι για να τα αναγνωρίζω και να παλεύω για να τα προσπεράσω. Και κάπως έτσι, ίσως, γίνομαι λίγο καλύτερος.

Παρότι το όνομά σου έχει συνδεθεί με ιδιαίτερα ποιοτικές θεατρικές δουλειές είσαι από εκείνους που δουλεύουν και στην τηλεόραση, δεν την σνομπάρουν. Τι διαφορετικό προσφέρει η μικρή οθόνη σε έναν ηθοποιό;

Πράγματι η τηλεόραση μού αρέσει. Η υποκριτική στην κάμερα είναι μια διαδικασία τελείως διαφορετική απ΄ αυτή στο θέατρο. Επίσης, η τηλεόραση προσφέρει μια πολύ πιο μαζική επαφή με τον κόσμο άρα και πολύ μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα. Επιπλέον, οι τηλεοπτικοί ρόλοι είναι πολύ πιο κοντά στη ζωή μας, είναι σύγχρονοι καθημερινοί άνθρωποι, κάτι που με ενδιαφέρει πολύ. Και βεβαίως η τηλεόραση έχει πολύ υψηλότερες οικονομικές απολαβές, που προφανώς έχει και αυτό τη σημασία του.

Από την εμπειρία σου, τι επιλέγουν κυρίως να παρακολουθούν οι νέοι σήμερα; Για το αρχαίο δράμα, για παράδειγμα, δείχνουν ενδιαφέρον; Και κατά πόσο ένα γνωστό όνομα ηθοποιού μπορεί να λειτουργήσει ως κράχτης που θα φέρει το νεανικό κοινό σε είδη με τα οποία δεν είναι εξοικειωμένο;

Αυτό που μπορώ να πω με ασφάλεια είναι πως, μετά τον κορωνοϊό, ένα μεγάλο κομμάτι του νεανικού κοινού πηγαίνει στο θέατρο. Κοιτώντας πλέον κάτω, βλέπω πως το target group έχει πέσει ηλιακά σε σχέση με παλαιότερα. Από την άλλη, όσο δυνατό κι αν είναι το όνομα ενός πρωταγωνιστή κι όσο κι αν αυτό μπορεί εξ αρχής να φέρει κάποιους ανθρώπους στην αίθουσα, οι παραστάσεις διαγράφουν μια επιτυχημένη διαδρομή, συνήθως, επειδή, για κάποιο λόγο, κυκλοφορεί, πως είναι πολύ καλές και αρέσουν στο κόσμο. Απόδειξη γι΄ αυτό το γεγονός ότι παραστάσεις δίχως κανέναν γνωστό πρωταγωνιστή κάνουν sold out.

Κατά τη γνώμη σου, υπάρχουν όρια στη διασκευή ενός κλασικού ή αρχαίου έργου τα οποία ο σκηνοθέτης οφείλει να μην ξεπεράσει προκειμένου να μην προκαλέσει αντιδράσεις;

Κάθε προσπάθεια υπεράσπισης των κειμένων αυτών ως ιερών που δεν πρέπει να τα πειράζουμε και να τα διασκευάζουμε, με βρίσκει απολύτως αντίθετο. Όλο αυτό μού μοιάζει ως μια πολύ κοντόφθαλμη λογική που υποδεικνύει πως τα αυτά τα κείμενα χρειάζονται υπεράσπιση. Η αλήθεια είναι πως έχουν επιβιώσει αιώνες που σημαίνει πως είναι πολύ πιο δυνατά από μάς οπότε δεν έχουν ανάγκη την υπεράσπισή μας. Δεν κινδυνεύουν από μια διασκευή και επίσης δεν είναι ιερά. Ούτε τα αρχαία θέατρα είναι ιεροί χώροι, ιστορικοί χώροι είναι. Αντί λοιπόν να προσπαθούμε να προφυλάξουμε τα κείμενα από τις διασκευές, μπορούμε αντ΄ αυτού να αφιερώσουμε χρόνο στο να τα διαβάσουμε. Γιατί τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι που αντιδρούν με το επιχείρημα ότι θέλουν να υπερασπιστούν τα αρχαία έργα ούτε καν τα γνωρίζουν. Αν κάποιος θέλει να έχει σχέση με την Αρχαία Ελλάδα και να την υπερασπιστεί, ας διαβάσει και αρχαία ελληνικά στον ελεύθερο χρόνο του, από το πρωτότυπο και όχι από μετάφραση. Θεωρώ ότι τέτοιου είδους αντιδράσεις έχουν λάθος εκκινήσεις και πυροδοτούνται από μία μάλλον ημιμάθεια. Τα έργα αυτά κινδυνεύουν μόνο από το να γίνουν μουσειακά γιατί η τέχνη πεθαίνει μόνο όταν σταματήσει να μάς αφορά προσωπικά. Και κάτι σταματά να μάς αφορά προσωπικά όταν απλώς μετατραπεί σε ένα κειμήλιο, σε ένα μνημείο. Αν αυτά τα έργα τα μετατρέψουμε σε μνημεία και κειμήλια, τότε θα έχουμε αυτοκαταστραφεί. Ας τα αφήσουμε λοιπόν να είναι ζωντανοί οργανισμοί, να εμπνέουν τους ανθρώπους, σε προσωπικές αναγνώσεις, σε διασκευές, και να μην μάς δημιουργείται η ανάγκη να υπερασπιστούμε τα ιερά και όσιά μας. Εάν θέλουμε να μάς πουν την αλήθεια, ας μορφωθούμε λίγο παραπάνω, και τότε δεν θα νιώθουμε καμιά απειλή. Οι μορφωμένοι άνθρωποι δεν απειλούνται.

Σε μια εποχή, όπως η σημερινή, με τα τύμπανα του πολέμου να ηχούν γύρω μας πολύ δυνατά και βασικά ανθρώπινα δικαιώματα να βρίσκονται υπό απειλή, τι είναι αυτό που σε φοβίζει περισσότερο ως καλλιτέχνη, πολίτη και πατέρα;

Με φοβίζει η απώλεια ψυχραιμίας. Να χαθεί δηλαδή η ψυχραιμία των ανθρώπων και να αρχίσουν να φανατίζονται με διάφορες ιδέες προκειμένου να νιώθουν ότι είναι ασφαλείς. Κάτι άλλο που επίσης με φοβίζει είναι ο λαϊκισμός

Πρώτοι Σταθμοί Καλοκαιρινής Περιοδείας

Δευτέρα 30 Ιουνίου & Τρίτη 1 Ιουλίου | Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης Δημήτρης Κιντής

Τρίτη 8 Ιουλίου | Βεάκειο Θέατρο Πειραιά

Τετάρτη 9 & Πέμπτη 10 Ιουλίου | Θέατρο Βράχων Μελίνα Μερκούρη

Σάββατο 12 Ιουλίου | Υπαίθριο Θέατρο Δελφών "Φρύνιχος" – Δελφοί

Δευτέρα 14 & Τρίτη 15 Ιουλίου | Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου

Πέμπτη 17 Ιουλίου | Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού

Σάββατο 19 Ιουλίου | Θέατρο Αρχαίας Ήλιδας

Κυριακή 20 Ιουλίου | Νέο Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Καλαμάτας

Προπώληση Εισιτηρίων ΕΔΩ