Μπορούμε επιτέλους να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τόσο πολύ; - Οι πρακτικές για να «καταπραΰνουμε» το μυαλό μας

Ξαπλώνετε στο κρεβάτι σας, σκεπάζεστε με το ζεστό σας πάπλωμα, κλείνετε τα μάτια σας και είστε επιτέλους έτοιμοι να αποκοιμηθείτε και να ξεκουραστείτε για το υπόλοιπο της ημέρας. Ξαφνικά ένα μικρό λαμπάκι ανοίγει μέσα στο κεφάλι σας και σας πηγαίνει στην ατάκα που είπατε στον συνάδελφό σας το πρωί. Μήπως φανήκατε περίεργοι ή υπερβολικοί; Τι μπορεί να σκέφτεται για εσάς; Αυτό είναι το σημείο μηδέν. Από εκεί και πέρα φανταστείτε ότι το μυαλό σας είναι ένα χειμαρρώδες ποτάμι που είναι έτοιμο να σπάσει το φράγμα που το συγκρατεί, για να παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά του. Η κατάσταση που ακολουθεί τοποθετεί το μυαλό σας σε μια φάση που σκέφτεται τα πάντα ταυτόχρονα, ανησυχεί για πράγματα που έγιναν ή πρόκειται να γίνουν και οδηγείται αυθαίρετα σε δεκάδες σκέψεις το δευτερόλεπτο. Προφανώς, μετά από αυτό που περιγράφουμε, ο ύπνος μοιάζει περισσότερο με όνειρο, παρά με πραγματική κατάσταση.

Το overthinking περιστρέφεται κυρίως γύρω από αγχώδεις σκέψεις που επιμένουν, με το περιεχόμενό τους να είναι συνήθως οι ευθύνες, οι απαιτήσεις ή το κοινωνικό άγχος σας. Μπορούν συχνά να τροφοδοτούνται από μια διαγνωσμένη διαταραχή, όπως η κατάθλιψη, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ADHD), η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) ή η υπομανία. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει το προφίλ μιας διαταραχής, καθώς μπορούν επίσης να διεγερθούν από έντονες εμπειρίες όπως το άγχος, συναρπαστικά σχέδια, τελειομανία, ανασφάλεια, χρήση καφεΐνης ή ένα επώδυνο ή ανησυχητικό γεγονός της ζωής.

Επειδή το φαινόμενο των υπερβολικών αυτών σκέψεων είναι γενικευμένο και φαίνεται να το αντιμετωπίζουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι, τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλά χρήσιμα εργαλεία για να το αντιμετωπίσουμε.

Πώς μας επηρεάζει;

Η υπερβολική σκέψη αλλάζει τη δομή και τη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, οδηγώντας σε διαταραχές της διάθεσης, που με τη σειρά τους μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχικές ασθένειες όπως το άγχος, το στρες και η κατάθλιψη. Επιπλέον, μπορεί να μειώσει την ενέργειά μας να συγκεντρωθείτε και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων. Ωστόσο αυτή η μηρυκαστική σκέψη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την συνολική μας υγεία, πέρα από την υγεία του εγκεφάλου μας.

Μπορεί να προκαλέσει άγχος που μπορεί να αυξήσει περαιτέρω την αρτηριακή μας πίεση και να μας κάνει ευάλωτους σε καρδιακά προβλήματα όπως εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή. Υψηλό άγχος σημαίνει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης. Μπορεί επίσης να μας οδηγήσει να υιοθετήσουμε ανθυγιεινές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, που μπορούν να δημιουργήσουν χάος στη συνολική μας ευεξία. Ίσως ο πιο βασικός παράγοντας της ευεξίας μας που επηρεάζει βέβαια, είναι ο ύπνος. Προσπαθείτε σκληρά, αλλά οι ατελείωτες σκέψεις σας σας κρατούν ξύπνιους; Λοιπόν, το να αντιμετωπίζετε προβλήματα στον ύπνο είναι μία από τις γνωστές επιπτώσεις της υπερβολικής σκέψης.

Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απώλεια της όρεξης, καθώς κρατάει τον εγκέφαλό μας απασχολημένο και δεν αφήνει το σήμα να περάσει στον εγκέφαλο ότι πεινάμε ή ότι ήρθε η ώρα να φάμε. Το πεπτικό μας σύστημα επίσης μπορεί να επηρεαστεί από το overthinking, αφού η κατάσταση αυτή μειώνει τη ροή του αίματος και του οξυγόνου στο στομάχι και έχει ως αποτέλεσμα γαστρεντερικά προβλήματα, όπως φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (IBD), ή ακόμη και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Σταδιακά μπορεί να αποδυναμώσει παράλληλα, το ανοσοποιητικό μας σύστημα, αφού το άγχος που συνοδεύουν οι σκέψεις αυτές, απελευθερώνει στο σώμα την ορμόνη της κορτιζόλης, η οποία με τη σειρά της αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και μεγαλώνει τον κίνδυνο να υποφέρουμε από αλλεργίες, λοιμώξεις και ασθένειες.

Ναι και όχι των υπερβολικών σκέψεων

Υπάρχουν βασικές αρχές που μπορούν να βοηθήσουν στην διαχείριση αυτής της κατάστασης που μοιάζει ανεξέλεγκτη για κάποιους. Αρχικά οι ειδικοί προτείνουν να αποφύγουμε να καταπιέζουμε αυτές τις σκέψεις γιατί το πιθανότερο είναι να επανέλθουν πιο έντονα την ώρα που χαλαρώνουμε. Επίσης, τα ζητήματα που φουντώνουν τις υπερβολικές σκέψεις - όπως η υπερβολική εργασία, η πολύ μικρή υποστήριξη, η απομόνωση, οι ενοχές, οι ανησυχίες για την ψυχική υγεία και η ανεπαρκής άσκηση - έχουν σημασία. Γιατί σκέφτεστε υπερβολικά; Τι χρειάζεστε περισσότερο ή λιγότερο στη ζωή σας; Αυτές οι ερωτήσεις είναι καλύτερο να εξετάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας ή νωρίς το βράδυ. Σημαντικό είναι να καταλάβετε ότι δεν υπάρχει τίποτα εποικοδομητικό σε αυτές τις σκέψεις, παρά μόνο περισσότερο άγχος και αγωνία.

Όταν λοιπόν συνειδητοποιήσετε ότι ξεκινάτε αυτό τον φαύλο κύκλο υπερβολικού αναστοχασμού, μπορείτε να υιοθετήσετε κάποιες νέες συνήθειες που θα βοηθήσουν να βγείτε από αυτόν. Η τήρηση ενός ημερολογίου είναι για παράδειγμα ένας χρήσιμος τρόπος για να βγάλετε τις σκέψεις σας από το μυαλό σας, ώστε να μην σας κατακλύζουν τόσο πολύ. Μπορείτε να το κάνετε οπουδήποτε, από ένα κομμάτι χαρτί μέχρι την εφαρμογή σημειώσεων στο τηλέφωνό σας. Μπορείτε επίσης, να πάτε μια βόλτα στην φύση. Όπου κι αν βρίσκεστε, ο καθαρός αέρας μπορεί να κάνει πολύ καλό στο μυαλό σας.

Αν έχετε τη δυνατότητα να βγείτε στη φύση, ακόμα καλύτερα. Μελέτες δείχνουν ότι η πραγματοποίηση ενός 90λεπτου περιπάτου σε ένα περιβάλλον γεμάτο φύση μπορεί να μειώσει την τάση του ατόμου για μηρυκασμό σκέψεων. Αυτή η ανταπόκριση έχει να κάνει κυρίως με την έλλειψη θορύβου και περισπασμών στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και με την ικανότητα ορισμένων ανθρώπων να καταπνίξουν τις αρνητικές σκέψεις τους και να εκτιμήσουν κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό τους στο περιβάλλον τους.

Ο διαλογισμός αποτελεί επίσης μια πρακτική που βοηθάει με τις σκέψεις αυτές. Η εξάσκηση της προσοχής είναι μια τεχνική διαλογισμού που μπορεί να ωφελήσει τα άτομα με άγχος και κατάθλιψη. Ο ευκολότερος τρόπος για να την εξασκήσετε είναι να επικεντρωθείτε σε κάτι εντελώς καθημερινό, όπως το πλύσιμο των πιάτων ή το δίπλωμα των ρούχων. Ο πιο ιδανικός τρόπος είναι να ξεκινήσετε να εξασκείτε την γιόγκα, η οποία συχνά χρησιμεύει ως ένας κινούμενος διαλογισμός.

Αν βέβαια παρατηρείτε ότι ακόμα και με όλα τα παραπάνω οι σκέψεις επιμένουν, τότε η θεραπεία σε συνεργασία με έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσετε αυτές τις μη χρήσιμες σκέψεις. Θυμηθείτε ότι το μυαλό μας είναι ένας μυς που πρέπει όπως ακριβώς και με τους υπόλοιπους μύες του σώματός μας, να το δουλέψετε, να το γυμνάσετε και να μην το αφήνετε να αδρανεί και να σας εξουσιάζει. Είναι άλλωστε το πιο πολύτιμο εργαλείο στο σώμα μας.