Χρ. Ι. Στεφανάδης

Ο ασθενής σταδιακά καταρρέει και μετά από ένα σημείο προφανώς δεν μπορεί να σκεφθεί και να αποφασίσει λογικά εάν δέχεται να μπει σε μηχανική υποστήριξη της αναπνευστικής λειτουργίας.

Στις περιπτώσεις αυτές προκύπτουν σοβαρά ιατρικά, δεοντολογικά , ηθικά και νομικά ζητήματα, αφού το τελευταίο χρονικό διάστημα αναφέρονται περιστατικά άρνησης διασωλήνωσης από ασθενείς που πάσχουν από κορωνοϊό και χρειάζονται επείγουσα μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.

Σύμφωνα με τον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας, η συναίνεση του ασθενούς, θεωρείται προϋπόθεση για την εκτέλεση μιας ιατρικής πράξης. Ειδικότερα, ο Κώδικας αναφέρει ότι :“ο ιατρός δεν επιτρέπεται να προβεί στην εκτέλεση οποιασδήποτε ιατρικής πράξης χωρίς την προηγούμενη συναίνεση του ασθενούς”.

Η συναίνεση όμως του ασθενούς σε επείγουσα ανάγκη διασωλήνωσης, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, δεν μπορεί να είναι καθοριστική, αφού ο εγκέφαλός του είναι σε καθεστώς ισχαιμίας.

Αυτός είναι ο λόγος που ζητείται έγγραφη εξουσιοδότηση από κάθε ασθενή για πιθανές ιατρικές πράξεις που θα χρειασθούν κατά την νοσηλεία του, με επικέντρωση σε επεμβατικές ιατρικές πράξεις. Προκειμένου όμως ο ασθενής να αποφασίσει με ψυχραιμία και λογική σε ουδέτερο χρόνο, πρέπει η ενημέρωση να είναι πλήρης και απόλυτα κατανοητή από τον ίδιο. Στην περίπτωση όμως της νόσησης με τον κορωνοϊό, δεν είναι ξεκάθαρο εάν η δεοντολογία καλύπτεται. Γιατί και σε αυτή την χρονική στιγμή, ο ασθενής υπό το κράτος της έντονης ψυχολογικής φόρτισης, υπό το καθεστώς του φόβου μιας νόσου με απρόβλεπτη έκβαση και της έλλειψης ειδικών ιατρικών γνώσεων, πιθανότατα να μην είναι σε θέση να πάρει τις σωστές αποφάσεις…

Εάν κριθεί σε όποια φάση της νοσηλείας του ( είτε σε ουδέτερο χρόνο, είτε σε οξεία κατάσταση ) ότι ο ασθενής δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει την κατάστασή του ώστε να πάρει σωστές αποφάσεις, ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας παραπέμπει για την απόφαση στους “οικείους” του ασθενούς, χωρίς όμως να προβλέπει τι θα συμβεί εάν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των συγγενών…

Για να καλυφθούν τέτοιες αδιέξοδες καταστάσεις, υπάρχει και η πρόβλεψη του Κώδικα που αναφέρει : “Κατ’ εξαίρεση δεν απαιτείται συναίνεση: α) στις επείγουσες περιπτώσεις, κατά τις οποίες δεν μπορεί να ληφθεί κατάλληλη συναίνεση και συντρέχει άμεση, απόλυτη και κατεπείγουσα ανάγκη παροχής ιατρικής φροντίδας, β) στην περίπτωση απόπειρας αυτοκτονίας…”.

Όπως είναι αντιληπτό, ενώ οι ιατρικές ενδείξεις διασωλήνωσης ενός ασθενούς, (με κορωνοϊό στο προκείμενο) είναι ξεκάθαρες και βασίζονται αμιγώς σε βιολογικές παραμέτρους, το θέμα περιπλέκεται με την εμπλοκή παραμέτρων που αφορούν την βούληση του ασθενούς και των συγγενών του.

Το αποτέλεσμα είναι, το τελικό βάρος και η ευθύνη πηγαίνει στον γιατρό. Τον γιατρό που συμπιέζεται μεταξύ του Ιπποκράτειου όρκου, του καθήκοντος, της ιατρικής δεοντολογίας, αλλά και του ποινικού νόμου, απέναντι στον οποίο πολλές φορές μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος.

…Στις Δημοκρατίες, οι νόμοι έχουν φτιαχτεί για να προστατεύουν τους πολίτες.

Αντίθετα, οι ηθικές αρχές και αξίες, δεν υπάγονται σε νομικά πλαίσια, αλλά είναι προσωπική υπόθεση και τρόπος ζωής του κάθε ενός .
Ένα διαχρονικό ερώτημα που τίθεται είναι αν το νόμιμο είναι και ηθικό. Η απάντηση είναι ότι το ηθικό μπορεί να περιλαμβάνει το νόμιμο, αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο και ευρύτερο.

Και στο ερώτημα εάν η ιατρική ηθική διδάσκεται, την απάντηση την δίνει ο Αριστοτέλης που έγραψε πριν 2400 χρόνια:
“ Έχουμε τις αρετές επειδή τις έχουμε ήδη εφαρμόσει στην πράξη…” Και η Ιατρική επιστήμη, από την εποχή του Ιπποκράτη, πρωτίστως διέπεται, ή πρέπει να διέπεται, από αρετή. Και η αρετή δεν διδάσκεται στα αμφιθέατρα. Εφαρμόζεται , ή πρέπει να εφαρμόζεται, από τους γιατρούς διαχρονικά και παγκόσμια, πάνω από το κρεβάτι του αρρώστου.
-Και στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας…
-Και στις ενδείξεις διασωλήνωσης …
-Και στην διαδικασία διασωλήνωσης βαριά ασθενών με Covid-19…



*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας