Η Άϊρις Άπφελ συμπλήρωσε 102 χρόνια ζωής: Η φάρμα, η επιτυχία και η αγαπημένη της συνήθεια

Η Αϊρις Άπφελ έχει μια μάλλον κακή -ή τουλάχιστον όχι ιδιαίτερα καλαίσθητη- συνήθεια. Σίγουρα παράταιρη για μια γυναίκα που εκπροσωπείται από ένα από τα μεγαλύτερα πρακτορεία μοντέλων στον κόσμο (βλ. IMG), ποζάρει για εξώφυλλα και editorials των πιο βαρύτιμων τίτλων περιοδικών, διαθέτει ποίμνιο 3 τριών εκατομμυρίων followers στα κοινωνικά δίκτυα και έχει αναδείξει τον εαυτό της σε brand name, στο οποίο μάλιστα προστρέχουν εταιρείες-κολοσσοί όπως η H&M προκειμένου να παραμένουν επίκαιρες (βλ. relevant).

Ποια είναι όμως τέλος πάντων αυτή η ανήκουστη συνήθειά της χωρίς την οποία δεν μπορεί να κάνει; Της αρέσει να μασάει τσίχλα. Ή μάλλον, της είναι απαραίτητο να μασάει τσίχλα, αφού αυτός, λέει, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να μην αποκοιμιέται όπου σταθεί κι όπου βρεθεί. Από την άλλη, κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλλει πως εκείνο που μοιάζει με ασυγχώρητο faux pas για μια επιδραστική του βεληνεκούς της Aπφελ είναι αναμενόμενο -και γλυκό- για μια γυναίκα που στις 29 του προηγούμενου μήνα συμπλήρωσε 102 χρόνια ζωής. Η παρουσία της επί Γης για 37.254 ημέρες ήταν μια επιτυχία αναπάντεχη ακόμα και για την εμβληματική πια Αμερικανίδα, η οποία δημοσίευσε επ’ ευκαιρία της επετείου στο Instagram και συνόδευσε τη γενέθλια φωτογραφία της με τη λεζάντα «Ποιος θα το πίστευε».



Η μακροβιότητα βέβαια δεν είναι ούτε το μόνο, ούτε το πιο ακραία αναπάντεχο πράγμα που έχει συμβεί στη ζωή της Aπφελ. Ακόμα πιο απίστευτο είναι το γεγονός ότι είδε τον εαυτό της να γίνεται έκθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και κατόπιν εξώφυλλο και έπειτα οικουμενική διασημότητα και τελικά ίνδαλμα όταν είχε ήδη στην πλάτη της 84 Αυγούστους και άφθονο χρόνο για σκότωμα, αφού είχε προ πολλού συμπληρώσει τα ένσημα για τη σύνταξη. Αλλά ποια συγκίνηση μπορείς να περιμένεις να βρεθεί στο κατώφλι της πόρτας σου όταν βρίσκεσαι πια στα βαθιά γεράματά σου - βέβαια στην περίπτωση της Απφελ αποδείχτηκε εκ των πραγμάτων πως στα 84 της διένυε ακόμα την πρώτη, άντε τη δεύτερη νιότη της. Τη σωτηρία της από την ανία και την πλήξη την οφείλει στον επιμελητή του περίφημου Costume Institute (βλ. Met Gala) του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Στις αρχές του 2005 ο Χάρολντ Κόντα αναμετριόταν με την απόγνωση. Η έκθεση που προετοίμαζε για το φθινόπωρο εκείνης της χρονιάς ακυρώθηκε και έπρεπε να βρει μια λύση ανάγκης. Θυμήθηκε την Αϊρις Απφελ, την υπέργηρη επιχειρηματία με το τολμηρό στυλ στην οποία υποκλίνονταν για δεκαετίες οι κοσμικοί κύκλοι της Νέας Υόρκης, αλλά αγνοούσαν όσοι βρίσκονταν εκτός της περιμέτρου τους. Δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου.



Ο Κόντα της τηλεφώνησε και της ζήτησε να ανοίξει την γκαρνταρόμπα της -γεμάτη από vintage κομμάτια και εντυπωσιακά κοσμήματα- στον κόσμο. Η Απφελ δέχτηκε, βάζοντας όμως μια προϋπόθεση στην εξίσωση, ότι η ίδια θα έκανε το styling των μοντέλων που θα δειγμάτιζαν τα ρούχα και τα αξεσουάρ της. Τελικά η έκθεση «Rara Avis: Selections from the Iris Barrel Apfel Collection» έγινε ανάρπαστη και η Απφελ η πρώτη μη σχεδιάστρια εν ζωή γυναίκα που πέρασε το κατώφλι του Μητροπολιτικού Μουσείου. H 13η του Σεπτέμβρη του 2005 σήμανε το ξεκίνημα ενός νέου κύκλου ζωής για τη συνταξιούχο Αμερικάνα, η οποία από το 2019 ανήκει στο ρόστερ του περιλάλητου πρακτορείου μοντέλων IMG, από το 2018 διαθέτει τη δική της κούκλα Barbie και ανήμερα των 102ων γενεθλίων της ανακοίνωσε τη συνεργασία της με το αυστραλιανό brand αξεσουάρ Erstwilder.

Οπως η ίδια λέει, δουλεύει πολύ, αφιερώνει τον εαυτό της σε καινούρια projects προκειμένου να μη σκέφτεται την αρρώστια και τον θάνατο, ο οποίος την έχει περιτριγυρίσει κάμποσες φορές. Το 2015 έχασε τον επί 67 χρόνια σύζυγό της Καρλ Απφελ ενώ την ίδια χρονιά, λίγες ημέρες πριν από την κυκλοφορία του αφιερωμένου στην ίδια ντοκιμαντέρ με τίτλο «Iris», έφυγε από τη ζωή ο σκηνοθέτης του Αλμπερτ Μέισλι. «Ο θάνατος με σοκάρει», λέει η Απφελ. Ισως για να τον ξορκίσει. Ή για να εξοικειώνεται με την ιδέα του.

Γεννημένη το 1921 στο Κουίνς της Νέας Υόρκης και μεγαλωμένη σε μια φάρμα -άλλες εποχές τότε- μαζί με τους γονείς και τους παππούδες της, η Απφελ, όπως η ίδια αφηγείται, δεν υπήρξε ποτέ επιτομή της καλλονής. Αντιθέτως, μέχρι τα 12 χρόνια της ήταν ένα παχύσαρκο παιδί που γνώριζε την απαξία για τον σωματότυπό του από την ίδια του τη μάνα, αλλά και από τις πωλήτριες των καταστημάτων τις οποίες εκείνη καλούσε να βρουν ρούχα που να χωράνε την κόρη της. Το γεγονός ότι δεν υπήρξε ποτέ αρχετυπικά ωραία ήταν εκείνο που την ώθησε να γίνει ξεχωριστή, να μη στριμώξει τον εαυτό της σε καλούπια, να καλλιεργήσει αυτό που σήμερα όλοι (ανα)γνωρίζουμε ως το sui generis στυλ της.

Την ουρανομήκη συλλογή από ρούχα, κοσμήματα και αξεσουάρ ξεκίνησε να τη δημιουργεί σε ηλικία 12 ετών. Κάθε Πέμπτη απόγευμα έφευγε από το σχολείο, έμπαινε στο μετρό και εξερευνούσε τις γειτονιές της Νέας Υόρκης. Περισσότερο απ’ όλες αγάπησε το Βίλατζ, απ’ όπου αγόρασε και την πρώτη της καρφίτσα προς κάτι λιγότερο από ένα δολάριο. Μέχρι να αποφοιτήσει από το Λύκειο γνώριζε απέξω κι ανακατωτά ακόμα και το τελευταίο μικρομάγαζο με vintage ρούχα και αντίκες. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και δούλεψε για ένα φεγγάρι ως συντάκτρια γυναικείου περιοδικού.



Ομως τον επαγγελματικό κολοφώνα της τον έζησε ως επιχειρηματίας. Μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της Καρλ Απφελ και μαζί δημιούργησαν την εταιρεία υφασμάτων Old World Weavers. Η εξειδίκευσή τους στην αναπαραγωγή παλαιών υφασμάτων και στον εντοπισμό σπάνιων αντικειμένων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης όπου ταξίδευαν σμίλεψε τη φήμη τους και τους έφερε χρήμα και περιώνυμους πελάτες.

Ανάμεσά τους ήταν και εννέα πρόεδροι των Ηνωμένων Πολιτειών -από τον Χάρι Τρούμαν μέχρι τον Μπιλ Κλίντον- αφού οι Απφελ χάρη στην τεχνογνωσία τους σύναψαν μια πολύχρονη συνεργασία με τον Λευκό Οίκο. Αγαπημένη πρώτη κυρία της Απφελ ήταν η Μπες Γουάλας, σύζυγος του Χάρι Τρούμαν, ενώ το αιωνόβιο style icon δεν έχει να θυμάται τα καλύτερα από την Τζάκι Κένεντι, η οποία προσπάθησε ανεπιτυχώς να αναθεωρήσει στυλιστικά τα ιερά και όσια του πρώτου σπιτιού των ΗΠΑ.



Το «Κατά λάθος icon», όπως είναι και ο τίτλος της αυτοβιογραφίας της που κυκλοφόρησε το 2018, είναι ένας ζωντανός τόμος Ιστορίας. Και μάλιστα με τη δυνατότητα να κάνει ανάγλυφες, σπαρταριστές, ενίοτε και με μια ιδέα ειρωνείας ή ακόμα και χολής αφηγήσεις. Εξι χρόνια μετά την έκθεση που τη σύστησε στην υφήλιο ανέλαβε θέση επισκέπτριας καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο του Οστιν χάρη στη βαθιά γνώση της στην υφαντουργία, εξακολουθεί να περιοδεύει ανά τον κόσμο, να δίνει το «παρών» στις μεγάλες λαοσυνάξεις της μόδας και βέβαια να φωτογραφίζεται - μια φωτογράφησή της με ένα φόρεμα Oscar de la Renta της κόστισε μια πτώση, δηλαδή μια επέμβαση στο ισχίο.

Οσο για τη μακροζωία της, δεν την αποδίδει σε κάποιο αυστηρό μοντέλο ζωής -υπήρξε άλλωστε φανατική καπνίστρια τεσσάρων πακέτων ημερησίως-, αλλά στο γεγονός ότι κρατά διαρκώς τον εαυτό της απασχολημένο και προσηλωμένο στο τώρα. Παινεύεται πως ακόμα ξέρει να ξετρυπώνει ευκαιρίες αγοράς ρούχων, κοσμημάτων και αξεσουάρ, λέει πως straight άνδρες της στέλνουν μηνύματα και αναρωτιούνται γιατί οι σύντροφοί τους δεν είναι τόσο εμφατικές εμφανισιακά όσο εκείνη και παρακινεί τους ανθρώπους να ντύνονται με φαντασία, χιούμορ και εκκεντρικότητα. Ναι, εννοείται ότι μπορεί κανείς να την ακούει με τις ώρες. Αρκεί βέβαια να έχει μαζί του αρκετές τσίχλες που θα την κρατούν σε εγρήγορση ◆



Getty Images/Ideal Image