Το σπίτι των προγόνων του Ιβάν Σαββίδη στη Σάντα του Πόντου

Βρέθηκε στη Σάντα του Πόντου και εντόπισε το σπίτι των προγόνων του επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη. Ο λόγος για τον δημοσιογράφο και εκδότη του περιοδικού «Πόντος» Φωκίωνα Φουντουκίδη, που βρέθηκε στην αλησμόνητη πατρίδα στο πλαίσιο οργανωμένης εκδρομής.

Όπως αναφέρει ο ίδιος, οι πρόγονοι του μεγαλομετόχου του ΠΑΟΚ κατάγονται από την ενορία των Πιστοφάντων, που ήταν και μεγαλύτερη της Σάντας. Από το σπίτι, στο κεντρικότερο σημείο της ενορίας και κοντά στην εκκλησία του Αγίου Χριστόφορου, έχουν απομείνει μόνο λίγα χαλάσματα, πλησίον της φημισμένης αστική σχολή Σάντας,. Η ενορία Πιστοφάντων ήταν η μεγαλύτερη συνοικία της Σάντας, με 420 κατοικίες και 1.100 κατοίκους, σε υψόμετρο 1600 μέτρων.

Η επίσκεψη Σαββίδη

Το 2007 ο κ.Σαββίδης, βρέθηκε στη Σάντα του Πόντου για να αναζητήσει τον τόπο καταγωγής του, σύμφωνα με τις μνήμες και διηγήσεις των προγόνων του. Έχοντας μαζί του τον γιατρό κ.Ερωτόκριτο Σαββίδη, μέλος της ίδιας πολυμελούς οικογένειας των Σαββιδάντ (Σαββιδαίων), εντοπίστηκε η προγονική κατοικία, σύμφωνα με την εμπεριστατωμένη έρευνα του δεύτερου, ο Ιβάν Σαββίδης είχε κάνει πραγματικότητα μια μεγάλη επιθυμία που είχε. Ν’ ανακαλύψει τις ρίζες των προγόνων του στον ιστορικό Πόντο, μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι αναζήτησης με δύσκολες καιρικές συνθήκες στα απρόσιτα βουνά της Σάντας.

Από τη Σάντα του Πόντου, οι πρόγονοι του κ.Σαββίδη είχαν μεταναστεύσει τον 19ο αιώνα στην περιοχή της Τσάλκας στη σημερινή Γεωργία, δίνοντας το ίδιο όνομα στο χωριό που ίδρυσαν, σε υψόμετρο 1400 μ. Το 1959 στη Σάντα της Τσάλκας γεννήθηκε ο κ.Σαββίδης που έζησε εκεί έως την ηλικία των 14 ετών, πριν εγκατασταθεί στη Ρωσία και συγκεκριμένα στο Ροστόφ.

Σήμερα η Σάντα είναι ένα χωριό φάντασμα ουσιαστικά, αφού οι κάτοικοί του έχουν επαναπατριστεί στην Ελλάδα ή μεταναστεύσει στην Ρωσία.

Η ένδοξη ιστορία της Σάντας

Η Σάντα ήταν ελληνική κωμόπολη του Πόντου, αποτελούμενη από 7 οικισμούς. Μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες που αριθμούσαν τις 5.000.

Βρίσκονταν ΝΑ. της Τραπεζούντας και σχετικά σε θέση απόκεντρη, μακριά από τουρκικούς οικισμούς. Από τον 16ο αιώνα είχε καταστεί άσυλο για τους κατοίκους της γύρω περιοχής που έψαχναν καταφύγιο από τις κατά καιρούς τουρκικές πιέσεις και παραβάσεις κατά των ελληνικών χριστιανικών πληθυσμών.
Aποτελούνταν από τους εξής οικισμούς:

- Πιστοφάντων: 400 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Κυριακής, Αγ. Παντελεήμονα, Αγ. Χριστοφόρου, δημοτικό σχολείο και πηγή του Χριστοφόρου. Το όνομα ετυμολογείται από το "πιστόφ" (όπλο) + την ελληνική κατάληξη -άντων.

Ζουρνατσάντων: 120 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Γεωργίου, Αγ. Κωνσταντίνου, Αγ. Κυριακής, δημοτικό σχολείο. Το όνομα ετυμολογείται από τη λέξη ζουρνατζής + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Τσακαλάντων: 53 σπίτια, εκκλησίες Ζωοδόχου Πηγής και Αγ. Γεωργίου, δημοτικό σχολείο. Το όνομα ετυμολογείται από τη λέξη τσακάλι + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Ισχανάντων: 150 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Κυριακής, Αγ. Γεωργίου, 2 δημοτικά σχολεία (1 θηλέων). Το όνομα ετυμολογείται από τη λέξη Ισχάν ("πρίγκηπας" στα Αρμενικά) + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Κοζλαράντων: 60 σπίτια, εκκλησίες Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, δημοτικό σχολείο.
Πινετάντων: 30 σπίτια, εκκλησίες Προφήτη Ηλία και Αγ. Γεωργίου, δημοτικό σχολείο.
Τερζάντων: 200 σπίτια, εκκλησίες Αγ. Θεοδώρου, Μεταμόρφωσης
Ετυμολογείται από την τουρκική λέξη "τερζή" (ράφτης) + την ελληνική κατάληξη -άντων.
Πολλοί κάτοικοι της Σάντας κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877–1878 κατέφυγαν σε περιοχές της σημερινής Γεωργίας, Αρμενίας και νότιας Ρωσίας.
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Σάντα υπέστη μεγάλες συμφορές και οι κάτοικοί της αναγκάσθηκαν άλλοι να καταφύγουν στη Τραπεζούντα, οι περισσότεροι, και άλλοι σε άλλες ασφαλέστερες περιοχές.

Σανταίοι αντάρτες εμφανίστηκαν στα βουνά της Σάντας από το 1916, υπό την ηγεσία του Ευκλείδη Κουρτίδη και αντιστάθηκαν επιτυχώς σε τουρκική επίθεση στις 6 Σεπτεμβρίου 1921.

Τελικά, μετά την υπογραφή της ειρήνης μεταξύ Ελλάδος Τουρκίας την οποία ακολούθησε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, οι κάτοικοι της Σάντας πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς και, μέσω Θεσσαλονίκης, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Κιλκίς δημιουργώντας τη Νέα Σάντα, στην περιοχή της Βέροιας (Ν.Ημαθίας) τα χωριά Μικρή Σάντα, Καστανιά , Ραχιά, Βεργίνα, Παλατίτσια, Νέος Πρόδρομος κ.α