Η ιστορική μουριά της Θεσσαλονίκης που μετρά 250 χρόνια - Από τον τενεκεδομαχαλά της Ξηροκρήνης στην αυλή των Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων

Μία μουριά στέκει αγέρωχη στο κέντρο της αυλής των Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων της Ξηροκρήνης και με το καταπράσινο φύλλωμά της «σκεπάζει» τις κουβέντες των μαθητών και των μαθητριών του 12ου Γυμνασίου και του 16ου Λυκείου Θεσσαλονίκης.

 Πρόκειται για ένα ιστορικό δέντρο που μετρά σίγουρα περισσότερα από 250 χρόνια ζωής - σύμφωνα με άλλους μπορεί να αγγίζει τα 300 - και έχει «δει» και «ακούσει» πολλά στο πέρασμα των αιώνων.

Παρόλο που άλλαξαν πολλά στα δύο σχολεία στο πλαίσιο των εργασιών ανακαίνισης που έγιναν από το Ίδρυμα Ωνάση, ζητήθηκε από τον εργολάβο να μην πειραχτεί καθόλου το δέντρο, που καταγράφεται ως η πιο παλιά μουριά του δήμου Θεσσαλονίκης. 

Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου το γνωρίζουν και φρόντισαν να μεταφέρουν στους μαθητές εικόνες από το ρίζωμα έως το μεγάλωμα.

Γνωριμία με τη νέα γενιά

Την ιδέα να βάλει τα παιδιά στο «παιχνίδι» γνωριμίας με τον τόπο τους είχε ο φιλόλογος, ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και μελετητής της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, Σάκης Σερέφας, ο οποίος ζήτησε από τους μαθητές του να ανακαλύψουν κρυμμένα μυστικά του δέντρου μέσα από συνεντεύξεις με μεγαλύτερους σε ηλικία κατοίκους της Ξηροκρήνης.

«Στο Γυμνάσιο της Ξηροκρήνης εργαζόμουν ως φιλόλογος, όταν έπεσε το μάτι μου στο δέντρο, και κατάλαβα ότι έχει ιστορία πίσω του», δήλωσε στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Σερέφας. «Θεωρώ σημαντικό ένα παιδί να γνωρίζει στοιχειώδη πράγματα για τη γειτονιά του».

Με αφορμή το δέντρο, οι μαθητές έκαναν εργασίες, πήραν συνεντεύξεις από γνωστούς τους για το πώς ήταν παλιά η γειτονιά τους και στο τέλος πραγματοποιήσαμε σχετική εκδήλωση», πρόσθεσε ο φιλόλογος.

Γυρνώντας πίσω το ρολόι του χρόνου, η συγκεκριμένη μουριά κάνει την πρώτη εμφάνισή της σε φωτογραφίες, σε γειτονιά τσιγγάνων, στον Τσεγκενέ Μαχαλά της Ξηροκρήνης, στις αρχές του 20ου αιώνα. Δίπλα στα τσαντίρια με χωματόδρομους, σ' έναν χερσότοπο όπου δεν φυτρώνουν ούτε ραδίκια, μικρά παιδιά τρέχουν τριγύρω της.

Εκεί βίωσε τη μεγάλη φωτιά της Θεσσαλονίκης, τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών, τη γερμανική Κατοχή και τη βίαιη μεταφορά των χιλιάδων Εβραίων της πόλης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. 

Με την κατασκευή των σχολείων η μουριά «εγκλωβίστηκε» στην αυλή, αγκαλιάστηκε από μαθητές και εκπαιδευτικούς και σήμερα βρίσκεται στη «καρδιά» των Ωνάσειων.

Ο δήμος Θεσσαλονίκης, με πρωτοβουλία του αντιδημάρχου Περιβάλλοντος, Αστικού Πρασίνου και Αστικής Πανίδας, Βασίλη Διαμαντάκη, έστειλε συνεργείο στο σχολείο, για να εκτιμήσει την ακριβή ηλικία της μουριάς.

Με ένα τρυπάνι, που λειτουργεί σαν άλλος «καρδιογράφος», διαπέρασε τον κορμό, μετρώντας τα εξάμηνα ζωής και με μακροσκοπική εκτίμηση διαπιστώθηκε πως το δέντρο είναι από τα ιστορικότερα της πόλης.

Η περίμετρός του φτάνει τα 1,7 μέτρα, ενώ ο κορμός στην πορεία των χρόνων «έσκισε» και έγινε διχάλα. «Είναι αιωνόβιο δέντρο συνυφασμένο με την ιστορία της Ξηροκρήνης από τότε που ήταν αγροτική έκταση και όχι αστικός ιστός. Το παρακολουθούμε και το καταγράφουμε ως Μνημείο της Φύσης», συμπληρώνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Διαμαντάκης.

«Το δέντρο είδε…»

Η συγκεκριμένη ιστορική μουριά αποτελεί ένα κεφάλαιο του βιβλίου που έχει ολοκληρώσει ο κ. Σερέφας και θα εκδοθεί σύντομα με τίτλο «Το δέντρο είδε…». Στο βιβλίο θα αναφέρονται οι ιστορίες της Θεσσαλονίκης μέσα από 41 αιωνόβια δέντρα της.

«Περνώντας μπροστά από ένα δέντρο, ελάχιστοι σκέφτονται πως έχει υπάρξει μάρτυρας πολλών γεγονότων αλλά και καταστάσεων, πριν από εμάς και μετά από εμάς», συμπληρώνει.

«Μια μουριά μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 400 χρόνια ζωής, όταν καλοζεί. Και πώς να μην καλοζεί πλάι σε εφήβους; Ενέργεια βυζαίνει», αναφέρει, μεταξύ άλλων, στο βιβλίο που θα εκδοθεί ο κ. Σερέφας.