Η τρίτη απελευθέρωση της Κορυτσάς, η πρώτη νίκη παγκοσμίως επί του Άξονα!

Συμπληρώθηκαν το Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2025, 85 χρόνια από τη δεύτερη (ή τρίτη…) απελευθέρωση της Κορυτσάς από τον Ελληνικό Στρατό. Οι Έλληνες αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από την πόλη μετά τη γερμανική εισβολή στις 6/4/1941 και παρά το ότι οι Αλβανοί πολέμησαν στο πλευρό των Ιταλών(15 ή 16 τάγματα) και αργότερα των Γερμανών και η, λεγόμενη αντίστασή τους στις δυνάμεις του Άξονα ήταν υποτυπώδης κατάφεραν να διατηρήσουν στο ακέραιο τα εδάφη τους.

Και όπως θα δούμε όμως, η κατάληψη και απελευθέρωση της Κορυτσάς το 1940 από τον Στρατό μας προκάλεσε, αναμενόμενο αυτό, έντονο ενθουσιασμό στην Ελλάδα, αλλά και ζωηρή εντύπωση και διθυράμβους και στο εξωτερικό. Το τελικό αποτέλεσμα είναι γνωστό: μόνο τα πανέμορφα Δωδεκάνησα δόθηκαν στη χώρα μας…

Εκτενής ιστορία της Κορυτσάς

Η Κορυτσά είναι πόλη της ΝΔ Αλβανίας, πρωτεύουσα ομώνυμης διοικητικής περιοχής, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα. Βρίσκεται σε ένα εύφορο οροπέδιο, σε υψόμετρο 850 μέτρων και περιβάλλεται από ψηλά και γυμνά από βλάστηση βουνά. Το οροπέδιο ωστόσο είναι ένας από τους κυριότερους σιτοβολώνες της Αλβανίας, ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Κορυτσάς παράγονται και επεξεργάζονται ζαχαρότευτλα, μήλα και σταφύλια. Η περιοχή της Κορυτσάς κατοικείται από τα πανάρχαια χρόνια (περίπου από το 4.000 π.Χ.). Ως το 650 π.Χ. περίπου, στην Κορυτσά ζούσαν κυρίως Ιλλυριοί.

Ακολούθως φαίνεται ότι οι Χάονες και οι Μολοσσοί, δύο από τα σημαντικότερα φύλα της αρχαία Ηπείρου εγκαταστάθηκαν εκεί. Τα νεότερα χρόνια αναφέρεται χωριό με το όνομα Επισκοπή, στην περιοχή της Κορυτσάς. Το 1390 χτίστηκε εκεί ένας ναός από τον Επίσκοπο Νήφωνα. Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την περιοχή (τέλη 14ου αιώνα) έφτιαξαν εκεί, όπως και στη γειτονική Πρεμετή, κάστρα που θα τα χρησιμοποιούσαν στις εξορμήσεις τους. Το 1481, στα 8 χωριά του ναχαγιέ (διοικητικής μονάδας) κατοικούσαν 6 μουσουλμανικές και 2 χριστιανικές οικογένειες.

Στο ίδιο κατάστιχο αναφέρεται το χωριό Εμποριό με 88 χριστιανικές και 18 μουσουλμανικές οικογένειες. Στα ερείπια μοναστηριού, ο αρχισταυλάρχης Ηλιάς μπέης έχτισε τζαμί στην Επισκοπή, πολύ κοντά στην Κορυτσά. Τότε φαίνεται ότι δημιουργήθηκε η Κορυτσά, που το 1529-30 είχε 101 χριστιανικές οικογένειες και 15 μουσουλμανικές. Το όνομά της προέρχεται είτε από το αλβανικό goritsa (= άγρια αχλαδιά), καθώς στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου η αγριαχλαδιά λέγεται γκορτσιά είτε από το σλαβικό Gorica=βουναλάκι.

Οι πληροφορίες για την Κορυτσά τον 16ο και τον 17ο αιώνα είναι ελάχιστες. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή επισκέφτηκε το 1670 την περιοχή, ωστόσο το σχετικό τμήμα του έργου του έχει χαθεί. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Κορυτσάς τον 18ο αιώνα έπαιξε η καταστροφή της Μοσχόπολης, της «Αθήνας της τουρκοκρατίας», το 1769 από Τουρκαλβανούς που πέρασαν από εκεί κατά τα Ορλοφικά. Πολλοί κάτοικοι της Μοσχόπολης εγκαταστάθηκαν στην Κορυτσά. Έτσι, στις αρχές του 19ου αιώνα ο Πουκεβίλ που επισκέφθηκε την Κορυτσά, αναφέρει ότι είχε 1.300 οικογένειες (περίπου 6.500-7.000 κατοίκους), τα 2/3 των οποίων ήταν Έλληνες.

Το πρώτο σχολείο στην Κορυτσά λειτούργησε το 1723. Μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης έγινε το σημαντικότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της περιοχής. Κατά την Επανάσταση του 1821 καταστράφηκε και λειτούργησε εκ νέου το 1830. Ως το 1887 λειτούργησε ως «Ελληνικόν Σχολείον» και μετά έγινε Γυμνάσιο. Στην Κορυτσά υπήρχαν δύο «Αστικές Σχολές» αρρένων, ένα Παρθεναγωγείο, τρία Νηπιαγωγεία και μια Νυχτερινή Σχολή, «Τα Πάτρια». Από το 1670 η πόλη ήταν έδρα της Μητρόπολης «Κορυτσάς και Σελασφόρου», ενώ το 1835 έγινε Μητρόπολη «Κορυτσάς και Πρεμετής». Το 1895 στα σχολεία της Κορυτσάς φοιτούσαν περίπου 1.000 μαθητές και τις παραμονές των Βαλκανικών Πολέμου 2.115. Οι Αλβανοί, μόλις το 1899 ίδρυσαν το πρώτο σχολείο τους με 40 μαθητές… Στις 7/12/1912 η Κορυτσά ελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό.

Οι πληροφορίες ότι η Βόρεια Ήπειρος θα δοθεί στο αλβανικό κράτος που ήταν υπό ίδρυση τότε οδήγησαν τους Έλληνες της Κορυτσάς σε εξέγερση. Δεν πέτυχαν όμως κάτι ουσιαστικό. Έτσι με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (17/12/1913) η Κορυτσά και όλη η Βόρεια Ήπειρος δόθηκαν στην Αλβανία, που δεν πολέμησε για να καταλάβει τα εδάφη αυτά! Αν δούμε την ιστορία των τελευταίων εκατό ετών, η Τουρκία δεν έχει παραδώσει ποτέ έδαφος που κατέλαβε ή άρπαξε τεχνηέντως με κάποια Συνθήκη. Η Ελλάδα αντίθετα, καταλάμβανε εδάφη, τα οποία στη συνέχεια παραχωρούσε! Στον καζά της Κορυτσάς, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου, το 1913-14 ζούσαν 40.080 Έλληνες και 28.000 «Αλβανοί». Πολλοί από αυτούς πιθανότατα ήταν Έλληνες, Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα.

Ο συνολικός πληθυσμός του καζά ήταν 68.680. Υπήρχαν σε αυτόν 126 ελληνικά σχολεία και 2 αλβανικά. Οι Βορειοηπειρώτες ξεσηκώθηκαν μετά την κατάφωρη αυτή αδικία. Εθελοντικά ελληνικά σώματα επιτέθηκαν (19-24 Μαρτίου 1914) εναντίον των αλβανικών στρατευμάτων που είχαν καταλάβει την Κορυτσά, αποκρούστηκαν όμως. Στις 23 Ιουνίου 1914 όμως, νέα επίθεση με επικεφαλής τον, Ταγματάρχη Τσόντο-Βάρδα (θρυλικό Μακεδονομάχο από την Κρήτη, για να μην ξεχνιόμαστε…) ήταν επιτυχής και η Κορυτσά καταλήφθηκε. Με την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα κατέλαβε τη Βόρειο Ήπειρο, με τη συγκατάθεση των δυνάμεων της Αντάντ (τέλη Οκτωβρίου 1914).

Στις 22 Δεκεμβρίου 1914 οι δυνάμεις της Αντάντ πρόσφεραν ολόκληρη τη Βόρεια Ήπειρο στην Ελλάδα, με αντάλλαγμα την είσοδο της χώρας μας στον Α’ ΠΠ στο πλευρό τους. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις απέβησαν άκαρπες. Στις εκλογές της 31/5/1915 εκλέχθηκαν οι πρώτοι Βορειοηπειρώτες βουλευτές, που όμως δεν έγιναν δεκτοί στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, λόγω αντίθεσης του Ελευθέριου Βενιζέλου, νικητή των εκλογών. Λίγο αργότερα, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε.

Ο Κωνσταντίνος ανέθεσε τον σχηματισμό κυβέρνησης στον Στέφανο Σκουλούδη (1838-1928), που προκήρυξε εκλογές για τις 6/12/1915. Σε αυτές εκλέχθηκαν 16 Βορειοηπειρώτες βουλευτές, 10 από τον νομό Αργυροκάστρου και 6 από τον νομό Κορυτσάς: Ιωάννης Αδαμίδης, Κωνσταντίνος Πολένας, Σωτήριος Χαρισιάδης, Κωνσταντίνος Σκενδέρης, Ευκλείδης Σώμος και Δημήτριος Ζήκος.

Στις 11/1/1916, οι Βορειοηπειρώτες βουλευτές εισήλθαν καταχειροκροτούμενοι, μέσα σε φρενήρη ενθουσιασμό στην ελληνική Βουλή. Στις 20/3/1916, με Βασιλικό Διάταγμα, η Βόρεια Ήπειρος προσαρτήθηκε στην Ελλάδα. Δυστυχώς, ο Εθνικός Διχασμός «χτύπησε» και το Βορειοηπειρωτικό. Ο Σκουλούδης παραιτήθηκε. Ακολούθησαν βραχύβιες κυβερνήσεις των Ζαΐμη και Καλογερόπουλου και η αποβίβαση στρατευμάτων της Αντάντ στον Πειραιά (18/10/1916) που ανάγκασαν τον Κωνσταντίνο Α’ να παραιτηθεί και να φύγει απ’ τη χώρα.

Επωφελούμενοι από τον Εθνικό Διχασμό, οι Ιταλοί που βρίσκονταν πάνω από τη Χιμάρα κατέχοντας μόνο το λιμάνι της Αυλώνας βρήκαν την ευκαιρία να καταλάβουν την Ήπειρο. Αφού απέκρουσαν επιθέσεις Αυστριακών, που είχαν καταλάβει το Δυρράχιο, το Ελβασάν και το Βεράτιο (Μπεράτι) και τους ανάγκασαν να κινηθούν προς τη βόρεια Βαλκανική κατέλαβαν ανενόχλητοι τον όρμο Πανόρμου 42 χλμ. ΒΔ των Αγίων Σαράντα (σύμφωνα με έγγραφο που έδωσε ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα κόμης Bosardi στον πρωθυπουργό Ζαΐμη, γιατί η ακτή αυτή αποτελούσε προπομπό σημάτων για τα γερμανικά και τα αυστριακά υποβρύχια…).

Αποθρασυμένοι οι Ιταλοί, στις 18/8/1916 κατέλαβαν αμαχητί τους Αγίους Σαράντα καταλύοντας τις ελληνικές Αρχές. Είχε προηγηθεί η κατάληψη του Αργυροκάστρου, στις 21/5/1916 από το 16ο Σώμα του Ιταλικού Στρατού, με Διοικητή τον Αντιστράτηγο Giacinto Ferrero που ανακήρυξε την πόλη «Αλβανική Δημοκρατία».

Στις 25/5/1916 οι Ιταλοί κατέλαβαν και τα Γιάννενα. Δεν έμειναν μόνο εκεί! Κινήθηκαν νοτιότερα προς την Πρέβεζα. Νότια του Μπιζανίου όμως, τρία Τάγματα του Ελληνικού Στρατού διέλυσαν στην κυριολεξία τέσσερα ιταλικά Συντάγματα (28/5/1916). Τις επόμενες μέρες οι Ιταλοί έφυγαν άρον άρον και από τα Γιάννενα.

Ωστόσο, από το 1917 ως το 1919 παρέμειναν στην περιοχή του Πωγωνίου, κατέχοντας το λεγόμενο «Τρίγωνο του Πωγωνίου», με «κορυφές», το 28ο χλμ της ΕΟ Ιωαννίνων – Κακαβιάς (πριν το Καλπάκι), τη Μελισσόπετρα Κόνιτσας και τη Στρατίνιστα Πωγωνίου (δείτε άρθρο μας στις 22/05/2021). Στις περιοχές της Βορείου Ηπείρου που κατέλαβαν οι Ιταλοί, ίδρυσαν με έξοδά τους αλβανικά σχολεία και προέτρεπαν τους Έλληνες να στέλνουν τα παιδιά τους σε αυτά!

Την ίδια ώρα, ο Εθνικός Διχασμός είχε «τυφλώσει» τους πάντες στη χώρα μας… Στην άλλη πλευρά της Β. Ηπείρου στην Κορυτσά και τη Μοσχόπολη ανέλαβαν δράση άλλοι καλοί σύμμαχοί μας, οι Γάλλοι. Από τις 10/10/1916 είχαν καταλάβει την Κορυτσά. Με την ανοχή τους, στίφη Τουρκαλβανών, με την ενίσχυση Αυστριακών (!) και Βουλγάρων άρχισαν τις εγκληματικές δραστηριότητες εναντίον των Χριστιανών, καθώς ο Ελληνικός Στρατός είχε φύγει από την πόλη. Το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1916 στίφη Τουρκαλβανών, υπό την αιμοδιψή αρχιληστή Sbilin Butka εμφανίστηκαν γύρω από τη Μοσχόπολη.

Έντρομοι οι κάτοικοί της απευθύνθηκαν στον Γάλλο Διοικητή της Κορυτσάς, ο οποίος τους απάντησε (14/10/1916) ότι «βρίσκεται εκεί για να βοηθήσει στη δημιουργία του αλβανικού κράτους». Την Κυριακή 16/10/1916, ενώ οι Μοσχοπολίτες βρίσκονταν στις εκκλησίες, ένα αυστριακό αεροπλάνο εμφανίστηκε πάνω από την πόλη. Αφού διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε καμία στρατιωτική δύναμη στην περιοχή ενημέρωσε τους Τουρκαλβανούς του Salim Butka, οι οποίοι το απόγευμα της ίδιας μέρας επέδραμαν σαν αγρίμια στη Μοσχόπολη.

Έσφαξαν σχεδόν όλους τους κατοίκους της και πυρπόλησαν τα σπίτια της. Οι ελάχιστοι διασωθέντες κατέφυγαν στην Κορυτσά, όπου ο Γάλλος Διοικητής παρέμεινε απαθής και δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον για την προστασία του ελληνικού πληθυσμού. Την ίδια ώρα, οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις (βενιζελικοί και βασιλικοί) συγκρούονταν μεταξύ τους στην Κατερίνη! Τελικά, οι Γάλλοι στις 9/12/1916 ανακήρυξαν την Κορυτσά «Αλβανική Δημοκρατία».

Είναι πραγματικά φοβερό, το γεγονός ότι ενώ οι ξένοι κανόνιζαν το μέλλον ελληνικών περιοχών, οι Έλληνες πολεμούσαν μεταξύ τους. Το ίδιο έγινε και μετά τον Β’ ΠΠ, όπου η χώρα μας βρισκόταν στη δίνη του εμφυλίου. Ποια υπόληψη μπορεί να έχει διεθνώς, σε τόσο κρίσιμες στιγμές, μια χώρα και πώς να εμφανιστεί στις διαπραγματεύσεις; Η εύλογη απάντηση των ξένων θα ήταν: «Βρείτε τα πρώτα μεταξύ σας και περάστε αργότερα»… Οι ευθύνες, κατά την άποψή μας, βαραίνουν όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές στην Ελλάδα, καθώς έβαλαν στην άκρη τα εθνικά συμφέροντα και ασχολήθηκαν με το πώς θα επιβληθούν επί των αντιπάλων τους…

22 Νοεμβρίου 1940: η τρίτη απελευθέρωση της Κορυτσάς

Οι Ιταλοί που δεν είχαν εμπεδώσει το μάθημα που πήραν από τον Ελληνικό Στρατό το 1916 έξω από τα Γιάννενα ξεκίνησαν τον πόλεμο εναντίον της χώρας μας στις 28/10/1940 πιστεύοντας ότι θα κάνουν περίπατο. Διαβάζοντας, βρίσκει κανείς ενδιαφέροντα στοιχεία. Ένας Ιταλός στρατιώτης φεύγοντας για να πολεμήσει είπε στη μητέρα του: «Μην κλαις μάνα, σε 2-3 μέρες θα έχουμε καταλάβει την Ελλάδα και σε μία εβδομάδα θα γυρίσω…».

Οι Ιταλοί, αφού εισχώρησαν, χωρίς να αντιμετωπίσουν ούτε έναν Έλληνα στρατιώτη αρκετά χιλιόμετρα μέσα στο ελληνικό έδαφος «έπεσαν» πάνω στη γραμμή Ελαίας – Καλαμά και έκαναν μεταβολή… Η τελευταία προσπάθεια των Ιταλών να προωθηθούν έγινε στην Πίνδο με την Μεραρχία Αλπινιστών η οποία στις 11/11/1940 απωθήθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις. Σχετικά με όσα διαβάσαμε σε σχόλια του άρθρου για τη μάχη της Καστάνιανης, κάποιες ιταλικές μονάδες, όπως οι Αλπινιστές και οι Βερσαλιέροι ήταν εξαιρετικοί πολεμιστές.

Οι απλοί Ιταλοί που επιστρατεύτηκαν, δεν ήταν όλοι υπέρ των σχεδίων του παρανοϊκού Μουσολίνι. Ο αξέχαστος Ιταλός πολιτικός Αλεσάντρο Νάτα (1918-2001), που πολέμησε το 1940-41 είχε πει σε συνέντευξή του: «Όταν μας είπαν ότι θα επιτεθούμε στην Ελλάδα, οι περισσότεροι μείναμε έκπληκτοι. Γιατί στην Ελλάδα; Τι μας έκαναν οι Έλληνες:». Έτσι, θεωρούμε ότι εξηγείται σε μεγάλο βαθμό, η διαφορά στη μαχητικότητα και τη συμπεριφορά των Ιταλών.

Μετά την απόκρουση και απώθηση των Ιταλών ξεκίνησε η ελληνική αντεπίθεση. Η επίθεση άρχισε στο βόρειο μέτωπο, από το Γ’ Σώμα Στρατού κατά της τοποθεσίας Μόροβα – Ιβάν που κάλυπτε τον συγκοινωνιακό κόμβο της Κορυτσάς. Οι αντίπαλοι (Ιταλοί και Αλβανοί) αντέταξαν πεισματώδη αντίσταση στα υψώματα της περιοχής, αλλά τελικά στις 17-18 Νοεμβρίου, οι ελληνικές δυνάμεις διέρρηξαν την ιταλική αμυντική γραμμή. Στις 21/11 καταλήφθηκε ο ορεινός όγκος της Μόροβας και στις 22/11 οι ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν το ύψωμα Ιβάν και την Κορυτσά. Στις 6 μ.μ. της 22ας Νοεμβρίου 1940, Τάγμα της 9ης Μεραρχίας κατέλαβε την Κορυτσά, κατά τον Κ. Μαζαράκη-Αινιάν. Επρόκειτο για την πρώτη πόλη που αποσπάστηκε από τις δυνάμεις του Άξονα, από τις αρχές του Β’ ΠΠ!

Τουλάχιστον 1.000 Ιταλοί αιχμαλωτίστηκαν, ενώ οι περισσότεροι είχαν εγκαταλείψει την πόλη. Ο Αλέξανδρος Μαζαράκης-Αινιάν γράφει στα «ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ» του: «21 Νοεμβρίου: Περί την Κορυτσάν διεξάγονται σκληροί αγώνες, την πρωτοβουλίαν την έχει επιτεθεμένος ο Ελληνικός Στρατός. Η εχθρική αεροπορία επίεσε φαίνεται πολύ τους ημετέρους, αλλ’ από προχθές η ελληνική ενισχυθείσα υπό της βρετανικής έδωκεν ισχυρά κτυπήματα καταρρίψασα πολλά ιταλικά αεροπλάνα… 23 Νοεμβρίου: Χθες κατελήφθη υπό των ημετέρων στρατευμάτων μετά πολυήμερον σκληρόν αγώνα η Κορυτσά.

Η Ελλάς πανηγυρίζει μαζί της δε η Αγγλία και όλοι οι φίλοι της ελευθερίας. Οι Ιταλοί υποχώρησαν αφήσαντες πολύ υλικόν… εις τον τομέαν της Κορυτσάς ευρίσκονται 6 ιταλικαί μεραρχίαι, πολύ βαρύ πυροβολικόν και πολλά άρματα μάχης…». Ο Μαζαράκης – Αινιάν αναφέρει ότι χιλιάδες Ιταλοί αξιωματικοί και στρατιώτες συνελήφθησαν. Τα λάφυρα των Ελλήνων ήταν πολλά και σημαντικά: 80 πυροβόλα, 55 αντιαρματικά, 30 και πλέον πολυβόλα, 20 άρματα μάχης , περισσότερα από 250 αυτοκίνητα, 1.500 μοτοσικλέτες και πλήθος άλλων υλικών.

Οι πανηγυρισμοί για την κατάληψη της Κορυτσάς

Όπως ήταν αναμενόμενο, η κατάληψη της Κορυτσάς προκάλεσε θύελλα ενθουσιασμού σε όλη την Ελλάδα. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους των πόλεων και πανηγύριζε!

Φυσικά, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία δεν έμεινε ασυγκίνητη «Εκυριεύσαμεν την Κορυτσάν! Μεγάλη νίκη. Ενθουσιασμός απερίγραπτος. Απαντώ εις Μουσολίνι», σημειώνει στο «Ημερολόγιο» του ο Μεταξάς, αναφερόμενος σε ραδιοφωνική του ομιλία, με την οποία απάντησε στους κομπασμούς τους Μουσολίνι. Όπως γράφει ο Δρ. Ιωάννης Παπαφλωράτος, στο βιβλίο του «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΓΝΩΣΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ», η χαρμόσυνη είδηση έφτασε στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της Συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου.

Ο Μεταξάς εμφανίστηκε στην είσοδο του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία», εμφανώς συγκινημένος και με φωνή που μόλις ακουγόταν είπε: «Αγαπητοί μου Κορυτσά κατελήφθη». Επέστρεψε στο γραφείο του και αγκάλιασε τον συνομήλικό του Μόνιμο Υφυπουργό Εξωτερικών Ν. Μαυρουδή. Ο Υφυπουργός Εμπορικός Ναυτιλίας Αμβρόσιος Τζίφος αναφέρει ότι: «… οι δύο εβδομηντάρηδες φιληθήκανε σαν μικρά παιδιά».

Σύμφωνα με το himara.gr πρώτο εισήλθε στην Κορυτσά το Τάγμα του Αθανασίου Παλαιοδημόπουλου, στις 7.45 μ.μ. Λίγο αργότερα μπήκε ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Μεργέτης που με ένα λιτό σήμα ανακοίνωνε στην 9η Μεραρχία την κατάληψη της Κορυτσάς: «Ώρα 7.45’ ημέτερον απόσπασμα κατέλαβε Κορυτσά Ι. Μεργέτης – Συνταγματάρχης».

Ο Ελληνικός Τύπος πανηγύριζε: ο Π. Παλαιολόγος, απεσταλμένος του «Ελεύθερου Βήματος» στο μέτωπο απέστειλε στην εφημερίδα την παρακάτω ανταπόκριση: «ΜΕΤΩΠΟΝ ΗΠΕΙΡΟΥ, 22 Νοεμβρίου (του απεσταλμένου μας). Η Ήπειρος ολόκληρος εις μίαν ψυχήν πανηγυρίζει ενθουσιωδώς την κατάληψιν της Κορυτσάς.

Ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων, εθναπόστολος, περιερχόμενος το μέτωπον, με ησπάσθη ψιθυρίζων: «Ωμίλησεν ο Θεός. Ούτοι εν άρμασιν, ούτοι εν Ίπποις, ημείς εν ονόματι Θεού». Οι στρατιώται αγκαλιάζουν αλλήλους. Με ψυχήν πλημμυρισμένην από συγκίνησιν και υπερηφάνειαν, συγκεντρώνω από τραυματίας αξιωματικούς στοιχεία από τας προχθεσινάς και χθεσινάς μάχας εις το μέτωπον της Ηπείρου. Χρειάζεται νέος Όμηρος διά την περιγραφήν της σημερινής εποποιΐας. Ζώμεν εις μίαν ατμόσφαιραν μέθης και παραληρήματος».

Ο αντίκτυπος της κατάληψης της Κορυτσάς στο εξωτερικό

Η ελληνική νίκη έκανε παγκόσµια γνωστό το όνοµα της Κορυτσάς και προκάλεσε κύματα ενθουσιασµού στις δυνάµεις που µάχονταν ακόµα τον Άξονα. Στις 22 Νοεµβρίου ο Βρετανός πρωθυπουργός Τσόρτσιλ µε τηλεγράφηµά του ανέφερε: «Εγκάρδια συγχαρητήρια για τις νίκες στο Αλβανικό µέτωπο, που σφραγίστηκαν µε την κατάληψη της Κορυτσάς. Μεγάλο ενθουσιασμό εμπνέει σε όλους µας το κατόρθωµα αυτό της ελληνικής ανδρείας εναντίον εχθρού τόσο υπέρτερου σε αριθμό και εξοπλισμό». Οι εφημερίδες της εποχής γέµισαν µε πρωτοσέλιδα και εγκωµιαστικά σχόλια για τη νίκη στην Κορυτσά.

Η «New York Herald Tribune» υπογράµµιζε σε κύριο άρθρο της την εποµένη της πτώσης: «Ο Ελληνικός Στρατός αποδείχθηκε αντάξιος των προγόνων του. Κατέφερε την πρώτη µεγάλη ήττα (του Άξονα), που σηµειώθηκε κατά τοΝ µεγάλο αυτό πόλεµο…». Οι «Times» της Νέας Υόρκης συνέχιζαν το πανηγυρικό κλίµα για την ελληνική νίκη στις 28 Νοεµβρίου: «…Οι Έλληνες κατάφεραν την πρώτη πραγµατική ήττα στις κατά ξηράν δυνάµεις του Άξονα… θα είναι δόξα της Νεώτερης Ελλάδος, ότι διέλυσε το αήττητο του Άξονα…».

Μάλιστα ο γνωστός δηµοσιογράφος και στρατιωτικός αναλυτής Τζόρτζ Έλιοτ σχολίαζε στις 29 Νοεμβρίου στη «New York Herald Tribune» την τραγική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει ο Ιταλικός Στρατός µετά την υποχώρηση και το όφελος που εξασφάλιζε ο στόλος και η αεροπορία της Βρετανίας στη Μεσόγειο. Την εποµένη, σε εκτενές άρθρο τους οι «Times» του Λονδίνου περιέγραφαν τη νέα στρατηγική κατάσταση που εδραιωνόταν στην Μεσόγειο µετά την ιταλική υποχώρηση.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι ακόμα και σε ταινίες που γυρίζονταν εκείνη την περίοδο στο Χόλιγουντ γινόταν αναφορά στην ελληνική νίκη στην Κορυτσά! Ανάμεσά τους και η θρυλική ταινία του Όρσον Ουέλς, «Πολίτης Κέιν» (Πηγή: himara.gr).

Επίλογος

Η κατάληψη της Κορυτσάς ήταν η πρώτη νίκη παγκοσμίως επί των δυνάμεων του Άξονα. Ακολούθησαν η Μοσχόπολη και το Πόγραδετς, κοντά στη λίμνη Αχρίδα και έπειτα η Κονίσπολη (το σημερινό «κέντρο» των φερόμενων ως «Τσάμηδων» της Αλβανίας), 1 χιλιόμετρο βόρεια από τα ελληνοαλβανικά σύνορα στη Θεσπρωτία. Προφανώς, ο Ελληνικός Στρατός, ως τις 26 Νοεμβρίου, όπως προκύπτει από τα παραπάνω που γράφει στα απομνημονεύματά του Αλέξανδρος Μαζαράκης- Αινιάν, σχεδίαζε και πέτυχε να απελευθερώσει όλες τις περιοχές βόρεια από τα ελληνοαλβανικά σύνορα (από τις Πρέσπες και την Αχρίδα, ως τις ακτές του Ιονίου) και στη συνέχεια να κατευθυνθεί προς Πρεμετή- Τεπελένι.

Δυστυχώς, η προέλαση του Ελληνικού Στρατού στη Βόρεια Ήπειρο, ο οποίος αντιμετώπισε με επιτυχία και την πολυδιαφημισμένη εαρινή αντεπίθεση των Ιταλών, ανακόπηκε από τη γερμανική εισβολή στη χώρα μας. Στις 6 Απριλίου 1941 ξεκίνησε η οδυνηρή αντίστροφη πορεία των θριαμβευτών προς την πατρίδα, με πολλές δυσκολίες και απρόοπτα και απαράδεκτη συμπεριφορά από το ελληνικό κράτος, που δεν αρμόζει σε ήρωες…

Πηγές: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», ΤΟΜΟΣ ΙΕ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ.
ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (Χρήστος Ρήγας), «ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, η συνεχιζόμενη ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ», Εκδόσεις Ε. ΡΗΓΑ.
Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, «Η ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949), ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ, 2014.
Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, « Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΓΝΩΣΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ, Ιωάννου Χρ. Γιαννάκενα, Α ΄Έκδοση, 2018.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ- ΑΙΝΙΑΝ, «ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ 1897-1943», Eκδόσεις λαβύρινθος, 2022.
himara.gr
Εγκυκλοπαίδεια «ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΝΙΚΑ»