Παναγιώτης Βλάχος

Για παράδειγμα, περίπου 8 στους 10 μικρομεσαίους επιχειρηματίες χρηματοδοτούν μόνοι τους την επένδυση σε τεχνολογία, αφού το τραπεζοκεντρικό σύστημα τους στερεί εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία ή τα προγράμματα χρηματοδότησης (βλ. ΕΣΠΑ) έρχονται καθυστερημένα. Πάνω από τους μισούς δεν γνωρίζουν για την ψηφιοποίηση είτε γιατί νιώθουν επαρκείς όπως είναι, είτε γιατί δεν τους ενημέρωσε κανείς. Ενώ περίπου 6 στους 10 εφαρμόζουν ψηφιακό μάρκετινγκ (με ιστοσελίδα και social media), μόλις το 1/5 ασχολείται με το ηλεκτρονικό εμπόριο και μόλις το 1/4 επεξεργάζεται και αναλύει ψηφιακά δεδομένα της εμπορικής και παραγωγικής δραστηριότητάς του. Οσο μεγαλώνουν ο κύκλος εργασιών και ο αριθμός των εργαζομένων, τόσο συχνότερη είναι η διείσδυση της τεχνολογίας στο εμπόριο, στις υπηρεσίες και τη μεταποίηση.

Η μελέτη διαλύει επίσης έναν μύθο: η εισαγωγή της τεχνολογίας όχι μόνο δεν αφαιρεί εργαζομένους, αλλά αυξάνει κιόλας -τουλάχιστον για την ώρα- ενώ πάνω από τις μισές επιχειρήσεις θεωρούν ότι οι επενδύσεις τους ευνοήθηκαν από την ψηφιοποίηση. Πάντως, σε γενικές γραμμές, οι ψηφιακές δεξιότητες είναι σε χαμηλό επίπεδο, κάτι που αντανακλά την έλλειψη ενημέρωσης αλλά και τις διαφορετικές αντιλήψεις ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο και την ηλικία των επιχειρηματιών.

Αυτό που δεν λέει όμως η έρευνα, αλλά το δείχνει η πραγματικότητα της πανδημίας, είναι ότι το πέρασμα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στην ψηφιακή εποχή δεν είναι εύκολη υπόθεση όταν κρίνεται η επιβίωσή της. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μικρομεσαίοι, σε σχέση με τους μεγάλους, έχουν υψηλότερα κόστη και υπαρκτές δυσκολίες. Είναι θύματα μιας νέας ανισότητας. Για παράδειγμα, η άντληση ρευστότητας ή ο δανεισμός με υψηλά επιτόκια από το ημιθανές τραπεζικό μας σύστημα δεν βοηθάει. Οταν η εφοδιαστική αλυσίδα καταρρέει επειδή παγώνει το διεθνές εμπόριο, οι μικρομεσαίοι δεν μπορούν εύκολα να ξανασηκωθούν όπως οι μεγάλοι, πολύ δε περισσότερο να βρουν τα χρήματα για να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες ή να εκπαιδεύσουν τους εργαζομένους τους στην τηλεργασία.

Αν, δε, προστεθούν η κατάρρευση του τουρισμού, το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος πανδημίας, οι υψηλοί φόροι και το μη μισθολογικό κόστος πάνω στους χαμηλούς δείκτες καινοτομίας, οι λιγοστές υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η αλλεργία στην ανοιχτή διακυβέρνηση και τα ανοιχτά δεδομένα, το φθινόπωρο είναι τουλάχιστον δυσοίωνο. Αρα η πρόκληση είναι διπλή. Και στήριξη και μετασχηματισμός. Και ποιος πρέπει να αναλάβει τα ηνία; Το κράτος. Από έσχατος δανειστής, καλείται το ίδιο να μετασχηματιστεί σε έξυπνο χρηματοδότη, επενδυτή και εγγυητή της ανάπτυξης. Γι’ αυτό και έχει τεράστια σημασία η διαχείριση των επιχορηγήσεων και των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και του νέου ΕΣΠΑ, όπου η Ελλάδα είναι ουραγός στην απορρόφηση πόρων για την ψηφιακή οικονομία.

Δεν χρειάζονται άλλοι ευρωπαϊκοί πόροι για online ντελιβεράδικα, όπως στο παρελθόν, αλλά νέα χρηματοδοτικά εργαλεία με απορρόφηση μέρους του ρίσκου αλλά και της απόδοσης από το κράτος ώστε να παραχθεί και δημόσια αξία για το περιβάλλον, την αειφορία, την υγεία, τον πολιτισμό, τις πραγματικά «έξυπνες» και ανθρώπινες πόλεις. Και φυσικά, αντί για αμφίβολης ζήτησης προγράμματα, φτιαγμένα για τις δυναμικές οικονομίες του εξαγωγικού Βορρά, έχει ίσως μεγαλύτερη σημασία να ενισχυθούν με περισσότερους πόρους οι μικροί που δείχνουν ανθεκτικότητα και γρήγορη αφομοίωση της ψηφιακής γνώσης και ταυτόχρονα να φύγουν εμπόδια και στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό που επιβάλλουν οι μεγάλοι. Ολα αυτά αξίζει να γίνουν μέρος της συζήτησης που πρέπει να ανοίξει για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, ώστε η «επιτροπή σοφών» να μην περιοριστεί σε άλλο ένα χιλιοειπωμένο shopping list διεκδικήσεων του ΣΕΒ και του ΙΟΒΕ, όπως αυτό διέρρευσε στον Τύπο πρόσφατα. Η μικρομεσαία επιχείρηση είναι η καρδιά της παραγωγικής ατζέντας της κοινωνίας και αυτό οφείλει να το λάβει σοβαρά υπόψη της η κυβέρνηση Μητσοτάκη.