Πώς έπιασαν στον ύπνο τους μουλάδες της Τεχεράνης οι Ισραηλινοί - Ο ρόλος της Μοσάντ

Τα σαρωτικά χτυπήματα του Ισραήλ στο Ιράν, τα πρώτα με τέτοια σφοδρότητα αλλά και επιτυχία στη μακρά ιστορία αντιπαλότητας και άσβεστου μίσους ανάμεσα στις δύο χώρες, φέρνουν ένα ακόμη πολεμικό μέτωπο -τρίτο διαδοχικό μετά τη Γάζα και τον Λίβανο- στη Μέση Ανατολή στο προσκήνιο. Το Τελ Αβίβ και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου δεν έκρυψαν ούτε στιγμή από τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου του 2023 και το «Μαύρο Σάββατο» ότι ο στόχος ήταν το Ιράν και ότι το τίμημα θα πληρωνόταν ανεξάρτητα από τον χρόνο, την προετοιμασία και τις θυσίες που το συγκεκριμένο σχέδιο θα απαιτούσε.

Το Ισραήλ με μια συμβολική κίνηση -ημέρα Παρασκευή και άρα ημέρα της προσευχής για τους μουσουλμάνους- χτύπησε σηκώνοντας από τις βάσεις του εκατοντάδες μαχητικά με ακρίβεια που δείχνει όχι έναν συμβατικό στρατιωτικό προγραμματισμό, αλλά μία επιχείρηση που ξεπερνά σε οργάνωση ακόμη και τα χτυπήματα με βομβητές στον Λίβανο κατά των μελών της Χεζμπολάχ.

Ο κομβικός ρόλος της Μοσάντ και το κοιμώμενο Ιράν

Το Ισραήλ, δίνοντας συγκεκριμένα πλάνα στη δημοσιότητα λίγες ώρες μετά τα πρώτα πλήγματα σε ιρανικό έδαφος, έκανε απόλυτα σαφές και δεν άφησε τίποτε στη φαντασία αναφορικά με τον τρόπο που κινήθηκε. Σε βίντεο στελέχη των μυστικών υπηρεσιών της χώρας αλλά και επίλεκτες ομάδες του ισραηλινού στρατού εμφανίζονται να είναι εντός ιρανικών εδαφών με όλο τους τον εξοπλισμό και να εποπτεύουν τα πρώτα πλήγματα. Το Τελ Αβίβ ανακοίνωσε στα Μέσα ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση απαίτησε πολύμηνη οργάνωση, καθώς δεν είχε έναν και μόνο στόχο και δεν εξελίχθηκε σε ένα αλλά σε πολλά διαφορετικά στάδια.

Τα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ φαίνεται ότι οργάνωναν τη συγκεκριμένη πολύπλοκη επιχείρηση επί αρκετούς μήνες έχοντας δεδομένα συνεργασία εκ των έσω. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που το Ισραήλ εκθέτει ανεπανόρθωτα την Τεχεράνη και τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας της, καθώς στην πρωτεύουσα του Ιράν είχε σκοτωθεί σε παγιδευμένο με εκρηκτικά διαμέρισμα ο επί χρόνια καταζητούμενος επικεφαλής της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια τον Ιούλιο του 2024.

Το Ισραήλ, παρά την κατακόρυφη αυστηροποίηση των μέτρων από το θεοκρατικό καθεστώς, όχι απλώς κατάφερε να επαναλάβει πλήγμα στο Ιράν, αλλά αυτή τη φορά χτύπησε διαδοχικά στρατιωτικούς στόχους, τα κέντρα του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, εξουδετέρωσε τον ισχυρότερο στρατιωτικό παράγοντα της χώρας, ενώ εξολόθρευσε και μια σειρά από κομβικούς στην ανάπτυξη πυρηνικού όπλου επιστήμονες. Το Τελ Αβίβ μέσα σε λιγότερο από 11 ώρες κατάφερε χωρίς καμία επίσημα καταγεγραμμένη απώλεια να κάνει κανονική επέλαση στην καρδιά του δαιδαλώδους και πολυδιαφημισμένου από τους εμπνευστές του «απόρθητου» συστήματος ασφαλείας και ελέγχου του Ιράν και να επιτύχει κάτι που ποτέ στο παρελθόν δεν είχε επιχειρήσει και δεν είχε ολοκληρώσει κανείς.

Πού χτύπησαν τα ισραηλινά μαχητικά;

Στην Τεχεράνη και στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις γύρω περιοχές.

Στη Νατάνζ, όπου σημειώθηκαν εκρήξεις στο κύριο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου.

Στην Ταμπρίζ, όπου αναφέρθηκαν εκρήξεις κοντά σε ένα κέντρο πυρηνικής έρευνας και σε δύο στρατιωτικές βάσεις.

Στο Ισφαχάν, νότια της Τεχεράνης.

Στο Αράκ, νοτιοδυτικά της Τεχεράνης.

Στην Κερμανσάχ, δυτικά της Τεχεράνης, όπου χτυπήθηκε υπόγεια εγκατάσταση αποθήκευσης βαλλιστικών πυραύλων, κοντά στα σύνορα με το Ιράκ.

Η ακτινογραφία του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης

Νατάνζ

Περίπου 225 χιλιόμετρα νότια της Τεχεράνης, η Νατάνζ θεωρείται το βασικό κέντρο εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν και αποτέλεσε έναν από τους κύριους στόχους των ισραηλινών πληγμάτων. Οι ζημιές φαίνεται να είναι σοβαρές. Η εγκατάσταση είναι εν μέρει υπόγεια και είχε ενισχυθεί πρόσφατα.

Φιλοξενεί ένα ευρύ φάσμα προηγμένων φυγοκεντρητών, συμπεριλαμβανομένων των πιο σύγχρονων μοντέλων, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου υψηλής καθαρότητας. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA), λειτουργούν εκεί σχεδόν 14.000 φυγοκεντρητές, ενώ χιλιάδες άλλοι βρίσκονται εγκατεστημένοι αλλά παραμένουν ανενεργοί.

Το ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού χρησιμοποιείται για ειρηνικούς σκοπούς, όπως η παραγωγή ενέργειας. Το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού μπορεί να αξιοποιηθεί στην κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Η Νατάνζ έχει ξαναγίνει στόχος στο παρελθόν: πριν από περίπου 15 χρόνια μέσω κυβερνοεπίθεσης με τον ιό Stuxnet, αλλά και πιο πρόσφατα το 2021, με ενέργειες δολιοφθοράς και σαμποτάζ. Το Ιράν κάθε φορά επισκεύαζε τις ζημιές και ενίσχυε την τεχνολογία των φυγοκεντρητών του.

Ο Ραφαέλ Γκρόσι, επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA), επιβεβαίωσε την περασμένη Παρασκευή ότι η Νατάνζ επλήγη, ωστόσο δήλωσε πως μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπιστεί διαρροή ραδιενέργειας. Καταδίκασε, δε, κάθε επίθεση σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, όπως είχε πράξει και στην περίπτωση της Ουκρανίας, χαρακτηρίζοντάς τες εξαιρετικά επικίνδυνες. «Κάθε στρατιωτική ενέργεια που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια πυρηνικών εγκαταστάσεων ενέχει σοβαρές συνέπειες για τον πληθυσμό του Ιράν και την ευρύτερη περιοχή και πέραν αυτών», δήλωσε ο κ. Γκρόσι στο Διοικητικό Συμβούλιο του οργανισμού στη Βιέννη.

Φορντόου

Η πιο καλά προστατευμένη πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν, η Φορντόου, βρίσκεται κοντά στην ιερή πόλη Κομ, βαθιά μέσα σε βουνό -σε βάθος που εκτιμάται περίπου στα 800 μέτρα- ώστε να προστατεύεται από αεροπορικές επιδρομές. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ισραήλ επιχείρησε να την πλήξει. Για να συμβεί κάτι τέτοιο θα απαιτούνταν επανειλημμένη χρήση εξειδικευμένων «βομβών διατρήσεως καταφυγίων» (bunker busters), κάτι που οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν απίθανο να επιτευχθεί χωρίς την άμεση υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η Φορντόου λειτουργούσε κρυφά μέχρι που αποκαλύφθηκε το 2009. Εκεί βρίσκονται οι πιο προηγμένοι φυγοκεντρητές του Ιράν, κρίσιμοι για την παραγωγή ουρανίου εμπλουτισμένου έως και 60% - επίπεδο κοντά σε αυτό που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας. Υπολογίζεται ότι η εγκατάσταση φιλοξενεί περίπου 3.000 φυγοκεντρητές, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι τελευταίας τεχνολογίας, με δυνατότητα προσθήκης τουλάχιστον 1.000 ακόμη.

Παρτσίν

Το Παρτσίν είναι στρατιωτικό συγκρότημα νοτιοανατολικά της Τεχεράνης, όπου το Ιράν έχει πραγματοποιήσει δοκιμές εκρηκτικών υψηλής ισχύος που μπορεί να λειτουργήσουν ως πυροκροτητές για πυρηνικές κεφαλές. Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι το Ιράν είχε χρησιμοποιήσει στο παρελθόν τον χώρο για δραστηριότητες σχετικές με τη μετατροπή εμπλουτισμένου ουρανίου σε όπλο.

Το Ιράν έχει αρνηθεί κάθε τέτοια δραστηριότητα, αλλά έχει επίσης αρνηθεί την πρόσβαση που ζητά επανειλημμένα ο IAEA.

Μπουσέρ

Το Μπουσέρ είναι ο μοναδικός σε λειτουργία πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας του Ιράν. Βρίσκεται στην ακτή του Περσικού Κόλπου και χρησιμοποιεί ρωσικά καύσιμα.

Η μεγαλύτερη απώλεια της Τεχεράνης

Ο Χοσεΐν Σαλαμί, επικεφαλής των διαβόητων Φρουρών της Επανάστασης, έπεσε νεκρός με ένα άκρως στοχευμένο χτύπημα, με το Ισραήλ να έχει εξαιρετικά σπάνια και ακριβή πληροφόρηση τόσο για τον τόπο όσο και για τον χρόνο που θα βρισκόταν σε ένα από τα δεκάδες διαμερίσματα που χρησιμοποιούσε ένας από τους ισχυρότερους ανθρώπους της χώρας. Ο Σαλαμί, ίσως ο σημαντικότερος και ισχυρότερος άνδρας του Ιράν μετά τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας, λάμβανε εξαιρετικά αυστηρά μέτρα ασφαλείας, με τους άνδρες της φρουράς του να αλλάζουν καθημερινά τα σημεία αλλά και τις ώρες όπου βρισκόταν για προσωπικές ή επαγγελματικές υποθέσεις - συχνότατα ήταν γνωστές μόνο από τον ίδιο. Ο Σαλαμί ήταν κομβικός παράγοντας στην ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην αμερικανική πρόταση για συμφωνία στα πυρηνικά που ο Λευκός Οίκος και ο Ντόναλντ Τραμπ παρέδωσαν πριν από δύο μήνες.

Ο Χοσεΐν Σαλαμί ήταν γνωστός για τη σκληρή του στάση απέναντι στο Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τη δεκαετία του 2000 είχε αποτελέσει στόχο κυρώσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και την αμερικανική κυβέρνηση.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας ήταν το πρώτο που επέβαλε κυρώσεις εναντίον του τον Δεκέμβριο του 2006 λόγω της εμπλοκής του στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ακολούθησε, επιβάλλοντας κυρώσεις τον Οκτώβριο του 2007, στο πλαίσιο προεδρικού διατάγματος που στοχεύει στη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων διακινητών όπλων μαζικής καταστροφής και των υποστηρικτών τους.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση τον Απρίλιο του 2021 επέβαλε επίσης κυρώσεις στον Σαλαμί, μαζί με επτά ακόμη Ιρανούς αξιωματούχους, για τον ρόλο τους στην καταστολή των διαδηλώσεων του Νοεμβρίου 2019,

Τον Σεπτέμβριο του 2023, Γάλλοι εισαγγελείς άσκησαν ποινική δίωξη εναντίον του Σαλαμί, του διοικητή της Δύναμης Κουντς Ισμαήλ Καανί και του υπουργού Πληροφοριών Εσμαΐλ Κατίμπ, κατηγορώντας τους για απειλές κατά της ζωής και υποκίνηση τρομοκρατίας εναντίον υποστηρικτών των διαδηλώσεων για τον θάνατο της Μαχσά Αμινί στην «Επανάσταση της Μαντίλας».

Τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του 2024, όταν το Ιράν εξαπέλυσε για πρώτη φορά επίθεση κατά του Ισραήλ εκτοξεύοντας πάνω από 300 drones και πυραύλους, ο Σαλαμί ήταν ο άνθρωπος που σχεδίασε και υλοποίησε κάθε λεπτομέρεια. Τον Ιανουάριο του περασμένου έτους εμφανίστηκε σε ρεπορτάζ ιρανικών Μέσων που συνδέονται με τους Φρουρούς της Επανάστασης να επιθεωρεί υπόγεια εγκατάσταση πυραύλων, η οποία σχετιζόταν με επιχειρήσεις κατά του Ισραήλ.

Ποιοι είναι οι Φρουροί της Επανάστασης

Οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) ιδρύθηκαν πριν από 40 χρόνια από τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του Ιράν με σκοπό την προστασία του ισλαμικού καθεστώτος και ως αντίβαρο στις παραδοσιακές Ενοπλες Δυνάμεις, τις οποίες το καθεστώς θεωρούσε αναξιόπιστες.

Με περισσότερα από 190.000 ενεργά μέλη και δικές τους χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις, οι Φρουροί αποτελούν μία από τις πιο ισχυρές και ταυτόχρονα πιο σκοτεινές πολιτικοστρατιωτικές δομές του Ιράν.

Σε αντίθεση με τον στρατό, που προορίζεται για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, οι Φρουροί έχουν αποστολή την προστασία του ίδιου του καθεστώτος.
Υπαγόμενοι απευθείας στον ανώτατο ηγέτη, δεν υπόκεινται σε ουσιαστικό έλεγχο από άλλους κρατικούς θεσμούς.

Ελέγχουν τα στρατηγικά όπλα του Ιράν και την παραστρατιωτική δύναμη Basij, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί κατ’ επανάληψη για την καταστολή εσωτερικών διαμαρτυριών.

Οι Φρουροί διαχειρίζονται επίσης περίπου το 1/3 της ιρανικής οικονομίας μέσω παραρτημάτων και οργανισμών και κατέχουν δισεκατομμύρια δολάρια σε συμβάσεις κατασκευών και έργων υποδομής.

Σε περιφερειακό επίπεδο, ασκούν επιρροή παρέχοντας χρηματοδότηση, οπλισμό, τεχνογνωσία, εκπαίδευση και στρατηγική στήριξη σε φιλικά καθεστώτα και ένοπλες οργανώσεις.

Η Δύναμη Κουντς, το παρακλάδι των Φρουρών που αναλαμβάνει τις εξωτερικές επιχειρήσεις, είναι υπεύθυνη για τη δράση τους σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Λίβανο, παλαιστινιακά εδάφη και Υεμένη.

Πολλοί πρώην διοικητές των Φρουρών έχουν μεταπηδήσει σε θέσεις πολιτικής εξουσίας, μεταξύ αυτών ο πρώην πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και ο πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου Αλί Λαριτζανί.

Το καθεστώς που «γέρνει» επικίνδυνα

Τα πλήγματα του Ισραήλ πέρα από τον ουσιαστικό αντίκτυπο έχουν δεδομένα ως στόχο την κατάρρευση του καθεστώτος του Ιράν. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός πως δύο φορές το τελευταίο έτος ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, απευθυνόμενος στα αγγλικά στον λαό του Ιράν, τους ζήτησε να ξεσηκωθούν. Το Τελ Αβίβ στοχεύει στην απόλυτη διάλυση του συστήματος στο Ιράν και, χωρίς να το διατυμπανίζει, εμφανίζεται εύκαιρο και για προτάσεις αναφορικά με τη διάδοχη κατάσταση. Δεν είναι μάλιστα υπερβολή να ισχυριστεί κάποιος ότι επιχειρεί να αποτελέσει το ίδιο τον παράγοντα Χ της κατάρρευσης των Αγιατόλαχ στα «νωπά» πρότυπα της Συρίας και την πτώση Ασαντ στα τέλη του περασμένου έτους.

Για να τα καταφέρουν ο Νετανιάχου και το Ισραήλ πάντως δεν αρκεί μόνο η στρατιωτική και η κατασκοπευτική τους δεδομένη υπεροπλία έναντι της Τεχεράνης, αλλά απαιτείται και η λαϊκή μαζική συμμετοχή που θα οδηγήσει σε ανατροπή ενός καθεστώτος που μετρά περισσότερα από 45 χρόνια ζωής.

Πόλεμος ΙΣΡΑΗΛ - ΙΡΑΝ:Η διαρκής βεντέτα ΝΕΤΑΝΙΑΧΟΥ-ΧΑΜΕΝΕΪ

Κίνδυνος για μεγάλη αύξηση στις τιμές πετρελαίου. Αν κλείσουν τα στενά του Ορμούζ - Νευρικότητα στις παγκόσμιες αγορές

Μια ενδεχόμενη αντεπίθεση του Ιράν που θα έχει στόχο να ασκήσει γενική παγκόσμια πίεση θα μπορούσε να έχει άμεσες και ευρείες οικονομικές επιπτώσεις τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κύρια παράμετρος αυτών των επιπτώσεων σχετίζεται με την ενεργειακή ασφάλεια και τις διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου.

Το Ιράν, αν και υφίσταται ασφυκτικές διεθνείς κυρώσεις, παραμένει σημαντικός παίκτης στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, κυρίως λόγω της γεωγραφικής του θέσης στον Περσικό Κόλπο και της δυνατότητάς του να ελέγχει την πρόσβαση στα Στενά του Ορμούζ, καθώς περίπου το 20% της παγκόσμιας θαλάσσιας διακίνησης πετρελαίου διέρχεται από αυτό το στρατηγικό σημείο. Σε περίπτωση αντεπίθεσης, το Ιράν θα μπορούσε να απειλήσει ή να περιορίσει τη διέλευση προκαλώντας απότομη αύξηση των τιμών του πετρελαίου και δημιουργώντας πληθωριστικές πιέσεις διεθνώς.

Την ίδια στιγμή, μια τέτοια κίνηση θα ασκούσε πίεση πέρα από τη Δύση και στους συμμάχους -ή καλύτερα στους βασικούς ενεργειακούς πελάτες της Τεχεράνης-, και συγκεκριμένα στην Κίνα, η οποία δεδομένα, παρά τη σταθερή στάση, παραμένει υπό πίεση από τους αμερικανικούς δασμούς και τον οικονομικό πόλεμο που κήρυξε τον περασμένο Απρίλιο προς το Πεκίνο ο Ντόναλντ Τραμπ. Οι αγορές αντιδρούν σχεδόν πάντα νευρικά σε στρατιωτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή και αυτή η ανάφλεξη δεν θα αποτελέσει εξαίρεση.

Οι τιμές των μετοχών τείνουν να υποχωρούν, ενώ αυξάνεται η ζήτηση για ασφαλή επενδυτικά καταφύγια όπως ο χρυσός και τα κρατικά ομόλογα - κυρίως των ΗΠΑ. Παράλληλα, οι οικονομίες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές ενέργειας, όπως αυτές της Ευρώπης και της Ανατολικής Ασίας, κινδυνεύουν να δεχτούν ισχυρές πιέσεις σε επίπεδο τόσο κόστους παραγωγής όσο και καταναλωτικών τιμών.

Αξίζει να σημειωθεί πως από τα Στενά του Ορμούζ περνά πέρα από το 1/5 της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής σε LNG και ως εκ τούτου θεωρείται δικαίως ένα από τα σημαντικότερα ενεργειακά περάσματα στον πλανήτη.