Το μεγάλο παζάρι για την Ουκρανία: Τα μυστικά που συνδέουν Τραμπ και Πούτιν - Οι αναλυτές αναρωτιούνται τι τους ενώνει και μιλούν για «τοξική» σχέση

Αν στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου στοιχημάτιζε κανείς ότι οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας, των δύο πλανητικών ηγεμόνων κατά τον Τζον Μερσχάιμερ, θα αντάλλασσαν σε παγκόσμια θέα θερμές χειραψίες και φιλοφρονήσεις, αλλά και θα μοιράζονταν την ίδια αντίληψη για τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη, θα έχανε κατά κράτος. Η «παράξενη σχέση», ωστόσο, που διέπει τον «πλανητάρχη» και τον σημερινό «τσάρο» έχει ανατρέψει παγιωμένες αντιλήψεις, αλλά και σταθερές στο διεθνές σύστημα, προβληματίζοντας σχεδόν 20 χρόνια τον διεθνή Τύπο και τους αναλυτές αναφορικά με τη «συγκολλητική ουσία» μεταξύ τους.

Στην έβδομη, αλλά όχι τελευταία, συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Ανκορατζ της Αλάσκας, τα ερωτηματικά για το κορυφαίο «ντουέτο» της διεθνούς πολιτικής αυξήθηκαν, αντί να μειωθούν, αν και δεν έχουν λείψει διακυμάνσεις, εντάσεις και εκφράσεις θαυμασμού μεταξύ των δύο ηγετών, παραπέμποντας σε σελίδες ρομάντζου παρά πολιτικού θρίλερ.

Αν και στην ατμόσφαιρα υφέρπει εδώ και πολλά χρόνια μια «κρυφή γοητεία» από πλευράς του 47ου Προέδρου των ΗΠΑ για τον Πούτιν, αυτή ερμηνεύεται κυρίως από το γεγονός ότι η ιδιοσυγκρασία του Τραμπ έλκεται από ηγετικές προσωπικότητες αυταρχικού προφίλ και με αναθεωρητικές βλέψεις - κυρίως λόγω του μεγαλείου που επιθυμούν να εκπέμπουν. Δεν είναι, άλλωστε, μυστικό ότι ο σημερινός ένοικος του Λευκού Οίκου θεωρεί τον εαυτό του έναν από τους καλύτερους διαπραγματευτές στον κόσμο, φτάνοντας στο σημείο να διατυπώσει τη θέση ότι θα σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε 24 ώρες από τη στιγμή της έναρξης της δεύτερης θητείας του.

Ουτοπία

Κάτι που έμεινε βέβαια μόνο στη θεωρία, αφού η εντύπωση που φαίνεται να διατηρούσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ ως προς τον βαθμό συνεννόησής του με τον Πούτιν αποδείχθηκε μάλλον ουτοπική. Η καλή τους χημεία υπήρξε για αρκετούς αναλυτές ο λόγος της αυξημένης αισιοδοξίας του «πλανητάρχη» απέναντι στο Ουκρανικό, εντύπωση που κατέρρευσε από τους πρώτους μήνες του 2025, παρά το παρελθόν των μεταξύ τους συνεννοήσεων.

Οκτώ μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του από τον Τραμπ, για μερίδα του ρωσικού Τύπου «μια μετωπική σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη», σχολιάζοντας ότι «η ατμομηχανή του Τραμπ και η ατμομηχανή του Πούτιν τρέχουν η μία προς την άλλη» χωρίς προοπτική αμφότερων υποχωρήσεων. Ιδίως, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος άσκησε άμεση και έμμεση πίεση στον Πούτιν μέσα από ασφυκτικές προθεσμίες, τελεσίγραφα, αλλά και απειλές για νέες κυρώσεις, προκειμένου να φτάσει τελικά στο έβδομο τετ α τετ του με τον πρόεδρο της Ρωσίας.

Αν, όμως, η διάθεση πίεσης της Μόσχας από τον Λευκό Οίκο είναι πραγματική και ουσιαστική είναι ένα ερώτημα που προκύπτει από το παρελθόν της σχέσης Τραμπ - Πούτιν, όταν «τις πρώτες εβδομάδες της δεύτερης προεδρίας Τραμπ, η Μόσχα και η Ουάσινγκτον φαίνονταν σε καλό δρόμο για την επανεκκίνηση των διμερών τους σχέσεων», σύμφωνα με το BBC, ξορκίζοντας κάθε «υπόνοια μετωπικής σύγκρουσης». Συνθήκη που φάνταζε κανονική για τους διεθνείς παρατηρητές λόγω της μεταξύ τους επικοινωνίας, όχι όμως και το γεγονός ότι οι ΗΠΑ τάχθηκαν για πρώτη φορά ανοιχτά στο πλευρό της Ρωσίας στον ΟΗΕ τον περασμένο Φεβρουάριο, αποφεύγοντας να καταδικάσουν την «επιθετικότητα» της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Την ίδια περίοδο, ο Ντόναλντ Τραμπ ασκούσε έντονη πίεση στο Κίεβο να καθίσει στο τραπέζι των συνομιλιών, ενώ στη Μόσχα κατέφθανε σχεδόν σε μηνιαία βάση ο ειδικός απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, κουβαλώντας στις αποσκευές του τις ρωσικές αιτιάσεις για την επόμενη μέρα της Ουκρανίας, αλλά και ένα πορτρέτο του Τραμπ για να κρεμάσει στον Λευκό Οίκο. Η αντιφατική πολιτική του «πλανητάρχη» απέναντι στον Ρώσο πρόεδρο άρχισε να εκδηλώνεται στις αρχές του καλοκαιριού, αφού έμοιαζε απογοητευμένος από τη χρονοτριβή ως προς την εξεύρεση λύσης για την Ουκρανία.

Γνωρίζοντας ότι ο Πούτιν είναι «πολύ σκληρός», όπως ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχτηκε στη Σύνοδο της Αλάσκας, η τακτική του κατενάτσιο που υιοθέτησε ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου στερούσε μήνα με τον μήνα μια μεγάλη επιτυχία από τον ένοικο του Λευκού Οίκου, ο οποίος δεν δίστασε να τηλεφωνήσει στον Νορβηγό... υπουργό ρωτώντας τον για τα βραβεία... Νόμπελ.

Ακόμη, όμως, και η έκβαση της Συνόδου της Αλάσκας, η οποία άφησε μάλλον αμήχανο και χωρίς καμία θετική εξέλιξη τον Τραμπ, γειώνοντας τις προσδοκίες που ο ίδιος είχε δημιουργήσει στην παγκόσμια κοινή γνώμη έστω για μερική κατάπαυση του πυρός, αποτελεί μία ακόμη εκδοχή της «παράδοξης» σχέσης του με τον «τσάρο» της Μόσχας, η οποία έρχεται από πολύ μακριά.

Τοξική σχέση

Ακόμη και αν ο Πούτιν επανέλαβε από το Ανκορατζ τις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις για το έδαφος, την ουδετερότητα της Ουκρανίας και το μελλοντικό μέγεθος του στρατού της, μοιάζοντας ανυποχώρητος από τις επιδιώξεις του, ήδη από τον Φεβρουάριο του 2022. Για τη «Le Monde», η σχέση Τραμπ - Πούτιν είναι «μια τοξική και αδιαφανής σχέση» που κρατά σχεδόν 20 χρόνια, επισημαίνοντας με νόημα για τον Αμερικανό πρόεδρο ότι «η αυτοκρατορία του στον τομέα των ακινήτων έχει επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό ιδιωτικό κεφάλαιο».

Εξάλλου, τον περασμένο Φεβρουάριο, η αποστροφή του Τραμπ, ότι «ο Πούτιν πέρασε πολλά μαζί μου», γύρισε το ρολόι πολλά χρόνια πίσω και σίγουρα στην περίπτωση των προεδρικών εκλογών του 2016. Πάντως, για τον γαλλικό Τύπο, η σχέση Τραμπ - Πούτιν παραμένει «μακροχρόνια και απόμακρη», αλλά και «αδιαφανής», με δεδομένο ότι κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια πόσες φορές έχουν συνομιλήσει συνολικά στο τηλέφωνο και με τι περιεχόμενο.

Για την εσωτερική πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, η σχέση Πούτιν - Τραμπ παραμένει «περίπλοκη», αλλά και δηλωτική του θαυμασμού που ο «πλανητάρχης» νιώθει για τον ισχυρό άνδρα του Κρεμλίνου. Ηταν, άλλωστε, 2007 όταν ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε «μεγάλος θαυμαστής» του Πούτιν, όταν εκείνος αναδείχθηκε ως ο «Ανδρας της Χρονιάς» από το περιοδικό «Time». Η πρώτη απόπειρα, μάλιστα, να εντείνει την σχέση του με το Κρεμλίνο σημειώνεται το 2013, όταν ο Τραμπ συμμετείχε στη διοργάνωση του διαγωνισμού «Μις Υφήλιος» στη Μόσχα, αν και ο Πούτιν δεν παρέστη.

Προεδρική υποψηφιότητα

Τρία χρόνια αργότερα, ο Τραμπ μπήκε στην κούρσα των προεδρικών εκλογών των ΗΠΑ, θεωρώντας πως θα τα πήγαινε πολύ καλά με τον Πούτιν. Την ίδια περίοδο ανταλλάσσει δημόσια κομπλιμέντα με τον Ρώσο πρόεδρο, μέχρι που η ανθυποψήφιά του Χίλαρι Κλίντον είπε στο debate των προεδρικών εκλογών ότι ο Τραμπ είναι «μαριονέτα της Ρωσίας». Ο Τραμπ αντέδρασε, αλλά κέρδισε τις εκλογές, με τη σχέση του με τον Πούτιν να επισκιάζει την πρώτη του θητεία. Ο ρόλος της Ρωσίας στις εκλογές των ΗΠΑ κυριάρχησε στη δημόσια σφαίρα ήδη από τους πρώτους μήνες του 2017, καθώς οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Ρώσος πρόεδρος είχε συμμετοχή σε μια προσπάθεια «να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στη δημοκρατική διαδικασία των ΗΠΑ, να δυσφημίσει την υπουργό Κλίντον και να βλάψει την εκλογιμότητά της και την πιθανή προεδρία».

Ως αποτέλεσμα αυτού η υπόθεση έφτασε στο Κογκρέσο, ενώ λίγο πριν ο Αμερικανός πρόεδρος ερχόταν ενώπιος ενωπίω με τον Ρώσο ομόλογό του, στις πρώτες επίσημες συναντήσεις τους με εκκίνηση τη Σύνοδο των G20 στο Αμβούργο, όταν ο Τραμπ ρώτησε ανοιχτά τον Πούτιν για τυχόν παρέμβασή του στις προεδρικές εκλογές, εισπράττοντας την άρνηση του τελευταίου. Μάλιστα, ο «πλανητάρχης» απέσπασε τις σημειώσεις του διερμηνέα του «και του έδωσε οδηγίες να μην ενημερώσει κανέναν», όπως μετέδωσαν οι «New York Times», κρατώντας επτασφράγιστο μυστικό την ατζέντα της συζήτησής τους.

Μήνες μετά, Τραμπ και Πούτιν ξανασυναντήθηκαν, τον Νοέμβριο του 2017, στο Βιετνάμ και ακολούθως τον Ιούλιο του 2018 στο Ελσίνκι, όπου και τις δύο φορές ο Ρώσος πρόεδρος απέρριψε κάθε εμπλοκή της χώρας του στις αμερικανικές εκλογές. Την ίδια χρονιά, οι διμερείς συναντήσεις τους πυκνώνουν ακόμη περισσότερο, καθώς αμφότεροι συνομίλησαν ανεπίσημα στη διάρκεια του δείπνου, στη Σύνοδο των G20 στην Αργεντινή, με την τελευταία τους συνάντηση να πραγματοποιείται τον Ιούνιο του 2019, στη Σύνοδο Κορυφής των G20 στην Οσάκα της Ιαπωνίας, λίγο πριν από την αλλαγή σκυτάλης στον Λευκό Οίκο. Στο ενδιάμεσο, ο ειδικός σύμβουλος Ρόμπερτ Σ. Μιούλερ είχε συντάξει την έκθεσή του καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η Ρωσία είχε πραγματοποιήσει μια «σαρωτική και συστηματική» επίθεση στην αμερικανική δημοκρατία, στις εκλογές του 2016.

Πάντως, οκτώ χρόνια από την πρώτη συνάντησή τους πρόσωπο με πρόσωπο, Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν δεν κρύβουν τον κώδικα επικοινωνίας τους, αφού «πολλά πολύ θετικά πράγματα θα προκύψουν από αυτή τη σχέση», όπως είχε διαβλέψει το 2019 ο «πλανητάρχης» στο τελευταίο τετ α τετ της πρώτης θητείας του με τον πρόεδρο Πούτιν. Ο τελευταίος, όμως, έχει συναντήσει πέντε διαδοχικούς Αμερικανούς προέδρους, με τελευταίο τον προκάτοχο του Τραμπ, Τζο Μπάιντεν, το 2021, για να εισβάλει μετά από έναν χρόνο στην Ουκρανία.

Η άγνωστη μεταβλητή

Η μυστηριώδης σχέση Πούτιν - Τραμπ διέπεται, για αρκετούς αναλυτές, από μια σταθερά, αυτή της απόπειρας ανάμειξης της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές του 2016, αλλά και από μια άγνωστη μεταβλητή: την Κίνα. Δεν είναι λίγοι όσοι διαβάζουν πίσω από το φλερτ Τραμπ - Πούτιν μια απόπειρα του «πλανητάρχη» να ανασχέσει την Κίνα, σε μια άλλη εκδοχή της αμερικανοσινικής προσέγγισης του Κίσινγκερ, ενώ το Πεκίνο συνιστά τον μεγαλύτερο καταναλωτή ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, άρα και de facto οικονομικού χορηγού της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η δασμολογική πολιτική, το άνοιγμα στη Μόσχα, η τόνωση του ηγετικού προφίλ του Τραμπ ως δυνάμει «ειρηνοποιού» αποσκοπούν στην ενδυνάμωση των ΗΠΑ στον διεθνή ανταγωνισμό έναντι του Πεκίνου.

Μόνο που δεν υπάρχει «δόγμα Τραμπ», αλλά «μόνο χάος», όπως επισημαίνει ο «Guardian», αποτιμώντας ως αποτυχημένη την έβδομη τετ α τετ συνάντηση κορυφής των ηγετών των ΗΠΑ και της Ρωσίας, καθώς αποτιμά ως χαοτική την τακτική Τραμπ απέναντι στη χαλύβδινη εμμονή Πούτιν στο όραμα μιας «αυτοκρατορικής» Ρωσίας.