Η μεγάλη επιστροφή του Τόλκιν

Ο Κουλέρβο ανατράφηκε από τη φυλή του Ουντάμο όταν η τελευταία κατέσφαξε τη δική του. Μεγάλωσε πιστεύοντας ότι η οικογένειά του είχε πεθάνει και έζησε ανάμεσα σε ανθρώπους που ήξερε ότι ευθύνονταν για τα δεινά του. Στη συνέχεια πωλείται ως σκλάβος και γνωρίζει νέα βάσανα. Αφού καταφέρνει τελικά να δραπετεύσει, γνωρίζει μία κοπέλα και συνάπτει μαζί της ερωτική σχέση. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος γνωρίζει ότι είναι αδέλφια που είχαν χωριστεί έπειτα από τη σφαγή της φυλής τους. Και η τραγωδία δεν έχει φτάσει ακόμα στην τελική της πράξη.

Εάν είσαι λάτρης του Tζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, σίγουρα αυτή η ιστορία θα σου φανεί γνώριμη. Την έχεις διαβάσει στο «Σιλμαρίλλιον» και στα «Παιδιά του Χούριν», δύο βιβλία με γεγονότα που προηγούνται χρονικά των αντίστοιχων του «Χόμπιτ» και του «Άρχοντα των δαχτυλιδιών». Πρόκειται για την ιστορία του ατρόμητου πολεμιστή Τούριν Τουράμπαρ και της Νίενορ, παιδιών του Χούριν, ο οποίος συμμάχησε με τα Ξωτικά, πολέμησε εναντίον του Μόργκοθ (ο πανίσχυρος κακός της Μέσης Γης προτού πάρει τη σκυτάλη ο Σάουρον), ο οποίος τον αιχμαλώτισε και τον καταράστηκε.

Ο Τούριν Τουράμπαρ σε σχέδιο του Άλαν Λι

Την ιστορία του Κουλέρβο συναντά κανείς στο φινλανδικό έπος Καλεβάλα, το οποίο γράφτηκε τον 19ο αιώνα και βασιζόταν στη δημοτική παράδοση της χώρας. Και πρόκειται για το θέμα με το οποίο επέλεξε να καταπιαστεί ο Τόλκιν για να γράψει την πρώτη πρόζα του, έναν αιώνα πριν, τη διετία 1914-1915, ενώ σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Τώρα, ήρθε η ώρα η «Ιστορία του Κουλέρβο» να κυκλοφορήσει ως ανεξάρτητο βιβλίο, 42 χρόνια μετά τον θάνατο του καθηγητή.

Το χειρόγραφο 26 σελίδων ανακάλυψε η Βέρλιν Φλίγκερ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, στη Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Σύμφωνα με την ίδια, το χειρόγραφο «διακόπτεται στη μέση μίας πρότασης. Φτάνει στην κορύφωση, στην πιο δραματική σκηνή, και σταματά. Δεν υπάρχει τελεία, καμία συνέχιση. Μόνο οι λέξεις 'τόσο μεγάλη ήταν η βιασύνη του'». Ο Βενσάν Φερέ, καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Paris Est-Criteil, σχολίασε από την πλευρά του ότι με την «Ιστορία του Κουλέρβο» ο Τόλκιν, «ο οποίος μέχρι τότε ήταν ποιητής, άρχισε για πρώτη φορά να γράφει πρόζα». Και προσθέτει: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Τόλκιν στέκεται στα πόδια του. Τελικά αφήνει την ιστορία στην άκρη χωρίς να την τελειώσει και αρχίζει να γράφει πιο προσωπικά, πρωτότυπα έργα».



Το κείμενο του Τόλκιν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2010 στο επιστημονικό περιοδικό “Tolkien Studies” από τη Φλίγκερ. Η ίδια ωστόσο θεώρησε ότι το έργο «άξιζε ένα ευρύτερο κοινό έναντι απλά των συνδρομητών ενός επιστημονικού περιοδικού». Το Tolkien Estate, ο φορέας που διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα της δουλειάς του Τόλκιν, έδωσε τελικά το πράσινο φως και εγένετο... βιβλίο! To “The Story of Kullervo” (εκδόσεις HarperCollins) κυκλοφόρησε στα βρετανικά βιβλιοπωλεία χθες, Πέμπτη, και έχει ήδη γίνει ένα από τα best-sellers του Amazon.

Η Καλεβάλα ήταν μία από τις βασικές επιρροές του Τόλκιν στο πλούσιο έργο του. Ο ίδιος είχε γράψει ότι η ιστορία του Κουλέρβο ήταν «το μικρόβιο πίσω από την προσπάθειά μου να γράψω τους δικούς μου μύθους» και αποτελούσε «σημαντικό υλικό στους μύθους της Πρώτης Εποχής [σσ. η ιστορία της Μέσης Γης χωρίζεται σε τέσσερις εποχές, με τα γεγονότα του 'Χόμπιτ' και του 'Άρχοντα' να συμβαίνουν στο τέλος της Τρίτης Εποχής και να ολοκληρώνονται με την έναρξη της Τέταρτης]».


Ο Tζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν

Όσο για την Καλεβάλα ως συνολικό έργο; «Άρεσε στον Τόλκιν το ότι επρόκειτο για μία εθνική μυθολογία», υποστηρίζει ο Τζον Γκαρθ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νεβάδα, για να συμπληρώσει: «[Ο Τόλκιν] ευχόταν να είχε κάτι αντίστοιχο και η Αγγλία. Μπορεί η Βρετανία να έχει κέλτικες ιστορίες, όμως η Αγγλία δεν διατήρησε η μυθολογία της. Με τον 'Άρχοντα των Δαχτυλιδιών' ήθελε να δώσει στην Αγγλία τη δική της Καλεβάλα». Πέραν της μυθολογίας της Φινλανδίας, ο Τόλκιν εμπνεύστηκε και από τη φινλανδική γλώσσα. Ο καθηγητής χρησιμοποίησε την τελευταία για να κατασκευάσει μία από τις γλώσσες των ξωτικών, την Κουένυα. Το 1955 είπε, μάλιστα, στον Άγγλο ποιητή Ουίσταν Χιου Ώντεν, ότι το να ανακαλύψει τα φινλανδικά ήταν σαν να «μπήκε σε ένα πλήρες κελάρι γεμάτο με μπουκάλια ενός καταπληκτικού κρασιού με μία γεύση που δεν είχε δοκιμάσει ποτέ πριν».


Ο Γκάνταλφ χρησιμοποιεί ένα ξόρκι στην Κουένυα για να αποκαλύψει τον Σάουρον στο «Χόμπιτ: Η μάχη των πέντε στρατών»

 Η «Ιστορία του Κουλέρβο» δεν είναι το πρώτο βιβλίο του Τόλκιν που εκδίδεται μετά τον θάνατό του to 1973. Προηγήθηκαν βιβλία όπως το καταπληκτικό «Σιλμαρίλλιον» (εκδόθηκε το 1977, σε επιμέλεια του γιου του, Κρίστοφερ), τα «Παιδιά του Χούριν» (εκδόθηκε το 2007) και «O θρύλος του Ζίγκουρντ και της Γκούντρουν» (εκδόθηκε το 2009).

Είναι επίσης πιθανόν το καινούργιο βιβλίο να μην είναι καν το τελευταίο του Τόλκιν που εκδίδεται. Και αυτό γιατί σύμφωνα με τη Φλίγκερ, ένα μεγάλο μέρος των γραπτών του Τόλκιν (διαλέξεις, σημειώσεις και σύντομα γραπτά) που δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί διατηρείται στη Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν: «Υπάρχουν ακόμα εκατοντάδες σελίδες από το έργο του Τόλκιν που είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό, ιδιαίτερα όσον αφορά τις γλώσσες του», καταλήγει. Επομένως μην απορήσετε εάν στο μέλλον δούμε μία νέα έκδοση που θα φέρει την υπογραφή του χαρισματικού καθηγητή.