Γουίλιαμ Φρίντκιν: «Ο εξορκιστής» 10+1 σκηνές που σοκάρουν
Ο βραβευμένος με Οσκαρ δημιουργός του «θρίλερ των θρίλερ» έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών, άφησε όμως πίσω του το αριστούργημα που μισό αιώνα τώρα σπέρνει τον τρόμο στους θεατές
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Στο ημισκότεινο δωμάτιο, από το τρανζίστορ ακούγεται η φωνή της Ρίτας Σακελλαρίου να τραγουδά «Ιστορία μου, αμαρτία μου». Ο ιερέας Ντέμιαν Κάρρας έχει πάει να επισκεφθεί την υπερήλικη μητέρα του. «Ντίμι, κάτι έχεις. Κάτι σε απασχολεί», του λέει. Ο ίδιος προσπαθεί να την καθησυχάσει. Σε λίγο θα φύγει για το σπίτι των ΜακΝίλ, όπου θα ξεκινήσει ο εξορκισμός της μικρής Ρίγκαν. Σαν να ξέρει τι τον περιμένει...
Η σκηνή είναι από την ταινία τρόμου του Γουίλιαμ Φρίντκιν «Ο Εξορκιστής», που γυρίστηκε το 1973. Ο βραβευμένος με Οσκαρ Φρίντκιν «έφυγε» σε ηλικία 87 ετών, άφησε όμως πίσω του το αριστούργημα που στοιχειώνει μέχρι σήμερα γενιές και γενιές. Μισό αιώνα αργότερα, τα ακραία τεχνάσματα που χρησιμοποίησε για να εντυπώσει τη φρίκη και τον τρόμο στο φιλμ, αλλά και τα περίεργα γεγονότα που συνοδεύουν την ταινία συνεχίζουν να συναρπάζουν. Ιδού κάποια από αυτά.
Ο δημιουργός του «Εξορκιστή» Γουίλιαμ Φρίντκιν, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών, δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει ακόμη και βασανιστικά για τους ηθοποιούς τεχνάσματα προκειμένου οι σκηνές να γίνουν περισσότερο αληθοφανείς
1 Ο τρόμος ήταν αληθινός
Κλείσιμο
Ο Φρίντκιν ήταν εμμονικός με την αποτύπωση του τρόμου στα πρόσωπα των ηθοποιών που έπαιζαν στον «Εξορκιστή». Για να έχει εγγυημένο αποτέλεσμα, ο σκηνοθέτης είχε πάντα μαζί του ένα αληθινό όπλο, γεμάτο άσφαιρα. Πριν από κάθε σκηνή ακραίου φόβου, πλησίαζε τον/την ηθοποιό και πριν φωνάξει «action», πυροβολούσε πίσω του, με τις κάμερες να αποτυπώνουν αληθινή έκπληξη και φόβο. Ο ηθοποιός Τζέισον Μίλερ -έπαιζε τον ιερέα Ντέμιαν Κάρρας- έλεγε αργότερα ότι «ο Φρίντκιν είναι παλαβός. Πυροβολούσε πίσω από τα κεφάλια μας για να βγάλει έκπληξη».
Δεν χρησιμοποιούσε μόνο όπλο, βέβαια, ο Φρίντκιν. Πριν από την τελευταία σκηνή του εξορκισμού, ο σκηνοθέτης ήταν δυσαρεστημένος με την απόδοση του ηθοποιού Γουίλιαμ Ο’Μάλεϊ και, αφού τον κάλεσε στην άκρη να μιλήσουν ιδιαιτέρως, τον ρώτησε: «Με εμπιστεύεσαι;» Ο ηθοποιός τού απάντησε θετικά και ο Φρίντκιν του άστραψε ένα δυνατό χαστούκι στο πρόσωπο. Αμέσως φώναξε «action». Στη σκηνή, τα χέρια του Ο’Μάλεϊ τρέμουν. Τώρα, ξέρετε γιατί.
Ορισμένες φορές, οι κάμερες αποτύπωναν και αληθινό πόνο, αληθινές κραυγές αγωνίας. Οπως συνέβη με την ηθοποιό Ελεν Μπέρστιν που έπαιζε τη μητέρα της δαιμονισμένης Ρίγκαν. Στη σκηνή που η Ρίγκαν καταλαμβάνεται από τον δαίμονα, η μητέρα της τρέχει για να τη σώσει, αλλά καταλήγει βίαια στο έδαφος ουρλιάζοντας. Δυστυχώς, αυτές οι κραυγές πόνου είναι αληθινές. Η ηθοποιός χτύπησε τον κόκκυγά της με δύναμη, καθώς το συνεργείο την τράβηξε από το καλώδιο όπου ήταν δεμένη με παραπάνω δύναμη, κάτι που οδήγησε σε (μόνιμο) τραυματισμό της στη σπονδυλική στήλη. Ο Φρίντκιν ξετρελάθηκε από τον ρεαλισμό της σκηνής και αποφάσισε να κρατήσει τις αληθινές κραυγές της Μπέρστιν.
Κάτι ανάλογο έπαθε και η 13χρονη Λίντα Μπλερ, η οποία έπαιζε τη δαιμονισμένη Ρίγκαν. Στη σκηνή που το κρεβάτι της τρέμει και χοροπηδά, η Μπλερ είναι δεμένη σε αυτό και το τράνταγμα είναι τόσο βίαιο που ραγίζει τη σπονδυλική της στήλη. Αμέσως μετά, θα διαγνωστεί με σκολίωση. Και εδώ, ο Φρίντκιν επέλεξε να χρησιμοποιήσει τις αληθινές κραυγές της Μπλερ.
O Γουίλιαμ Φρίντκιν σε συνέντευξή του για την ταινία του «Ο Εξορκιστής»
2 Κρυφά μηνύματα
Χρειάστηκε να περάσουν αρκετές δεκαετίες για να αποκαλυφθεί ότι η ταινία έχει κρυμμένα -ή όχι και τόσο- υποσυνείδητα μηνύματα και εικόνες. Η πιο διάσημη από αυτές είναι η -τετράκις εμφανιζόμενη- τρομακτική εικόνα του δαίμονα ο οποίος έχει καταλάβει τη μικρή Ρίγκαν. Το πρόσωπο του δαίμονα είναι η Αμερικανίδα ηθοποιός Αϊλίν Ντιτζ. Πολλοί, ωστόσο, τονίζουν ότι η εικόνα αυτή δεν είναι ακριβώς υποσυνείδητη, καθώς δεν είναι κρυμμένη, αλλά ορατή για ένα δευτερόλεπτο.
«Αν το βλέπεις, δεν είναι υποσυνείδητο μήνυμα», λένε. Πάντως ο Φρίντκιν, σε ντοκιμαντέρ που έκανε πριν από μερικά χρόνια για την ταινία, αποκάλυψε ότι έχει προσθέσει υποσυνείδητα μηνύματα/παραπομπές σε σκηνές της ταινίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι έβαλε τους ηθοποιούς -και δη τον ιερέα- να ανεβαίνουν τη σκάλα προς το δωμάτιο της Ρίγκαν, αργά, σαν να κουβαλούν ένα βάρος, ως μια παραπομπή στον Χριστό που ανεβαίνει τον Γολγοθά, ή που ανέρχεται στους ουρανούς.
3 Γυρίστηκε μέσα σε ψυγείο
Είπαμε, ο Φρίντκιν ήταν εμμονικός με τη λεπτομέρεια. Αυτό το απέδειξε -ξανά- όταν, για να πετύχει μια σκηνή στη διάρκεια του εξορκισμού, όπου φαίνονται οι ανάσες των ηθοποιών, μετέτρεψε το δωμάτιο της Ρίγκαν σε ψυγείο. Κυριολεκτικά. Στο πλατό μεταφέρθηκαν τέσσερα γιγαντιαία κλιματιστικά που δούλευαν για μια νύχτα, μέχρι το δωμάτιο να φτάσει σε θερμοκρασία μεταξύ -30 και -40 βαθμών Κελσίου. Οταν ξεκίνησε το γύρισμα στο δωμάτιο, ο αέρας ήταν τόσο κρύος που δεν φαίνονταν απλώς οι ανάσες τους. Οσοι έμπαιναν ιδρωμένοι, έβλεπαν τον ιδρώτα να παγώνει πάνω στο δέρμα τους, ενώ το γύρισμα χρειάστηκε να διακοπεί όταν... χιόνισε στο δωμάτιο.
Δείτε ολόκληρη την ταινία «Ο Εξορκιστής» με τον σκηνοθέτη να σχολιάζει κάθε σκηνή (audio commentary)
4 Η παράξενη φωτιά
Το σκηνικό όπου γυρίστηκαν οι εσωτερικές σκηνές του «Εξορκιστή», δηλαδή το σπίτι των ΜακΝίλ, ήταν «πυρίμαχο», υπό την έννοια ότι είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα για να αποφευχθεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς. Με τους προβολείς να είναι οι κύριοι «ύποπτοι» συνήθως για τις πυρκαγιές σε σκηνικά, ο Φρίντκιν είχε φροντίσει να έχει προσθέσει κλιματιστικά σε κάθε προβολέα για να αποφύγει την υπερθέρμανση και άρα την πυρκαγιά. Αυτό που δεν μπόρεσε να προβλέψει, ωστόσο, ήταν ότι ένα πουλί θα έμπαινε στον κλειστό χώρο του σκηνικού, θα κρυβόταν σε ένα κουτί με καλώδια, θα προκαλούσε βραχυκύκλωμα και πυρκαγιά που θα έκαιγε ολόκληρο το σκηνικό, εκτός από το δωμάτιο της Ρίγκαν, που έμεινε άθικτο.
5 Εμετός από... μπιζελόσουπα
Μία από τις πιο διάσημες σκηνές του «Εξορκιστή» -και του παγκόσμιου κινηματογράφου- είναι αυτή στην οποία η κατειλημμένη από τον δαίμονα Ρίγκαν κάνει εμετό στο πρόσωπο του ιερέα-εξορκιστή της. Στην πραγματικότητα, ο εμετός ήταν μπιζελόσουπα με πλιγούρι βρώμης για να πετύχει το -μάλλον αηδιαστικό- ανοιχτό πράσινο χρώμα και την υφή που βλέπουμε στην ταινία. Το υλικό είχε σχεδιαστεί να εκτοξευτεί με πλαστικό σωλήνα στο στήθος του ηθοποιού Τζέισον Μίλερ, αλλά -από «ατύχημα»- έπεσε με δύναμη στο πρόσωπό του.
Στην πραγματικότητα, ο Φρίντκιν είχε προσχεδιάσει να εκτοξευτεί ο «εμετός» στο πρόσωπο του Μίλερ για να πιάσει αντίδραση έκπληξης. Η αηδία και ο πόνος που βγάζει ο Μίλερ σκουπίζοντας το υλικό από το πρόσωπό του οφείλεται και σε μια άλλη λεπτομέρεια. Ο Φρίντκιν είχε φροντίσει να ζεστάνει κάποιος τη σούπα πριν από τη σκηνή. Περιττό να πούμε ότι η σκηνή γυρίστηκε μία φορά μόνο, καθώς ο Μίλερ είχε ήδη βιώσει την τραυματική εμπειρία της καυτής (ναι, ήταν καυτή) αηδιαστικής σούπας στο πρόσωπό του, σε ένα παγωμένο δωμάτιο και απειλούσε... θεούς και δαίμονες.
6 Στόχος φανατικών
Περιέργως, η μικρή Λίντα Μπλερ, η οποία έπαιζε τη δαιμονισμένη, δεν υπέστη ψυχολογικά τραύματα από τη συμμετοχή της στην ταινία. Γι’ αυτό φρόντισε βέβαια και ο Φρίντκιν, ο οποίος είχε δώσει ρητή εντολή να μην υπάρχει κανενός είδους καθρέφτης στο πλατό όταν ήταν παρούσα η Μπλερ, για να μη σοκαριστεί βλέποντας τον εαυτό της με το φρικιαστικό μακιγιάζ.
O Φρίντκιν την επέλεξε αφού είχε δει άλλα 2.000 κορίτσια πριν από αυτή, καθώς αισθάνθηκε ότι ήταν η μόνη που δεν θα τραυματιζόταν από την εμπειρία.
Για το γεγονός ότι επρόκειτο για μικρό παιδί νοιάστηκαν ωστόσο αρκετοί κριτικοί κινηματογράφου και φανατικά θρησκευόμενοι, οι οποίοι, μετά το ντεμπούτο της ταινίας στις ΗΠΑ, έβαλαν στο στόχαστρο τη 13χρονη Λίντα, κατηγορώντας την ότι με την ερμηνεία της «δοξάζει τον Σατανά». Οι πιο σκληροπυρηνικοί άρχισαν να εκτοξεύουν απειλές για τη ζωή της. Οι απειλές ήταν τόσο σοβαρές και συνεχίστηκαν για χρόνια ώστε η Warner Bros προσέλαβε σωματοφύλακες για να φυλάνε την οικογένεια.
«Ο Εξορκιστής» - Πίσω από τις κάμερες
7 Η φωνή του δαίμονα
Η ηθοποιός Μερσέντες ΜακΚέμπριτζ, η οποία έκανε τα φωνητικά για τη δαιμονισμένη Ρίγκαν, πήρε πολύ στα σοβαρά τη δουλειά της. Παρότι είχε μόλις αποτοξινωθεί, για να πετύχει τη βαθιά, βαριά, βραχνή φωνή του δαίμονα, άρχισε (ξανά) να πίνει μεγάλες ποσότητες ουίσκι, να καπνίζει το ένα πακέτο τσιγάρα μετά το άλλο και να καταπίνει ολόκληρα ωμά αυγά. Η ΜακΚέμπριτζ επηρεάστηκε τόσο πολύ από τον ρόλο της, ώστε είχε μαζί της δύο ιερείς στο πλατό όταν έκανε τα φωνητικά.
Πάντως, η προσπάθεια και οι θυσίες της δεν αναγνωρίστηκαν καθόλου από τον Φρίντκιν, ο οποίος θέλησε να τη σβήσει εντελώς από την ιστορία. Δεν συμπεριέλαβε καθόλου το όνομά της στους συντελεστές του φιλμ, καθώς ήθελε να πείσει το κοινό ότι η Λίντα Μπλερ μίλαγε πραγματικά με τη δαιμονισμένη φωνή.
8 Και το όνομα αυτού... Παζούζου
Τι πιο σύνηθες σε έναν εξορκισμό από το να ρωτάνε «ποιος είσαι». Στον «Εξορκιστή», το όνομα του δαίμονα που καταλαμβάνει τη Ρίγκαν δεν αναφέρεται πουθενά. Ωστόσο υπάρχει hint στην αρχή της ταινίας, όταν γίνεται ο πρόλογος στη Χάτρα του Ιράκ (τα γυρίσματα είναι αληθινά, στον αρχαίο Ναό του Ηλιου). Εκεί, εμφανίζεται ένα άγαλμα, το οποίο κοιτάζει ο πατήρ Μέριν.
Το άγαλμα είναι του αρχαίου Ασσύριου και Βαβυλώνιου δαίμονα Παζούζου, ο οποίος και καταλαμβάνει τη Ρίγκαν. Ο Παζούζου είναι ο βασιλιάς των δαιμόνων του αέρα, γιος του θεού Χανμπί και... περιφέρεται στη Γη περίπου από τον 8ο αιώνα π.Χ. Ο Παζούζου έχει ανθρώπινα χέρια με δαγκάνες, φτερά, ουρά σκορπιού, κεφάλι φιδιού με κέρατα, μούσι και στόμα σκύλου. Στη βαβυλωνιακή μυθολογία, ο Παζούζου ήταν ο προστάτης των εγκύων από τον δαίμονα Λαμασθού, ο οποίος τρεφόταν με μωρά.
Δείτε το βίντεο: Ο Κουέντιν Ταραντίνο μιλάει για την ταινία «Ο Εξορκιστής»
9 Οι ανεξήγητοι (;) θάνατοι
Η Βασιλική Μαλιάρος, η Ελληνίδα ηθοποιός που παίζει τη μητέρα του ιερέα που κάνει τον εξορκισμό, στην ταινία εμφανίζεται να πεθαίνει από γήρας. Στην πραγματικότητα, η Μαλιάρος δεν πρόλαβε την πρεμιέρα του «Εξορκιστή», καθώς πέθανε πριν την πρεμιέρα της ταινίας. Το ίδιο έγινε και με τον ηθοποιό Τζακ ΜακΓκόουραν, που πέθανε από γρίπη. Και αν αυτοί οι δύο έφυγαν από τη ζωή με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που περιγράφει η ταινία, επτά ακόμα άτομα που συμμετείχαν στα γυρίσματα έχασαν τη ζωή τους μετά την πρεμιέρα, με ανεξήγητους τρόπους.
Πιο χαρακτηριστική η περίπτωση του ηθοποιού Πολ Μπέιτσον (παίζει τον βοηθό του γιατρού), ο οποίος συνελήφθη το 1977 για τη δολοφονία του κριτικού κινηματογράφου Αντισον Βέριλ. Για τον Μπέιτσον υπάρχει η υποψία ότι ήταν κατά συρροή δολοφόνος, αφού η αστυνομία ερεύνησε έξι ακόμα δολοφονίες με πιθανή εμπλοκή του, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να τον ενοχοποιήσει. Για τη Μερσέντες ΜακΚέμπριτζ, τη φωνή του δαίμονα, το δράμα ήταν οικογενειακό. Ο γιος της σκότωσε τις κόρες και τη σύζυγό του και αυτοκτόνησε.
10 Η «κατάρα» και οι θεατές
Η ταινία «Ο Εξορκιστής», για την οποία αναμένεται remake φέτος, αμέσως μετά την πρεμιέρα προκάλεσε παγκόσμια φρενίτιδα με τις φήμες ότι συνοδευόταν από κάποιο είδος «κατάρας». Σε αυτό συνέτεινε κάπως και η πρεμιέρα που έγινε στη Ρώμη. Σε σινεμά, το οποίο βρισκόταν ανάμεσα σε δύο ναούς, στη διάρκεια προβολής της ταινίας ξέσπασε καταιγίδα. Κεραυνός χτύπησε τον σταυρό της μιας εκκλησίας -ηλικίας 400 ετών- ο οποίος έσπασε και έπεσε στο σινεμά.
Πάντως σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ αναφέρονταν διαρκώς περιστατικά θεατών που λιποθυμούσαν ή έκαναν εμετό απ’ όσα έβλεπαν στην ταινία. Στην Αμερική, γυναίκα η οποία λιποθύμησε έσπασε το σαγόνι της και στράφηκε νομικά κατά της Warner Bros διεκδικώντας αποζημίωση, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο στα σινεμά «επιστρατεύτηκαν» άνθρωποι εκκλησιών για να βοηθήσουν τους θεατές.
+1 Αληθινή ιστορία
Η ταινία «Ο Εξορκιστής» ήταν βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Γουίλιαμ Πίτερ Μπλάτι. Το βιβλίο ήταν εμπνευσμένο από αληθινό εξορκισμό που έγινε το 1949. Αφορούσε ένα αγόρι στο Μέριλαντ με το ψευδώνυμο «Ρόναλντ Ντο» που υπέφερε από περίπου όσα αναφέρονται στην ταινία. Το κρεβάτι του σηκωνόταν στον αέρα ανεξήγητα, περίεργα σημάδια εμφανίζονταν στο δέρμα του, οι γιατροί σήκωναν τα χέρια ψηλά. Οι γονείς κάλεσαν έναν λουθηρανό ιερέα που παρέπεμψε σε καθολικό ιερέα, ο οποίος και έκανε τον εξορκισμό για αρκετές εβδομάδες. Ο Ρόναλντ πάντως έγινε καλά και έζησε μια καλή ζωή.
Το επενδυτικό πλάνο το Ομίλου Fourlis για τα τρία μεγάλα brands που εκπροσωπεί, στοχεύει στην επέκταση των δικτύων καταστημάτων σε Ελλάδα, Κύπρο, Βουλγαρία και Ρουμανία.
