Ο Ερντογάν καρατομεί τον Νταβούτογλου - Πώς οι αδελφικοί φίλοι έγιναν θανάσιμοι εχθροί

Με συνοπτικές διαδικασίες «τρώει» τον πρώην πρωθυπουργό Αχμετ Νταβούτογλου ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η εκτελεστική επιτροπή του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) αποφάσισε χθες ομόφωνα να παραπέμψει τον Νταβούτογλου σε πειθαρχικό κομματικό όργανο με την εισήγηση να διαγραφεί. Η απόφαση ελήφθη κατά την πεντάωρη συνεδρίαση της εκτελεστικής επιτροπής του AKP, που συνεδρίασε υπό την προεδρία του Ερντογάν, σύμφωνα με τη φιλοκυβερνητική εφημερίδα Hürriyet.

Όλα αυτά συνδέονται με την μετωπική επίθεση που εξαπέλυσε πρόσφατα ο πρώην πρωθυπουργος. Κατηγόρησε το AKP ότι αποκλίνει από τους στόχους του και επέκρινε τον Ερντογάν για την απαίτησή του να επαναληφθούν οι δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, όπου ηττήθηκε με οριακή διαφορά τον Μάρτιο από την αντιπολίτευση. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι απέδωσε τις βομβιστικές επιθέσεις στο τουρκικό έδαφος με αρκετούς νεκρούς το 2015 σε ενορχηστρωμένη επιχείρηση μελών του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ με στόχο την ανατροπή των αποτελεσμάτων των εκλογών, τις οποίες είχε χάσει ο κ. Ερντογάν, και την προκήρυξη νέων εκλογών υπό το κλίμα της γενικευμένης ανασφάλειας.

Ηχηρες καταγγελίες Νταβούτογλου: Ο Eρντογάν πίσω απο βόμβες και τρομοκρατία

«Ο αδελφικός φίλος ενδέχεται να μετατραπεί σε θανάσιμο εχθρό». Ετσι λέει το λαϊκό γνωμικό, το οποίο φαίνεται να επιβεβαιώνεται στην περίπτωση του Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος αρνείται να ακολουθήσει στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας πρώην συνεργάτες του Ταγίπ Ερντογάν, τους οποίους εκείνος εξόρισε στο πολιτικό περιθώριο. Αντιθέτως, σηματοδοτεί την πολιτική του επάνοδο κατά τρόπο που δυναμιτίζει το πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας: εμπλέκει τον Τούρκο πρόεδρο στις αιματηρές βομβιστικές επιθέσεις που σημειώθηκαν στην Αγκυρα το 2015!

Τότε, στις εκλογές του Ιουνίου 2015, είχε συμβεί το αναπάντεχο: το κόμμα του Ερντογάν είχε χάσει την πλειοψηφία. Το εκλογικό αποτέλεσμα είχε αιφνιδιάσει τον Τούρκο πρόεδρο. Αντί να προχωρήσει σε σχηματισμό κυβέρνησης, είχε επιλέξει ένα πολιτικό παιχνίδι καθυστερήσεων που διήρκεσε μήνες. Ο Νταβούτογλου είχε αναλάβει να φέρει εις πέρας τις διαπραγματεύσεις με άλλα κόμματα, αλλά συμφωνία δεν επήλθε. Οι σχετικές πολιτικές διαβουλεύσεις είχαν θεωρηθεί προσχηματικές.

Την ίδια περίοδο, το κουρδικό ζήτημα όδευε προς πολιτική λύση. Οι άτυπες σχετικές διαπραγματεύσεις πήγαιναν καλά, αλλά μετά τις εκλογές διακόπηκαν βιαίως με πρωτοβουλία του Ερντογάν. Η πραγματική αιτία ήταν ότι οι Κούρδοι δεν είχαν ψηφίσει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), όπως ήλπιζε ο Τούρκος πρόεδρος, με αποτέλεσμα αυτό να χάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Τότε η χώρα άρχισε να πλήττεται από βομβιστικές επιθέσεις σε δεκάδες πόλεις. Η πιο αιματηρή ήταν αυτή που σημειώθηκε έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Αγκυρας, μόλις τρεις εβδομάδες προτού πραγματοποιηθούν επαναληπτικές εκλογές, τον Νοέμβριο του 2015. Εκεί είχαν συγκεντρωθεί πολλές χιλιάδες πολίτες για να πραγματοποιήσουν πορεία υπέρ της ειρήνης. Κάλεσμα για τη συγκέντρωση είχαν απευθύνει πολλά συνδικάτα και πολιτικά κόμματα της Αριστεράς, καθώς και το κουρδικό κόμμα, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP). Σύμφωνα με το πόρισμα των Αρχών, την επίθεση, κατά την οποία σκοτώθηκαν 103 άμαχοι και τραυματίστηκαν πάνω από 400, πραγματοποιήσαν δύο βομβιστές-καμικάζι.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου απέδωσε για πρώτη φορά ανοιχτά τις βομβιστικές επιθέσεις του 2015 σε ενορχηστρωμένη επιχείρηση παρακρατικών του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, προφανώς κατόπιν εντολής του Ερντογάν. Στόχος εκείνης της αιματηρής προβοκάτσιας, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ήταν η ανατροπή του δυσμενούς για το κυβερνών κόμμα πολιτικού κλίματος

Προβοκάτσια

Ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας, ο οποίος και απομακρύνθηκε από το αξίωμά του λίγο αργότερα, με δηλώσεις του αυτές τις ημέρες απέδωσε για πρώτη φορά ανοιχτά τις βομβιστικές επιθέσεις του 2015 σε ενορχηστρωμένη επιχείρηση παρακρατικών του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, προφανώς κατόπιν εντολής του Ερντογάν. Στόχος της αιματηρής εκείνης προβοκάτσιας, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ήταν η ανατροπή του δυσμενούς για το κυβερνών κόμμα πολιτικού κλίματος.

Ετσι και έγινε. Σε ατμόσφαιρα γενικευμένης ανασφάλειας, η ζυγαριά έγειρε ξανά υπέρ του Ερντογάν. «Εάν διερευνηθούν οι υποθέσεις που σχετίζονται με την τρομοκρατία, πολλοί άνθρωποι δεν θα μπορούν να πάνε να αντιμετωπίσουν το κοινό... Ξέρεις γιατί; Οταν η τουρκική ιστορία γραφτεί στο μέλλον, η περίοδος μεταξύ 7 Ιουνίου και 1 Νοεμβρίου θα είναι μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές», δήλωσε ο Νταβούτογλου σε συνέδριο στην επαρχία Σαγγάριου, εμπλέκοντας, μάλιστα και τον αρχηγό των «Γκρίζων Λύκων» Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Την επίμαχη εκείνη περίοδο, πολλοί διανοούμενοι και αντίπαλοι του Ερντογάν είχαν αφήσει υπονοούμενα για τον χρόνο και τη σκοπιμότητα του κύκλου βίας που είχε τότε ανοίξει, με σκοπό την πρόκληση φόβου στους ψηφοφόρους. Οπως και να έχει, στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2015 ο Ταγίπ Ερντογάν πήρε και πάλι την πλειοψηφία, με έναν από τους πιο γνωστούς σκιτσογράφους της χώρας να δηλώνει καυστικά: «Οταν χάνει αυτό το κόμμα συμβαίνουν δυσάρεστα, οπότε ας το αφήσουμε να ασκεί εξουσία»!

Οταν ο Νταβούτογλου αποχώρησε ή εκδιώχθηκε από το πλευρό του Τούρκου προέδρου, δεσμεύτηκε δημόσια ότι «δεν θα βγει από το στόμα μου ούτε μία αρνητική λέξη για τον πρόεδρό μας». Μετά τη ρήξη τους που προκάλεσε τριγμούς στο εσωτερικό και ανησυχία για τις επιπτώσεις που αυτή θα επέφερε στον διεθνή προσανατολισμό της Τουρκίας, ο πρώην πρωθυπουργός είχε τηρήσει ευλαβικά την υπόσχεσή του, μεταξύ άλλων και συμμετέχοντας ως κουμπάρος στον γάμο της μικρότερης κόρης του Ερντογάν.

Στεκόταν εκεί, χαμογελώντας στωικά και ποζάροντας στον φωτογραφικό φακό, δίπλα σε άλλους υπουργούς και ηγέτες άλλων χωρών, όπως ο Αλβανός Εντι Ράμα. Παρατηρώντας τον κανείς να απολαμβάνει το γλέντι που ακολούθησε, δεν θα μπορούσε να υποθέσει ότι μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα είχε συντελεστεί ένα σφοδρό πολιτικό διαζύγιο μεταξύ του πολιτικού αρχηγού και του ανθρώπου που όλοι αναγνώριζαν ως αρχιτέκτονα της τουρκικής εθνικής στρατηγικής.

Ο Νταβούτογλου, όπως άλλωστε όλοι οι ευφυείς άνθρωποι, μετέτρεψε τα μειονεκτήματά του σε πλεονεκτήματα. Ακόμα και ο πιο φιλικός προς αυτόν παρατηρητής θα παραδεχόταν ότι το παρουσιαστικό του πρώην πρωθυπουργού απέχει παρασάγγας από το να χαρακτηριστεί εντυπωσιακό. Μικροκαμωμένος, προσιτός, χαμογελάει διαρκώς με έναν τρόπο που φωτίζει ολόκληρο το πρόσωπο και τα μάτια του. Ακόμα και σε στιγμές τεράστιας έντασης, σύγκρουσης και σκληρής διαπραγμάτευσης, ο «χότζα» (δάσκαλος), όπως τον αποκαλούν φίλοι και συνεργάτες, δεν εγκαταλείπει το μειλίχιο, συμπαθητικό και διόλου απειλητικό προσωπείο.

Πίσω από αυτό, όμως, δεν βρίσκεται πλέον ο αλλοτινός στενός συνεργάτης του Ερντογάν και για μια περίοδο ο θεσμικά δεύτερος στην ιεραρχία της Τουρκίας. Εξάλλου, ο Νταβούτογλου ποτέ δεν ήταν ετερόφωτος. Μπορεί για ένα διάστημα να ήταν εκλεκτός του Ερντογάν, αλλά ήταν και τότε αυτόφωτος. Ηταν σύμβουλος του Φετουλάχ Γκιουλέν όταν ακόμα ο ιμάμης συνοδοιπορούσε με τον Ερντογάν και, σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν αντίθετος στον πόλεμο που κήρυξε ο Τούρκος πρόεδρος στον άλλοτε πνευματικό μέντορά του.

Στρατηγικό βάθος

Κατά γενική ομολογία, έχει σφραγίσει καθοριστικά την τουρκική εξωτερική πολιτική. Το βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος» είναι ένα είδος μανιφέστου για τη νεοοθωμανική διπλωματία. Είχε αποφασιστική επιρροή προτού αναλάβει υπουργός Εξωτερικών και στη συνέχεια πρωθυπουργός και αναγνωριζόταν ως ο οραματιστής της νεοοθωμανικής Τουρκίας. Το σημείο-τομή στη σχέση του με τον Ερντογάν είναι η απομάκρυνση του τελευταίου από τη Δύση.

Για τον Νταβούτογλου η Τουρκία έπρεπε να αναπτύξει δεσμούς και να χρησιμοποιήσει ως γεωπολιτικό έρεισμα τις μουσουλμανικές κοινότητες στον μετα-οθωμανικό χώρο, αλλά χωρίς να χαλαρώσει την πρόσδεσή της στη Δύση. Ο ίδιος πιστεύει πως η αντίθεση που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια μεταξύ Δύσης και Τουρκίας είναι ό,τι πιο επικίνδυνο. Και αυτός είναι ίσως ο κύριος λόγος που στρέφεται πλέον ανοιχτά εναντίον του Ερντογάν, θεωρώντας ότι κοιτάζοντας το προσωπικό συμφέρον του βλάπτει τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας.

Λάτρης των βιβλίων, ο Νταβούτογλου ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα, παρά την επιμονή του πατέρα του να ασχοληθεί με τα οικονομικά και τις επιχειρήσεις. Το 1980 γνωρίστηκε με τον Αμπντουλάχ Γκιουλ (πρώην πρωθυπουργό, υπουργό Εξωτερικών και πρόεδρο της Τουρκίας), όταν ένα άρθρο του προκάλεσε το ενδιαφέρον του τελευταίου. Εκτοτε η σχέση τους έγινε στενή και ο ακαδημαϊκός Νταβούτογλου ανέλαβε τον ρόλο του άτυπου συμβούλου του πολιτικού Γκιουλ.

Δεσμοί με τη Δύση

Την ίδια περίοδο γνωρίζει και τον Ερντογάν, πριν ακόμα εκείνος εκλεγεί δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Η πορεία του έκτοτε έχει καταγραφεί λεπτομερώς: όταν ο Γκιουλ ανέλαβε πρωθυπουργός το 2002 έγινε και επίσημος σύμβουλός του. Πήρε τον τίτλο του πρεσβευτή. Ως υπουργός Εξωτερικών ήταν ο άνθρωπος που ανέλαβε ρόλο στις διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. για το Κυπριακό, τον πόλεμο στο Ιράκ, το Συριακό, το Παλαιστινιακό και τις σχέσεις με το Ισραήλ.

Ο στόχος του ήταν ξεκάθαρος: να μετατραπεί η Τουρκία σε ηγέτιδα χώρα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά, όπως προαναφέραμε, χωρίς να διαρρήξει τους δεσμούς της με τη Δύση. Οπως άλλωστε είχε δηλώσει χαρακτηριστικά, «ή θα γράψουμε ιστορία ή θα μας συντρίψει η ιστορία». Εκείνοι που έχουν αναλύσει το θεωρητικό του έργο διακρίνουν έναν στρατηγιστή ταγμένο στην ενδυνάμωση της χώρας του.

Οι τελευταίες κινήσεις του επιβεβαιώνουν ότι ετοιμάζει προσεκτικά τη μετωπική σύγκρουση με τον αλλοτινό του συνεργάτη και αρχηγό, με τον σημερινό κυρίαρχο στην τουρκική πολιτική σκηνή, ο οποίος εδώ και αρκετά χρόνια θέτει τη δική του σφραγίδα στη σύγχρονη τουρκική ιστορία. Καταδικάζοντας τη συμμαχία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) με τους «Γκρίζους Λύκους» του Μπαχτσελί, ο Νταβούτογλου έχει ήδη δημοσιεύσει το νέο πολιτικό μανιφέστο του. Υιοθετεί, μάλιστα, για τον εαυτό του τον ρόλο του «τελευταίου δημοκρατικά εκλεγμένου πρωθυπουργού της Τουρκίας».

Ανακοίνωσε, άλλωστε, ότι έχουν ξεκινήσει οι προετοιμασίες για τη δημιουργία ενός νέου κεντρώου πολιτικού κόμματος. Ολα δείχνουν ότι θα συμπορευτεί με τον πρώην υπουργό Αλί Μπαμπατζάν, ο οποίος έχει ιδρύσει κόμμα με τις ευλογίες του Γκιουλ. Ο Νταβούτογλου είναι εκείνος που όχι μόνο προετοιμάζει το πολιτικό μανιφέστο και το ιδεολογικό πλαίσιό του, αλλά και έχει αναλάβει να προσελκύσει δυσαρεστημένα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος.