Νίκος Φελέκης

Το όνομα του κόμματος ο Αλέξης Τσίπρας το ψάχνει ακόμη. Μπορεί να είναι από Πυξίδα μέχρι Προοδευτική Συμμαχία. Μπορεί να είναι μία ή δύο λέξεις ή και κάποιο αρκτικόλεξο, όπως ΜΠΡΟΣΤΑ, προκειμένου να περιγραφεί το Μέτωπο των Πατριωτών, στους οποίους το τελευταίο διάστημα συχνά αναφέρεται, των Ριζοσπαστών, για να φαίνεται και η συνέχεια του με την Αριστερά, των Οικολόγων, για να τονίζεται το ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, των Σοσιαλιστών, για να «ψαρεύει» και λίγο από το ΠΑΣΟΚ, και φυσικά για τον σκοπό που συγκροτεί αυτό το Μέτωπο, που δεν είναι άλλος από την Αλλαγή, η οποία αποτελεί αίτημα του συνόλου της προοδευτικής αντιπολίτευσης.

Δεν ξέρουμε πού θα καταλήξει, μπορεί να είναι και ένα απλό «Μαζί», ώστε οι οπαδοί του να φωνάζουν «Αλέξη, μαζί για την αλλαγή», ή να προτιμήσει το «Νέα Ελλάδα», για να θυμίζει και την πρωθυπουργία του αφού ήταν το ένα από τα τρία συνθήματα που αναγράφονταν πίσω από το βήμα της παρουσίασης, το 2016, της συνταγματικής αναθεώρησης. Τα άλλα δύο ήταν «Νέο Σύνταγμα» - «Νέα Μεταπολίτευση». Η ανεύρεση του ονόματος είναι πάντως υπόθεση του ιδίου και των συνεργατών του και δεν πρόκειται να ζητήσει από τους πολίτες να του προτείνουν, μέσω του Διαδικτύου, ονόματα, όπως έκανε με το Κίνημα Δημοκρατίας του ο Stefanos Κασσελάκης, τον οποίο, ειρήσθω εν παρόδω και σύμφωνα με συνομιλητές του, ο Αλέξης κυριολεκτικά απεχθάνεται και δηλώνει «mea culpa» για την εκλογή του ή μάλλον επειδή δεν παρενέβη νωρίτερα για να κλείσει η «ντροπιαστική», όπως αποκαλούν τη μετά τον Αλέξη ενιαύσια κασσελάκεια περίοδο του ΣΥΡΙΖΑ.

Αναρριχώμενο φυτό

Στο όνομα του κόμματος αργά ή γρήγορα θα καταλήξει. Αν έχει πάντως φαντασία και εννοεί το σύνθημα του Μάη του ’68 «η φαντασία στην εξουσία» και δεν το είπε απλώς για να εντυπωσιάσει τους φοιτητές της Σορβόνης, στους οποίους μίλησε προ δεκαημέρου, το έμβλημα του κόμματός του θα πρέπει να είναι ένα λουλούδι και συγκεκριμένα η αριστολοχία. Και για όσους δεν το γνωρίζουν, η αριστολοχία είναι φυλλοβόλο αναρριχώμενο φυτό με όμορφα, περίεργα λουλούδια. Το όνομά της προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «άριστος» και «λοχεία», επειδή στην αρχαιότητα πιστευόταν ότι διευκόλυνε τον τοκετό. Η ανθοφορία της γίνεται ανάμεσα στον Ιανουάριο και τον Ιούνιο και κυρίως την άνοιξη. Για να διευκολύνει τον επικονιασμό της από τα έντομα, χρησιμοποιεί στρατηγικές παραπλάνησης. Μεταξύ άλλων, χρησιμοποιεί μυρωδιές και χρώματα για να «διαφημίσει» τον εαυτό της. Συχνά το κόλπο πιάνει, επειδή τα έντομα δεν είναι πολύ ικανά να διακρίνουν το τέχνασμα.

Με βάση τις ανωτέρω ιδιότητες η αριστολοχία κουμπώνει όσο τίποτε άλλο στον Αλέξη και την τακτική του, ιδίως μετά την παραίτησή του από βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Βοηθάει στη γέννηση του κόμματος, προσδιορίζει τον χρόνο ίδρυσής του την άνοιξη, και η στρατηγική παραπλάνησης που χρησιμοποιεί για την ανθοφορία της παραπέμπει αφενός στο rebranding (αντί για μυρωδιές και χρώματα, έχουμε επιλεκτικές ομιλίες σε φημισμένα πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ και η Σορβόνη και επαφές με προσωπικότητες όπως ο Μπέρνι Σάντερς και ο Φρανσουά Ολάντ) και αφετέρου στην πολύμηνη «παγίδα» -με τη συνεχή και αυξανόμενη φιλολογία περί διαζυγίου του με την Κουμουνδούρου και ίδρυσης νέου κόμματος- που είχε στήσει σε ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά, ΠΑΣΟΚ και Πλεύση Ελευθερίας προκειμένου η επιστροφή του να έχει εκλογική ευδοκίμηση.

Το ενδιαφέρον είναι ο τρόπος που σκέφτεται να επανέλθει ο Αλέξης στην κεντρική σκακιέρα του κομματικού παιχνιδιού. Η μαοϊκή τακτική (από την περιφέρεια στο κέντρο) τελείωσε με τη Σορβόνη. Τα δύο προηγούμενα χρόνια ο πρώην πρωθυπουργός είχε επιλέξει τη διεθνή δραστηριότητα (Συμβούλιο της Ευρώπης, Χάρβαρντ, Σορβόνη, συναντήσεις με ξένους ηγέτες, συνεντεύξεις σε εφημερίδες, όπως οι γαλλικές «Liberation» και «Monde») και γενικές πολιτικές παρεμβάσεις μέσω εκδηλώσεων, π.χ. του Economist, ή επετειακών αφιερωμάτων εφημερίδων όπως η «Καθημερινή» και το «Βήμα». Απέφευγε να πάρει θέση στα προβλήματα που κυριαρχούσαν στην εγχώρια επικαιρότητα και μόνο όταν η αποχή του άρχισε να του δημιουργεί προβλήματα αναγκάστηκε να τοποθετηθεί για τα Τέμπη, τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τον Ρούτσι, τη Γάζα.

Θέματα αιχμής

Η περίοδος αυτή έληξε. Πλέον, θα τοποθετείται και στα θέματα αιχμής της επικαιρότητας. Μετά τον Μάο καταφεύγει στον Λένιν. «Από το κέντρο στην περιφέρεια» θα είναι εφεξής η τακτική του. Η αρχή έγινε με τη συνέντευξη στην «Εφημερίδα των Συντακτών» χθες, όπου επιτίθεται στην κυβέρνηση λέγοντας ότι «έχει οικοδομήσει ένα καθεστώς διαφθοράς, με έναν πρωθυπουργό που λειτουργεί ως ολιγάρχης».

Για το πολιτικό του στίγμα είπε «καμία συναλλαγή, κανένα παρασκήνιο, καμία προσπάθεια που αναπαράγει φθαρμένες πρακτικές». Η απόφασή του είναι να μπει «στην κολυμπήθρα της κοινωνίας» έχοντας «εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του λαού» και επειδή «με παλιό διαβατήριο κανένας δεν πρόκειται να περάσει στη νέα εποχή». Θα ακολουθήσουν κι άλλες. Και το 2025 θα κλείσει με την έκδοση του βιβλίου του. Προηγουμένως, θα έχει ανακοινώσει τα πρόσωπα, κυρίως επιστήμονες με τεχνοκρατικές δεξιότητες ή και πολιτική εμπειρία που θα στελεχώσουν το Ινστιτούτο του.

Κατά κάποιο τρόπο, θα είναι κάτι ανάλογο με το 30μελές think tank που είχε δημιουργήσει όταν ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Κάποια από εκείνα τα πρόσωπα θα υπάρχουν και στην καινούρια «δεξαμενή σκέψης» του Τσίπρα, της οποίας το κύριο μέλημα δεν θα είναι η οργανωτική προετοιμασία του νέου κόμματος, αλλά η εκπόνηση προγράμματος στα μεγάλα θέματα που απασχολούν την κοινωνία, ήγουν πολιτικές και προτεραιότητες για τη φορολογία, την κλιματική κρίση, τη στέγαση κ.ά.

Θέλει να δώσει την εντύπωση ότι αρχίζει από την αρχή. Και ούτε πρόκειται να ταυτιστεί με κανέναν από τους πολιτικούς που ακούγεται ότι θα είναι μαζί του στη νέα του πορεία. Μπορεί ορισμένους να τους συμπαθεί και να συνομιλεί μαζί τους, όμως μέχρι να καταλήξει στη μορφή που θα πάρει η επιστροφή του στην κομματική δράση, «θα είναι εντελώς μόνος του». Και, όπως συμπληρώνουν συνεργάτες του, «το εννοεί». «Θα περάσει χρόνος για να τον ξαναδείς με κομματικό επιτελείο», μας λένε συνομιλητές του Αλέξη. Και προσθέτουν: «Πέφτει στη θάλασσα και θα κολυμπήσει μέχρι να βρει τη στεριά που του αρέσει. Δεν πάει με κάποιο σκάφος, διάβαζε κόμμα, και όποιον βρίσκει θα τον παίρνει μαζί του». Η βούληση του Τσίπρα στην παρούσα φάση είναι «να συνομιλήσει με την κοινωνία» και όχι με τα κόμματα ή βουλευτές. Και μάλιστα αδιαμεσολάβητα, όπως έκανε με τους 15 Ελληνες φοιτητές της Σορβόνης. Ενδεχομένως, η επόμενη αδιαμεσολάβητη συζήτηση να είναι με αγρότες, σε κάποια επαρχιακή πόλη, που βρίσκονται σε αναταραχή.

Σίγουρα γυναίκες, νεολαία, αυτοδιοικητικοί, ελεύθεροι επαγγελματίες είναι στο ραντάρ του Τσίπρα για να κατανοήσει καλύτερα τις απαιτήσεις της κοινωνίας. Και φυσικά υπάρχουν οι ανά την επικράτεια επιλεκτικές παρουσιάσεις του βιβλίου του απ’ όπου ελπίζει «να αφουγκραστεί τη βούληση των πολιτών για τη Νέα Ελλάδα», που οραματίζεται. Από αυτές τις συναντήσεις θα «ψαρέψει» στελέχη για το υπό ίδρυση κόμμα του, όμως γνωρίζει ότι τα κόμματα είναι πολύ σοβαρή, επίμονη και επίπονη υπόθεση και δεν συγκροτούνται με παρουσιάσεις βιβλίων. Πάντως, συνομιλητές του πρώην πρωθυπουργού υποστηρίζουν πως ο Αλέξης στις επόμενες εκλογές θα είναι επικεφαλής κανονικού κόμματος -ή συνεργατικού σχήματος εφόσον υπάρξουν προοδευτικές συγκλίσεις- και όχι ψηφιακής πλατφόρμας ή «λίστας Τσίπρα».

Οι τελικές αποφάσεις

Ο Τσίπρας ακούει, λένε, τις εισηγήσεις που του γίνονται, όμως οι τελικές του αποφάσεις θα είναι σε άμεση συνάρτηση και με τα δεδομένα της εποχής που θα τις ανακοινώσει. Και επειδή μέχρι τότε μπορεί να έχουν υπάρξει εξελίξεις ένεκα νέων κυβερνητικών σκανδάλων ή εμφάνιση νέων κομμάτων ή ακόμη και διασπάσεων στα υφιστάμενα κόμματα της πληθυντικής Κεντροαριστεράς, είναι λογικό, λένε, «να μη βιαστεί ο Αλέξης γιατί μπορεί να αποδειχθεί ότι βάζει το κάρο μπροστά από το άλογο». Επιπροσθέτως, γνωρίζει ότι τη σήμερον ημέρα οι κοινωνικοί χώροι (Αυτοδιοίκηση, συνδικάτα, επιμελητήρια, επιστημονικοί σύλλογοι, πανεπιστήμια κ.ά.) δεν είναι πλέον φυτώρια παραγωγής πολιτικών στελεχών. Ούτε το 2025 είναι ίδιο με το 1974 ώστε να ευδοκιμήσει η αυτοργάνωση γύρω από μια διακήρυξη ενός αρχηγού.

Τότε υπήρχε έντονη πολιτικοποίηση, ενώ τώρα η πολιτική φαίνεται να είναι υπόθεση ολίγων και μάλιστα κομμάτων τα οποία έχουν προ πολλού πεθάνει αλλά παραμένουν ακόμη άταφα. Και φυσικά είναι εντελώς διαφορετική η μεγάλη εικόνα, με τις γεωπολιτικές ανατροπές που έχουν συντελεστεί και συνεχίζουν να συντελούνται, όπως εντελώς άλλη είναι και η μικρή εικόνα, καθώς στη χώρα ο λαϊκός παράγων έχει εξοβελιστεί από τις πολιτικές υποθέσεις και κυριαρχούν πλήρως οι ελίτ του χρήματος, ενώ τα μεγάλα επιχειρηματικά και μιντιακά συμφέροντα είναι αυτά που καθορίζουν τις εξελίξεις.

Τούτων δοθέντων, μάλλον ξενίζει η αναφορά του Τσίπρα «στη δύναμη του λαϊκού κινήματος που παλεύει συλλογικά για κοινωνική δικαιοσύνη» και η αποστροφή του στους «Μεσσίες». Η μέχρι τούδε συμπεριφορά του «απέπνεε», όπως λένε αντίπαλοί του, «μεσσιανισμό», ενώ «χρειάζεται», συμπληρώνουν ιδεολογικοπολιτικοί εχθροί του, «να διανύσει μεγάλη απόσταση για να συναντήσει ο Τσίπρας το λαϊκό κίνημα». Και επιπλέον μάλλον έχουν δίκιο όσοι από τους μέχρι πρότινος συντρόφους του υποστηρίζουν πως «ένα σύστημα εξουσίας, όπως είναι αυτό του Μητσοτάκη, δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις με πλατφόρμες και λίστες. Εκτός από τον αρχηγό χρειάζεσαι και ηγετική ομάδα, και πολιτικό σχέδιο, και εναλλακτικό κυβερνητικό αφήγημα, και οπωσδήποτε συμμαχίες». Σημειώνουμε ότι ειδικά για το τελευταίο, τις συμμαχίες, το εγχείρημα Τσίπρα θα αποτύχει, υποστηρίζουν έγκυροι αναλυτές, αν δεν καταφέρει να ξεπεράσει εκλογικά το ΠΑΣΟΚ και να ρίξει εκλογικά τη Ν.Δ. κάτω από το 25%.

Προσώρας, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται. Αντίθετα, το ΠΑΣΟΚ έχει βγει -και μάλλον δυσεξήγητα, με βιτριολικές δηλώσεις ακόμη και του αρχηγού του- απέναντι στον Τσίπρα φοβούμενο διαρροές ψηφοφόρων του. Το ίδιο και οι μισοί στη Νέα Αριστερά και αρκετοί στον ΣΥΡΙΖΑ, με πλέον επιθετικό τον Πολάκη, που ζητά να αποδοκιμαστεί έντονα ο «διασπαστής» Τσίπρας από την Πολιτική Γραμματεία.

Δεν ξέρω αν ο Τσίπρας είναι χαρούμενος που αναγκάζεται μετά από 15 χρόνια επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ και 35 χρόνια πολιτικής δράσης να φτιάξει δικό του κόμμα για να πρωταγωνιστήσει ξανά στο κυβερνητικό παιχνίδι, όμως θα ήταν δυστυχής, όπως λένε συνομιλητές του, εάν παρέμενε στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου, όπως και στα άλλα κόμματα που έχουν την ευθύνη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης, δεν εμφανίζονται διατεθειμένοι «να παραμερίσουν τις ιδιοτέλειές τους για να προκύψει η αλλαγή».

Εν αναμονή των γκάλοπ

Ενδεχομένως και να παραμείνει δυστυχής αν οι δημοσκόποι, στις επόμενες μετρήσεις τους, δεν δώσουν στο υπό ίδρυση κόμμα του καθαρά τη δεύτερη θέση και σε απόσταση αναπνοής από την προπορευόμενη Ν.Δ. Το εγχείρημά του άλλωστε από αυτό και μόνο θα κριθεί: Αν μπορεί να ξαναδώσει κυβερνητική προοπτική στον αντιδεξιό χώρο. Αν απλώς ανακατέψει την τράπουλα στην αντιπολίτευση και βρεθούν να διεκδικούν τη δεύτερη θέση στην περιοχή του 10% τρία ή και τέσσερα κόμματα -εξαρτάται αν στην πορεία προς τις κάλπες θα έχουμε και νέα κόμματα-, θα έχει κάνει μια τρύπα στο νερό.

Πάντως, αυτή τη φορά ο Αλέξης δεν θα έρθει... με φόρα, αλλά βήμα-βήμα. Οχι επειδή απέκτησε στρατηγική σκέψη, αλλά επειδή ως τακτικιστής, που παραμένει, ξέρει πως η επιστροφή του συναντά ακόμη μεγάλα και σοβαρά εμπόδια. Εξάλλου, ο Τσίπρας, όπως μας λέει άνθρωπος που τον γνωρίζει καλά, δεν είναι σκακιστής, είναι τζογαδόρος. Από τα πιόνια, τα άλογα, τους πύργους και τους αξιωματικούς, προτιμά τα ζάρια. Αν του καθίσουν εξάρες και όχι ντόρτια, έχει καλώς. Το αργότερο μέχρι την άνοιξη θα έχουμε μάθει τον συνδυασμό που έφεραν τα «κόκαλα» της παραίτησης του Αλέξη...