Γερμανία: Γιατί οι Πράσινοι παίρνουν κεφάλι

Σε εύφλεκτο υλικό που καίει με πρωτόγνωρη ταχύτητα τη δυναμική των παραδοσιακών κομμάτων στη Γερμανία εξελίσσεται η ενεργειακή κρίση, προτού ακόμη φτάσει στην αποκορύφωσή της και παρά τα γενναιόδωρα προγράμματα στήριξης, ύψους 30 δισ. ευρώ, τα οποία έχει εξαγγείλει η γερμανική κυβέρνηση. Καθώς τα γερμανικά νοικοκυριά ετοιμάζονται για έναν ψυχρό και ακριβό -για τις τσέπες τους- χειμώνα, οι Πράσινοι αφήνουν πίσω τους με διαφορά τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Σοσιαλδημοκράτες σε όλες τις τελευταίες μετρήσεις της γερμανικής κοινής γνώμης, με τα «πράσινα» στελέχη του κυβερνητικού συνασπισμού να φιγουράρουν ακλόνητα στις τρεις πρώτες θέσεις σε δημοτικότητα στη Γερμανία, βλέποντας τις κατά τόπους εκλογικές επιδόσεις τους να πολλαπλασιάζονται.

Παρά το γεγονός, λοιπόν, ότι η ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται αυτή την περίοδο επί ποδός πολέμου, αθροίζοντας «πολεμοφόδια» και πόρους, ώστε να περάσει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα τον ακήρυχτο ενεργειακό πόλεμο που ξεδιπλώνει εις βάρος της η Μόσχα, στερεύοντας μέρα με τη μέρα τα διαθέσιμα αποθέματα φυσικού αερίου, στις δημοσκοπήσεις του Αυγούστου δεν κυριαρχεί μόνο η αγωνία των Γερμανών πολιτών για το αύριο. Παρά την προσπάθεια του καγκελάριου Σολτς να εμπνεύσει εθνική αυτοπεποίθηση, τονώνοντας παράλληλα την κοινωνική αλληλεγγύη, η γερμανική κοινή γνώμη φαίνεται πως δίνει αφειδώς ψήφο εμπιστοσύνης στους Πράσινους, σπάζοντας κάθε εγχώριο πολιτικό ταμπού.

Το... απάγκιο των Γερμανών πολιτών στο εναλλακτικό κόμμα των Πρασίνων επισφράγισε η τελευταία δημοσκόπηση του ZDF, όπου η πλειοψηφία των ερωτηθέντων εμφανίζεται απογοητευμένη από τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων σε ποσοστό 52%, αναζητώντας τον «τρίτο δρόμο», δηλαδή τους Πράσινους. Οι τελευταίοι μοιράζονται την πρώτη θέση στην πρόθεση ψήφου με τους Χριστιανοδημοκράτες/Χριστιανοκοινωνιστές, με ποσοστό 26%, ακολουθούν οι Σοσιαλδημοκράτες με ποσοστό 19%, ενώ βουτιά προς τα πάνω επιχειρεί η Εναλλακτική για τη Γερμανία με 12%, με τους Φιλελεύθερους να συγκεντρώνουν μόλις 7% και την Αριστερά να μένει εκτός Βουλής με 4%. Η τάση γενικής ανακατάταξης, την οποία αποτυπώνει το γερμανικό πολιτικό βαρόμετρο, είναι ενδεικτική των υπόγειων διεργασιών που φαίνεται να λαμβάνουν χώρα εν μέσω Αυγούστου, ενισχύοντας περιφερειακές μέχρι πρότινος δυνάμεις του πολιτικού σκηνικού, καθώς οι συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία γίνονται ολοένα πιο αισθητές στην καθημερινότητα των Γερμανών πολιτών.

Ως μια εκδοχή της έντασης που υποβόσκει στο εσωτερικό της χώρας μεταφράστηκαν και τα επεισόδια στις αρχές του Αυγούστου στο Αμβούργο σε διαδήλωση για το κλίμα, προκαλώντας την παρέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων. Η «γρατσουνιά» του Αμβούργου στην εικόνα της κραταιάς Γερμανίας δεν είναι αμελητέα, καθώς το μεγαλύτερο λιμάνι του γερμανικού Βορρά εκτιμάται ότι θα πρωταγωνιστήσει το επόμενο διάστημα στη δημοτικότητα του Ολαφ Σολτς, καθώς «σκελετοί» από τη δημαρχιακή του θητεία το 2017 έρχονται με φόρα στην επιφάνεια, με αφορμή την υπόθεση «Cum-Ex». Παρότι η Γενική Εισαγγελία του Αμβούργου δεν έχει μέχρι στιγμής εντοπίσει οποιοδήποτε στοιχείο το οποίο να συνηγορεί υπέρ ενδεχόμενης βοήθειας από πλευράς του νυν καγκελάριου στη φοροδιαφυγή της Warburg Bank, οι επικριτές του παρατηρούν ότι εκείνος αδυνατεί να συμβαδίσει με το γεγονός ότι η «τρέχουσα γεωστρατηγική αναταραχή απαιτεί περισσότερη ευελιξία, στρατηγικό όραμα και τόλμη από την πιο ισχυρή χώρα της Ευρώπης», σύμφωνα με τον ιστότοπο Politico, αφήνοντας χώρο στον ενδοκυβερνητικό ανταγωνισμό.

Οι αποδοκιμασίες, άλλωστε, στο πρόσωπο του Σολτς κατά την τελευταία του συμμετοχή σε ανοιχτή, δημόσια συζήτηση στο Νοϊρουπίν του Βρανδεμβούργου, όπου οπαδοί της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία τον «υποδέχτηκαν» με συνθήματα, όπως «ψεύτης» και «προδότης», ακόμη και αν είναι εμφανώς υποκινούμενες, έρχονται να προστεθούν στην αδυναμία του να ανοίξει ηγετικό βηματισμό απέναντι στη σοβαρότερη και πολυεπίπεδη μεταπολεμικά κρίση για τη χώρα του. Στον αντίποδα, σοβαρές υποθήκες για το πολιτικό τους μέλλον εγγράφουν αυτήν την περίοδο οι τρεις Πράσινοι υπουργοί της κυβέρνησης Σολτς, με τα προγνωστικά να αναζητούν μεταξύ τους τον υποψήφιο αντικαταστάτη του Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου στις επόμενες εκλογές.

Ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ και η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ καταλαμβάνουν την πρώτη και τη δεύτερη θέση στις προτιμήσεις της γερμανικής κοινής γνώμης αντίστοιχα, ενώ ακολουθεί ο υπουργός Γεωργίας και Τροφίμων Τζεμ Εζντεμίρ, αφήνοντας μόλις στην τέταρτη θέση τον Σολτς. Εκτός από τα πρόσωπα, εντυπωσιακή είναι η μέχρι τώρα πορεία των Πράσινων και στις πολιτειακές εκλογές, καθώς τον τελευταίο μήνα συγκέντρωσαν ποσοστό 18,3% στο Σλέσβιχ-Χολστάιν (από 12,9% το 2017) και 18,2% στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία (από 6,4% το 2017), σε μια αμιγώς βιομηχανική δηλαδή περιοχή με παράδοση στον άνθρακα.

Το «πράσινο δίδυμο»

Με τον καγκελάριο να αδυνατεί να σκοράρει παρά τα κύματα μέτρων ανακούφισης που εξήγγειλε, ο Ρόμπερτ Χάμπεκ και η Αναλένα Μπέρμποκ αλλάζουν μεταξύ τους πάσες στο γήπεδο της γερμανικής πολιτικής σκηνής, παραμερίζοντας κατά κύριο λόγο τον μεταξύ τους ανταγωνισμό. Λειτουργώντας ως «πράσινο δίδυμο», κατά την Deutsche Welle, κατάφεραν να τριπλασιάσουν την εκλογική τους δύναμη το 2021, αλλά να ανοίξουν διάπλατα την πόρτα του κόμματός τους σε νέα ακροατήρια, αλλάζοντας εν κινήσει ατζέντα, αλλά και επικαιροποιώντας τις παραδοσιακές πολιτικές τους θέσεις με οδηγό τις πραγματικές ανάγκες του σήμερα, διακηρύσσοντας ότι «το μέλλον είναι τώρα».

Στην περίπτωση του αντικαγκελάριου Χάμπεκ, η απόλυτη πρωτιά στις δημοσκοπήσεις αντανακλά το κεφάλαιο προσωπικής εμπιστοσύνης που κατάφερε να συσσωρεύσει γύρω από το πρόσωπό του τους τελευταίους επτά μήνες ως ο κατεξοχήν αρμόδιος στο κυβερνητικό στρατόπεδο για τη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης. Λαμβάνοντας ατύπως τη σκυτάλη από τον Μάριο Ντράγκι και την κρίση του ευρωπαϊκού Νότου, ο Ρόμπερτ Χάμπεκ περιγράφεται ως ο «Mr Whatever it takes», δηλαδή το ίδιο αποφασισμένος με τον πρώην Ιταλό τραπεζίτη της ΕΚΤ να σώσει τη Γερμανία από την ενεργειακή παγίδα του Πούτιν.

Εμψυχώνοντας το γερμανικό ακροατήριο ο κ. Χάμπεκ δήλωσε: «Δεν πρέπει να μείνουμε παθητικοί ή να κοιτάμε απλώς αποσβολωμένοι αυτό που συμβαίνει». Ο ίδιος εναλλάσσει την «πολεμική» προετοιμασία του με ισχυρές δόσεις φιλοσοφίας και συναισθήματος, έχοντας κερδίσει τον μέσο Γερμανό πολίτη με το θεατράλε ύφος του. Καθηγητής Φιλοσοφίας και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, κατάφερε να απευθύνεται με επιτυχία στο γερμανικό θυμικό όλων των ηλικιών, σε σημείο που να αποκαλείται ευρέως ως «ο νέος Γιόσκα Φίσερ».

Στην εκτόξευση των μετοχών του στο γερμανικό πολιτικό χρηματιστήριο συνετέλεσε και το γεγονός ότι ο ίδιος διέθετε επαρκή κυβερνητική εμπειρία, τερματίζοντας τρίτος με τους Πράσινους στο τοπικό κοινοβούλιο του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν, όπου διετέλεσε αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Περιβάλλοντος. Παρότι η πολιτική φυσιογνωμία του περιγράφεται από αρκετούς αναλυτές ως καθηλωτική, με αποκορύφωμα την πολιτική μεταμόρφωση των Πρασίνων σε ένα πραγματιστικό πολιτικό κόμμα από το 2018, οπότε και ανέλαβε συμπρόεδρος μαζί με την Αναλένα Μπέρμποκ, η τεχνοκρατική εκδοχή των Πράσινων είχε ως αποτέλεσμα η σημερινή «σιδηρά Κυρία» της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής να αποτελέσει την υποψήφια καγκελάριο του κόμματος τον Απρίλιο του 2021.

Παραμένοντας η πιο θεσμική στο «πράσινο δίδυμο», η 42χρονη Μπέρμποκ διετέλεσε σε αρκετά νεαρή ηλικία μέλος της Bundestag, αλλά και σημαίνον κομματικό στέλεχος των Πράσινων. Απόφοιτος του London School of Economics, μοιράζεται από τον Ιανουάριο του 2018 τα ηνία του κόμματος με τον Χάμπεκ. Ωστόσο, η δεινότητά της στις διεθνείς σχέσεις σε συνδυασμό με τη νομοθετική της εμπειρία την ανέδειξαν σε υποψήφια καγκελάριο, κλονίζοντας προς στιγμήν το ατσάλινο μέχρι τότε δίπολο των Πρασίνων. Για τους εσωκομματικούς της αντιπάλους το ποσοστό 14,8% με το οποίο τερμάτισε την περσινή εκλογική κούρσα υπήρξε κατώτερο των αρχικών προσδοκιών. Η πρόσφατη ανάδειξή της στη δεύτερη θέση σε δημοτικότητα μεταξύ των Γερμανών πολιτικών αποδίδεται στην κατηγορηματική της στάση υπέρ της υπεράσπισης της κυριαρχίας της Ουκρανίας.

Επιμένοντας σε όλους τους τόνους ότι «η Ουκρανία πρέπει να κερδίσει τον πόλεμο», η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών ταυτίστηκε όσο κανένα άλλο κυβερνητικό στέλεχος στη χώρα της με τη «συνείδηση της Ευρώπης», αφήνοντας δεύτερο τον καγκελάριο Σολτς στη μάχη των εντυπώσεων. Η ίδια συμβόλισε, άλλωστε, την ολική και -πραγματιστική- στροφή του κόμματός της, καθώς τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της μαζικής αποστολής όπλων στο Κίεβο, αφήνοντας στη λήθη την ειρηνιστική παράδοση των Πράσινων.

Στο ίδιο μήκος κύματος, αποτελεί μία από τις πλέον ένθερμες υποστηρίκτριες της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και των ευρωατλαντικών σχέσεων οραματιζόμενη για τις ΗΠΑ και τη Γερμανία μια αμοιβαία «συνεργασία ηγεσίας», καταγγέλλοντας την ίδια ώρα συστηματικά για «σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» το Πεκίνο. Με την ίδια σαφήνεια, «κανένας ισχυρός γείτονας δεν επιτρέπεται να επιτίθεται σε αδύναμο» ανέφερε η Γερμανίδα ΥΠΕΞ στις αρχές του μήνα από την Νέα Υόρκη, μήνυμα το οποίο εστάλη αφενός στην Κίνα και αφετέρου στη γειτονική Τουρκία.

Το καλάθι του Εζντεμίρ

Από την οπτική της Μπέρμποκ για τον αναθεωρητισμό κάθε άλλο παρά απέχει και ο υπουργός Γεωργίας και Τροφίμων της Τζεμ Εζντεμίρ, αν και τουρκικής καταγωγής. Τρίτος σταθερά στις προτιμήσεις των Γερμανών πολιτών, έχει ασκήσει σφοδρή κριτική στην Ανγκελα Μέρκελ για τη συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας στο Προσφυγικό, υποστηρίζοντας πως «είναι επίσης λάθος της να καλοπιάνει τον Ερντογάν, διότι απλώς εξυπηρετεί βραχυπρόθεσμα συμφέροντα», ενώ εκτίμησε πρόσφατα -συμμετέχοντας στο Συνέδριο της Σύμης- πως «είμαστε αλληλέγγυοι με τη χώρα-εταίρο μας στην Ε.Ε., την Ελλάδα.

Παραβιάσεις των συνόρων, είτε στην Ουκρανία είτε στην Ελλάδα, δεν είναι ανεκτές». Στέλεχος των Πρασίνων αδιάλειπτα από το 1981 και βουλευτής στην ομοσπονδιακή Βουλή από το 1994, ο Εζντεμίρ ζητά «μόνιμες εγγυήσεις επισιτιστικής ασφάλειας» μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ την ίδια ώρα αποτιμά την πολιτική κληρονομιά της Μέρκελ στο ενεργειακό πεδίο ως «μια καταστροφική κατάσταση», σχολιάζοντας πως «ποτέ δεν θεωρούσα καλό να εισάγουμε το 60% των αναγκών μας σε φυσικό αέριο από έναν εγκληματία σαν τον Βλαντίμιρ Πούτιν».

Η αποκαθήλωση της ενεργειακής πολιτικής της πρώην καγκελάριου αποτελεί έναν από τους βασικούς πολιορκητικούς κριούς των Πράσινων στο γερμανικό εκλογικό σώμα, αφού εγκαλούν δημόσια τη Μέρκελ για έλλειψη διορατικότητας, αλλά και συλλήβδην το γερμανικό πολιτικό σύστημα για αδιαφορία και έλλειψη ευελιξίας απέναντι στα καθημερινά προβλήματα της πλειοψηφίας των Γερμανών πολιτών. «Αντιμετωπίζουν τα ζητήματα που καίγονται αυτή τη στιγμή κάτω από τη μύτη των ανθρώπων», σχολιάζει στην Deutsche Welle το Ινστιτούτο Insa αναφορικά με τη ρίζα της εκλογικής απογείωσης των Πρασίνων, οι οποίοι δίνουν ένα νέο παράδειγμα διακυβέρνησης, όπως αυτό των Γερμανών «λοχαγών» στην πρώτη γραμμή της μάχης.

Ανάμεσά τους, στις επάλξεις για τη διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας παραμένει και ο υπουργός Τροφίμων και Γεωργίας, ο οποίος έχει προειδοποιήσει από τα τέλη της περασμένης άνοιξης τους Γερμανούς καταναλωτές, ότι θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα σφοδρό, φθινοπωρινό κύμα αυξήσεων στις τιμές των τροφίμων λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους, αντιπροτείνοντας κατάργηση του ΦΠΑ σε όσπρια, φρούτα και λαχανικά, έχοντας έκτοτε πλασαριστεί τρίτος στο γερμανικό βάθρο της δημοτικότητας.