
Η Ελλάδα του Κωνσταντίνου Σημίτη
Ελάχιστοι πολιτικοί στην Ελλάδα έχουν φύγει από τη ζωή με το έργο τους να αναγνωρίζεται όχι μόνο από τους φίλους, αλλά και από τους σοβαρούς αντιπάλους τους
Αποτελεί κατά τούτο η εκδημία του Κώστα Σημίτη μία σπάνια και λαμπρή εξαίρεση του κανόνα. Οπως και ο ίδιος ο Σημίτης αποτέλεσε μία σπάνια και λαμπρή εξαίρεση του κανόνα των Ελλήνων πολιτικών. Διότι, αντίθετα με τους περισσότερους των προκατόχων ή των διαδόχων του στην εξουσία, ο Σημίτης, ως πρωθυπουργός και αρχηγός κόμματος, υπήρξε συγκροτημένος, αποτελεσματικός, αξιοπρεπής, λιτός και μετρημένος σε λόγους και πράξεις.
Διαδέχθηκε ως πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον πατέρα του μεταπολιτευτικού λαϊκισμού. Βρέθηκε στη θέση αυτή σε μία πολύ δύσκολη εποχή. Την εποχή της έξαρσης του αγριότερου και χυδαιότερου λαϊκισμού, του Αυριανισμού, που είχε διαβρώσει και ένα μεγάλο κομμάτι του στελεχειακού δυναμικού και των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Μέσα στις εξαιρετικά αντίξοες αυτές συνθήκες, η προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά του Σημίτη επανέφεραν στο ΠΑΣΟΚ τη χαμένη πολιτική αξιοπρέπεια και μαζί το καθοριστικό μέγεθος των μεσαίων αστικών στρωμάτων, που είχαν στραφεί στη Νέα Δημοκρατία. Ετσι κέρδισε ο Σημίτης τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 1996 και του 2000. Μόνο εύκολη όμως δεν ήταν αυτή η πορεία. Διότι αμέσως μόλις ανέλαβε βρέθηκε αντιμέτωπος με τις χρόνιες παθογένειες του πολιτικού συστήματος, της οικονομίας και της κοινωνικής οργάνωσης.
Ιμια
Βρέθηκε αντιμέτωπος με τον δεξιό και αριστερό συγκρουσιακό εθνικολαϊκισμό, που πάντα κατοικοεδρεύει, σε μικρότερες ή μεγαλύτερες δόσεις, μέσα στη λεγόμενη Λαϊκή Δεξιά, το λεγόμενο «πατριωτικό» ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και τον ευρύτερο ακροδεξιό και ακροαριστερό αντισυστημικό χώρο. Βρέθηκε αντιμέτωπος με τον δημαγωγικό εθνικολαϊκισμό, που επέλεγε έναν καταστροφικό για την Ελλάδα πόλεμο με την Τουρκία στην υπόθεση των Ιμίων, που απέρριπτε το σχέδιο Ανάν και κάθε προηγούμενη ή επόμενη προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού.
Βρέθηκε αντιμέτωπος στην υπόθεση των ταυτοτήτων με τον ακραίο θρησκευτικό σκοταδισμό και τον ακραίο ανορθολογισμό που ξεχύθηκε στους δρόμους στις «λαοσυνάξεις», με αρχηγό τον τότε Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Κίνημα και ακατανόητη εκστρατεία, που όμως πανηγυρικά υποστήριξε και ενυπογράφως υιοθέτησε, ως μη όφειλε, ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κώστας Καραμανλής.
Βρέθηκε αντιμέτωπος με τον αντιδυτικισμό και τον αντιευρωπαϊσμό της Ακροδεξιάς, της Ακροαριστεράς, αλλά και του πρώιμου «πατριωτικού» ΠΑΣΟΚ της εποχής «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», αντιμέτωπος με τους οπαδούς των θεωριών του «ανάδελφου έθνους», με αυτούς που πίστευαν και πιστεύουν ότι υπάρχει μία διαρκής συνωμοσία της Δύσης εναντίον της Ελλάδας, με αυτούς που θεωρούν ότι η Ρωσία μπορεί και πρέπει να είναι ο φυσικός μας σύμμαχος, με αυτούς που αποδέχονται ακόμη και την ισλαμική τρομοκρατία. Βρέθηκε αντιμέτωπος με τις διασκορπισμένες σε όλα τα κόμματα εστίες της συντήρησης, της καθυστέρησης, του αντιεκσυγχρονισμού, της διατήρησης των πάσης φύσεωw κεκτημένων, του πελατειασμού, των κρατικοδίαιτων συντεχνιών, του συνδικαλισμού τύπου ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ - Φωτόπουλου, των αρνητών κάθε αλλαγής, του κρατισμού, των αρνούμενων ή αδυνατούντων να παρακολουθήσουν την εξέλιξη.
Αυτές όλες τις ετερόκλητες αλλά συμπαγείς ομάδες του αναχρονισμού και του ανορθολογισμού βρήκε απέναντί του ο Κώστας Σημίτης όχι μόνο μέσα στα κόμματα της δεξιάς και αριστερής αντιπολίτευσης, αλλά και μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Είναι αυτές που δυναμικά απέτρεψαν την ασφαλιστική μεταρρύθμιση Γιαννίτση. Αλλά είναι και αυτές που ηττήθηκαν κατά κράτος από τον Σημίτη στη μάχη για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Είναι αυτές που αντιστάθηκαν με όλα τα μέσα στη δημοσιονομική εξυγίανση και ανασυγκρότηση της εποχής Σημίτη, η οποία ανέτρεψε πρόσωπα και καταστάσεις σε κεντρικά δεδομένα της οικονομίας αλλά και του «βαθέος» ΠΑΣΟΚ. Και αυτές στις περισσότερες περιπτώσεις επίσης ηττήθηκαν.
Οταν γράφτηκε ο επίλογος της οκταετίας του, το 2004, ο Σημίτης είχε αλλάξει την Ελλάδα που είχε παραλάβει. Είχε αφήσει ως παρακαταθήκη, μεταξύ πολλών άλλων, την ένταξη στην ΟΝΕ, την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την επιστροφή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό σύστημα ως αξιόπιστου και σοβαρού εταίρου, τα μεγάλα έργα που άλλαξαν το πρόσωπο της χώρας, το αεροδρόμιο «Ελευθ. Βενιζέλος», την Αττική οδό, το μετρό, τη γέφυρα Ρίου - Αντίρριου, την Εγνατία οδό, το τραμ, τα νέα νοσοκομεία.
Οι διάδοχοί του κατασπατάλησαν το πολιτικό και οικονομικό κεφάλαιο της περιόδου 1996-2004, οδηγώντας τη χώρα με ταχείς ρυθμούς στη χρεοκοπία, στην ανυποληψία, στον διεθνή έλεγχο και μία εφιαλτική οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση. Είναι οι ίδιοι που εξακολουθούν να του επιτίθενται, ακόμη και τώρα, μετά τον θάνατό του.
Ισως διότι αγαπούν να μισούν αυτό που δεν είναι οι ίδιοι. Ο Σημίτης στα χρόνια της δικτατορίας έβαζε βόμβες και διέφευγε στο εξωτερικό με πλαστό διαβατήριο. Ο Σημίτης στα χρόνια του ΠΑΣΟΚ ήξερε να παραιτείται όταν διαφωνούσε, μία φορά από το κορυφαίο κομματικό όργανο και δύο φορές από κεντρικά υπουργεία. Ο Σημίτης, στα χρόνια που ήταν πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, υπήρξε εργατικός, συστηματικός, αποτελεσματικός, επίμονος, ρεαλιστής, έθετε στόχους και, όσο ήταν εκ των πραγμάτων δυνατό, τους υλοποίησε. Ο Σημίτης, αντίθετα με τους δεξιούς και αριστερούς αντιπάλους του, ήξερε να προγραμματίζει, να ιεραρχεί τις προτεραιότητες και τις ανάγκες, να διαβάζει σωστά τις εκάστοτε συνθήκες της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας πραγματικότητας και αναλόγως να πράττει.
Αλλά και πέραν αυτών, αποτέλεσε υπόδειγμα πέρα από την πολιτική και στην ιδιωτική του ζωή. Η σύζυγός του Δάφνη Σημίτη είχε δημόσια παρουσία μόνο όπου αυτό επιβαλλόταν από το πρωτόκολλο, οι δύο κόρες του ουδέποτε εμφανίστηκαν στο προσκήνιο, οι προσωπικοί φίλοι και οι συγγενείς του ποτέ δεν αναμείχθηκαν σε κρατικές υποθέσεις και ουδείς διανοήθηκε να αμφισβητήσει την προσωπική του εντιμότητα και ακεραιότητα. Οι στενοί φίλοι και τακτικοί συνομιλητές του Σημίτη ήταν κυρίως αριστεροί διανοούμενοι, όπως αριστερός διανοούμενος ήταν και ο ίδιος. Ανθρωποι με τους οποίους μπορούσε να μοιραστεί το προσωπικό και πολιτικό του ήθος. Τους συναντούσες στο Μέγαρο Μουσικής, στο Ηρώδειο, σε κινηματογραφικές και θεατρικές αίθουσες. Αλλά ποτέ στα μπουζούκια.
Επιστροφή στην κανονικότητα
Ο Σημίτης, πέρα από πολιτική, δίδαξε σεμνότητα, ήθος, ευγένεια, ορθολογισμό και μετριοπάθεια. Ο ίδιος δεν μεταλλάχτηκε ποτέ, δεν κολάκεψε τα πλήθη, δεν δίστασε να πάει κόντρα στο ρεύμα όπου και όσο γινόταν και δεν φοβήθηκε τις συγκρούσεις εκεί που έπρεπε και μπορούσε να γίνουν. Αντίπαλοί του τον είπαν «λογιστή». Στην πραγματικότητα ήταν εξαρχής, από την πρώτη του νεότητα ήδη προδικτατορικά από την εποχή του Ομίλου Παπαναστασίου, οραματιστής. Γι’ αυτό και όταν ήρθε η ώρα να αποσυρθεί παρέδωσε στους διαδόχους του την καλύτερη Ελλάδα. Την Ελλάδα του εξευρωπαϊσμού και του εκσυγχρονισμού. Την καλύτερη Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, που εκείνοι ανέμελα έριξαν κατόπιν στα βράχια. Ωστόσο, χάρη στο έργο του Σημίτη, χάρη στην ΟΝΕ και το ευρώ, χάρη στην ευρωπαϊκή στήριξη που και αυτός είχε συμβάλει στην οικοδόμησή της, η Ελλάδα σταδιακά επανέρχεται στην κανονικότητα.
Αλήθεια, πόσοι διαχρονικά από το πολιτικό προσωπικό αυτής της χώρας έχουν να επιδείξουν ανάλογο έργο; Σίγουρα όχι αυτοί που δεν μπήκαν καν στον κόπο να παραστούν στην κηδεία του, όπως επί παραδείγματι δύο πρώην πρωθυπουργοί, ο Κώστας Καραμανλής και ο Αντώνης Σαμαράς, και ο αεικίνητος πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.
Διαδέχθηκε ως πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον πατέρα του μεταπολιτευτικού λαϊκισμού. Βρέθηκε στη θέση αυτή σε μία πολύ δύσκολη εποχή. Την εποχή της έξαρσης του αγριότερου και χυδαιότερου λαϊκισμού, του Αυριανισμού, που είχε διαβρώσει και ένα μεγάλο κομμάτι του στελεχειακού δυναμικού και των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Μέσα στις εξαιρετικά αντίξοες αυτές συνθήκες, η προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά του Σημίτη επανέφεραν στο ΠΑΣΟΚ τη χαμένη πολιτική αξιοπρέπεια και μαζί το καθοριστικό μέγεθος των μεσαίων αστικών στρωμάτων, που είχαν στραφεί στη Νέα Δημοκρατία. Ετσι κέρδισε ο Σημίτης τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 1996 και του 2000. Μόνο εύκολη όμως δεν ήταν αυτή η πορεία. Διότι αμέσως μόλις ανέλαβε βρέθηκε αντιμέτωπος με τις χρόνιες παθογένειες του πολιτικού συστήματος, της οικονομίας και της κοινωνικής οργάνωσης.
Ιμια
Βρέθηκε αντιμέτωπος με τον δεξιό και αριστερό συγκρουσιακό εθνικολαϊκισμό, που πάντα κατοικοεδρεύει, σε μικρότερες ή μεγαλύτερες δόσεις, μέσα στη λεγόμενη Λαϊκή Δεξιά, το λεγόμενο «πατριωτικό» ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και τον ευρύτερο ακροδεξιό και ακροαριστερό αντισυστημικό χώρο. Βρέθηκε αντιμέτωπος με τον δημαγωγικό εθνικολαϊκισμό, που επέλεγε έναν καταστροφικό για την Ελλάδα πόλεμο με την Τουρκία στην υπόθεση των Ιμίων, που απέρριπτε το σχέδιο Ανάν και κάθε προηγούμενη ή επόμενη προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού.
Βρέθηκε αντιμέτωπος στην υπόθεση των ταυτοτήτων με τον ακραίο θρησκευτικό σκοταδισμό και τον ακραίο ανορθολογισμό που ξεχύθηκε στους δρόμους στις «λαοσυνάξεις», με αρχηγό τον τότε Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Κίνημα και ακατανόητη εκστρατεία, που όμως πανηγυρικά υποστήριξε και ενυπογράφως υιοθέτησε, ως μη όφειλε, ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κώστας Καραμανλής.
Βρέθηκε αντιμέτωπος με τον αντιδυτικισμό και τον αντιευρωπαϊσμό της Ακροδεξιάς, της Ακροαριστεράς, αλλά και του πρώιμου «πατριωτικού» ΠΑΣΟΚ της εποχής «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», αντιμέτωπος με τους οπαδούς των θεωριών του «ανάδελφου έθνους», με αυτούς που πίστευαν και πιστεύουν ότι υπάρχει μία διαρκής συνωμοσία της Δύσης εναντίον της Ελλάδας, με αυτούς που θεωρούν ότι η Ρωσία μπορεί και πρέπει να είναι ο φυσικός μας σύμμαχος, με αυτούς που αποδέχονται ακόμη και την ισλαμική τρομοκρατία. Βρέθηκε αντιμέτωπος με τις διασκορπισμένες σε όλα τα κόμματα εστίες της συντήρησης, της καθυστέρησης, του αντιεκσυγχρονισμού, της διατήρησης των πάσης φύσεωw κεκτημένων, του πελατειασμού, των κρατικοδίαιτων συντεχνιών, του συνδικαλισμού τύπου ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ - Φωτόπουλου, των αρνητών κάθε αλλαγής, του κρατισμού, των αρνούμενων ή αδυνατούντων να παρακολουθήσουν την εξέλιξη.
Αυτές όλες τις ετερόκλητες αλλά συμπαγείς ομάδες του αναχρονισμού και του ανορθολογισμού βρήκε απέναντί του ο Κώστας Σημίτης όχι μόνο μέσα στα κόμματα της δεξιάς και αριστερής αντιπολίτευσης, αλλά και μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Είναι αυτές που δυναμικά απέτρεψαν την ασφαλιστική μεταρρύθμιση Γιαννίτση. Αλλά είναι και αυτές που ηττήθηκαν κατά κράτος από τον Σημίτη στη μάχη για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Είναι αυτές που αντιστάθηκαν με όλα τα μέσα στη δημοσιονομική εξυγίανση και ανασυγκρότηση της εποχής Σημίτη, η οποία ανέτρεψε πρόσωπα και καταστάσεις σε κεντρικά δεδομένα της οικονομίας αλλά και του «βαθέος» ΠΑΣΟΚ. Και αυτές στις περισσότερες περιπτώσεις επίσης ηττήθηκαν.
Οταν γράφτηκε ο επίλογος της οκταετίας του, το 2004, ο Σημίτης είχε αλλάξει την Ελλάδα που είχε παραλάβει. Είχε αφήσει ως παρακαταθήκη, μεταξύ πολλών άλλων, την ένταξη στην ΟΝΕ, την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την επιστροφή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό σύστημα ως αξιόπιστου και σοβαρού εταίρου, τα μεγάλα έργα που άλλαξαν το πρόσωπο της χώρας, το αεροδρόμιο «Ελευθ. Βενιζέλος», την Αττική οδό, το μετρό, τη γέφυρα Ρίου - Αντίρριου, την Εγνατία οδό, το τραμ, τα νέα νοσοκομεία.
Οι διάδοχοί του κατασπατάλησαν το πολιτικό και οικονομικό κεφάλαιο της περιόδου 1996-2004, οδηγώντας τη χώρα με ταχείς ρυθμούς στη χρεοκοπία, στην ανυποληψία, στον διεθνή έλεγχο και μία εφιαλτική οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση. Είναι οι ίδιοι που εξακολουθούν να του επιτίθενται, ακόμη και τώρα, μετά τον θάνατό του.
Ισως διότι αγαπούν να μισούν αυτό που δεν είναι οι ίδιοι. Ο Σημίτης στα χρόνια της δικτατορίας έβαζε βόμβες και διέφευγε στο εξωτερικό με πλαστό διαβατήριο. Ο Σημίτης στα χρόνια του ΠΑΣΟΚ ήξερε να παραιτείται όταν διαφωνούσε, μία φορά από το κορυφαίο κομματικό όργανο και δύο φορές από κεντρικά υπουργεία. Ο Σημίτης, στα χρόνια που ήταν πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, υπήρξε εργατικός, συστηματικός, αποτελεσματικός, επίμονος, ρεαλιστής, έθετε στόχους και, όσο ήταν εκ των πραγμάτων δυνατό, τους υλοποίησε. Ο Σημίτης, αντίθετα με τους δεξιούς και αριστερούς αντιπάλους του, ήξερε να προγραμματίζει, να ιεραρχεί τις προτεραιότητες και τις ανάγκες, να διαβάζει σωστά τις εκάστοτε συνθήκες της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας πραγματικότητας και αναλόγως να πράττει.
Αλλά και πέραν αυτών, αποτέλεσε υπόδειγμα πέρα από την πολιτική και στην ιδιωτική του ζωή. Η σύζυγός του Δάφνη Σημίτη είχε δημόσια παρουσία μόνο όπου αυτό επιβαλλόταν από το πρωτόκολλο, οι δύο κόρες του ουδέποτε εμφανίστηκαν στο προσκήνιο, οι προσωπικοί φίλοι και οι συγγενείς του ποτέ δεν αναμείχθηκαν σε κρατικές υποθέσεις και ουδείς διανοήθηκε να αμφισβητήσει την προσωπική του εντιμότητα και ακεραιότητα. Οι στενοί φίλοι και τακτικοί συνομιλητές του Σημίτη ήταν κυρίως αριστεροί διανοούμενοι, όπως αριστερός διανοούμενος ήταν και ο ίδιος. Ανθρωποι με τους οποίους μπορούσε να μοιραστεί το προσωπικό και πολιτικό του ήθος. Τους συναντούσες στο Μέγαρο Μουσικής, στο Ηρώδειο, σε κινηματογραφικές και θεατρικές αίθουσες. Αλλά ποτέ στα μπουζούκια.
Επιστροφή στην κανονικότητα
Ο Σημίτης, πέρα από πολιτική, δίδαξε σεμνότητα, ήθος, ευγένεια, ορθολογισμό και μετριοπάθεια. Ο ίδιος δεν μεταλλάχτηκε ποτέ, δεν κολάκεψε τα πλήθη, δεν δίστασε να πάει κόντρα στο ρεύμα όπου και όσο γινόταν και δεν φοβήθηκε τις συγκρούσεις εκεί που έπρεπε και μπορούσε να γίνουν. Αντίπαλοί του τον είπαν «λογιστή». Στην πραγματικότητα ήταν εξαρχής, από την πρώτη του νεότητα ήδη προδικτατορικά από την εποχή του Ομίλου Παπαναστασίου, οραματιστής. Γι’ αυτό και όταν ήρθε η ώρα να αποσυρθεί παρέδωσε στους διαδόχους του την καλύτερη Ελλάδα. Την Ελλάδα του εξευρωπαϊσμού και του εκσυγχρονισμού. Την καλύτερη Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, που εκείνοι ανέμελα έριξαν κατόπιν στα βράχια. Ωστόσο, χάρη στο έργο του Σημίτη, χάρη στην ΟΝΕ και το ευρώ, χάρη στην ευρωπαϊκή στήριξη που και αυτός είχε συμβάλει στην οικοδόμησή της, η Ελλάδα σταδιακά επανέρχεται στην κανονικότητα.
Αλήθεια, πόσοι διαχρονικά από το πολιτικό προσωπικό αυτής της χώρας έχουν να επιδείξουν ανάλογο έργο; Σίγουρα όχι αυτοί που δεν μπήκαν καν στον κόπο να παραστούν στην κηδεία του, όπως επί παραδείγματι δύο πρώην πρωθυπουργοί, ο Κώστας Καραμανλής και ο Αντώνης Σαμαράς, και ο αεικίνητος πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Ειδήσεις
Δημοφιλή
Σχολιασμένα